|
== Дзяцінства ==
Да пяцігадовага ўзросту малады царэвіч Аляксей заставаўся на апецы ў царскіхцарскай «маці». З пяці гадоў пад наглядам [[Барыс Іванавіч Марозаў|Б. І. Марозава]] ён стаўпачаў вучыцца грамаце па буквару, затым прыступіў да чытання [[Часоўнік]]а, [[Псалтыр]]ы і Дзеянняў Св. Апосталаў, у сем гадоў пачаткаўпачаў навучацца пісьму, а ў дзевяць — царкоўнамуцаркоўным спевуспевам. З цягам часу ў дзіцяці (11—12 гадоў) склалася маленькая бібліятэка; з кніг, яму якія належылі, згадваюцца, паміж іншым, Лексікон і граматыка, выдадзеныя ў [[Літва|Літве]], а таксама Касмаграфія. У ліку прадметаў «дзіцячай пацехі» будучага цара сустракаюцца: конь і дзіцячыя латы «нямецкай справы», музычныя прылады, нямецкія карты і «друкаваныя лісты» (малюначкі). Такім чынам, нараўне з ранейшымі адукацыйнымі сродкамі, прыкметны і новаўвядзенні, якія зроблены былі не без прамога ўплыву Б. І. Марозава. Апошні, як вядома, апрануў у першы раз маладога цара з братам і іншымі дзецьмі ў нямецкую вопратку. На 14-м года царэвіча ўрачыста «абвясцілі» народу, а 16-ці гадоў ён, пазбавіўшыся бацькі і маці, уступіў на прастол маскоўскі.
=== Характар Аляксея Міхайлавіча ===
З уступленнем на пасад цар Аляксей стаў тварам да тварусустрэўся з цэлым шэрагам трывожных пытанняў, якія хвалявалі старажытнарускае жыццё [[XVII стагоддзе|XVII стагоддзі]]. Занадта мала падрыхтаваны да вырашэння такога роду пытанняў, ён першапачаткова падпарадкаваўся ўплыву свайго дзядзькі Б. І. Марозава, але неўзабаве і сам стаў прымаць самастойны ўдзел у справах. У гэтай дзейнасці канчаткова склаліся асноўныя рысы яго характару. Самадзяржаўны рускі цар, судзячы па яго ўласным лістам, водгукам замежнікаў (Мейерберга, Колінза, Рэйтэнфельса, Лізека) і адносінам яго да прыбліжаных, валодаў выдатна мяккім, лагодным характарам, быў, па словах г. [[Рыгор Карпавіч Каташыхін|Каташыхіна]], «значна ціхім». Духоўная атмасфера, сярод якой жыл цар Аляксей, яго выхаванне, характар і чытанне царкоўных кніг развілі ў ім рэлігійнасць. Па панядзелках, серадам і пятніцам цар ва ўсе пасты нічога не піў і не еў і наогул быў дбайным выканаўцам царкоўных абрадаў. Да шанавання знешняга абраду далучалася і ўнутранае рэлігійнае пачуццё, якое развівала ў цара Аляксея хрысціянская пакора. ''«А мне грэшнаму,'' — піша ён, — ''тутэйшы гонар, аки прах»''. Царская лагоднасць і пакора часам, аднак, змяняліся кароткачасовымі выбліскамі гневу. Аднойчы цар, якому пускаў кроў нямецкі «дохтур», загадаў баярам выпрабаваць тое ж сродак. Р. Стрэшнеў не пагадзіўся. Цар Аляксей уласнаручна «змірыў» старога, але затым не ведаў, якімі падарункамі яго залагодзіць.
Наогул цар умеў адклікацца на чужое гора і радасць; выдатныя ў гэтым дачыненні яго лісты да А. Ордзіна-Нашчокіна і князя Н. Адаеўскага. Мала цёмных бакоў можна адзначыць у характары цара Аляксея. Ён валодаў хутчэй сузіральнай, пасіўнай, а не практычнай, актыўнай натурай. Ён стаяў на раздарожжы паміж двума кірункамі, старорусским і заходніцкім, пагаджаў іх у сваім светапоглядзе, але не аддаваўся ні таму, ні іншаму са гарачай энергіяй [[Пётр I|Пятра]]. Цар быў не толькі разумным, але і адукаваным чалавекам свайго стагоддзя. Ён шмат чытаў, пісаў лісты, склаў «Уложение сокольничья пути», спрабаваў пісаць свае ўспаміны аб польскай вайне, практыкаваўся ў версіфікацыі. Ён быў чалавекам парадку па перавазе; «''справе час і пацесе гадзіна''» (гэта значыць усяму свой час) — пісаў ён; або: «''без чыну жа ўсякая рэч не зацвердзіцца і не ўмацуецца''».
|
