Мотэ: Розніца паміж версіямі

[[Выява:Chateau.la.Tusque.Sainte.Eulalie.d.Ambares.png|right|300px|thumb|Замак Ля-Туск (Жыронда). Рэканструкцыя [[Эжэн Віяле-ле-Дзюк|Э. Віяле-ле-Дзюка.]]]]

'''«Мо́та»Мо́тэ''' ({{lang-de|Motte}}<ref>Азначэнне тыпу, прынятае ў нямецкай літаратуры, уведзенае Ота Піперам. Карл Шухарт прапаноўваў тэрмін {{lang-de|Turmhügelburg}}«замак з вежавым пагоркам».</ref>), або '''Плесі{{*}}плесі''', або '''ферт''' ({{lang-fr|plessis, ferté}})<ref>Азначэнні паводле: Усеагульная гісторыя архітэктуры, С.101.</ref>, або '''«нарма́нскі замак»'''<ref>Распаўсюджанае, але не цалкам дакладнае азначэнне тыпу ў англамоўнай літаратуры. Існавалі і іншыя тыпы нарманскіх замкаў.</ref>, або '''«замак на пагорку»''' ({{lang-fr|château à motte}})<ref>Азначэнне ў французскай літаратуры, уведзенае Арсісам дэ Камонам ў 1830-х гг.</ref>  — ранні канструкцыйны тып драўлянага [[замак|замка]], распаўсюджаны ў 10—11X—XI ст.стагоддзях пераважна ў Францыі і Англіі ({{таксама}}: [[фартыфікацыя#Еўропа, 11 ст.|фартыфікацыя ў Еўропе 11 ст.]]).

Тып узнік і масава будаваўся ў [[дзяржава КапетынгаўКапетынгі|дзяржаве Капетынгаў]] з 10X ст.стагоддзя, найперш на паўночных землях. З сяр.сярэдзіны 11XI ст.стагоддзя тып трапляе ў Англію<ref>Спачатку праз нарманаў, запрошаных Эдвардам Споведнікам для абароны графства Херыфорд ад уэльсцаў, пазней праз нарманскае заваяванне Англіі.</ref>, і масава будуецца там, а пазней у Уэльсе, Ірландыі і нізінах Шатландыі. З гэтага ж перыяду паходзіць англійскае слова для азначэння замку наогул — ''castle'' (''castel''). Словы «плесі», «ферт» ці «мот» (назва пагорку — цэнтральнай часткі такога замку) дасюль захоўваюцца ў назвах населеных пунктаў Францыі, што некалі прымыкалі да такіх замкаў.<ref>Гісторыя…, Брытаніка.</ref>

З 12XII ст.стагоддзя, а месцамі і з канца 11XI ст.стагоддзя, такія замкі перабудоўваюцца ў каменныя ці драўляна-каменныя ({{таксама}}: [[шэл-кіп]], [[фартыфікацыя#Еўропа, 12 ст.|фартыфікацыя ў Еўропе 12 ст.]]).

Асновай і галоўнай тыпалагічнай адметнасцю замку такога тыпу была драўляная вежа-[[данжон]], пераважна простакутная ў плане і пастаўленая на «моту» (фр. ''motte'', лац. ''mota'') — прыродны ці штучны пагорак ({{таксама}}: [[данжон#11 ст.|данжон 11 ст.]]). Падэшва пагорку абводзілася сухім ці водным [[роў, фартыфікацыя|ровам]]. Верх пагорку раўняўся ў пляцоўку (плошчай да 40—50 кв.м²), якая абводзілася [[тын]]ам (часам з баявымі пляцоўкамі-[[забарол]]амі), часам валам з тынам на ім. Праход па-над ровам на верх пагорку забяспечваўся здымным [[мост]]ам, які мантаваўся на апорах. Звычайная вышыня пагорку складала 9—12 м, часам да 30 м (адзін з замкаў Норфалка каля Тэтфарда).<ref>Гісторыя…, Окшат, Брытаніка.</ref>.

Побач з пагоркам звычайна змяшчаўся двор (англійскае «бейлі», ''bailey''), дзе ставілі жытло для бліжэйшага акружэння феадала і для слугаў, а таксама некаторыя гаспадарчыя пабудовы. Гаспадарчы двор мог забяспечвацца ўласным [[абвод]]ам валу ці тыну, які прымыкаў да пагорку, акружаў яго, або мясціўся побач, але асобным абводам. Двароў магло быць два; плошча замку разам з дваром дасягала 0,6—1,2 [[гектар|га]], і рэдка бывала вялікай.<ref>Гісторыя…, Брытаніка, Окшат.</ref>.