Індаеўрапейцы: Розніца паміж версіямі

'''Індаеўрапейцы''' — народы-носьбіты індаеўрапейскіх моў. ПаНа тэорыідумку некаторых даследчыкаў, [[індаеўрапейскія мовы]] ставяццаадносяцца да макрасям'і [[настратычныя мовы|настратычных моў]].

== Прадстаўнікі ==

Да індаеўрапейцаў ставяццаадносяцца шматлікія старажытныя і сучасныя народы: [[армяне]], [[балты]], [[германцы]], [[грэкі]], [[ілірыйцы]], [[індыйцы]], [[іранцы]], [[італікі]], [[кельты]], [[славяне]], [[тохарцытахары]], [[фракійцы]], [[фрыгійцы]], [[хеты]].

Пры гэтым да балтаў ставяццаадносяцца сучасныя [[латышы]] і [[літоўцы]], а таксама вымерлыя [[прусы]] і некаторыя іншыя этнасы, сучасныя германскія народы — гэта [[аўстрыйцы]], [[англічане]], [[датчане]], [[галандцы]], [[немцы]], [[нарвежцы]], [[фрызы]], [[шведы]], [[фарэрцы]], вымерлыя [[готы]] і іншыя зніклыя старажытнагерманскія плямёны.

Іранскае паходжанне маюць [[персы]], [[белуджы]], [[гілянцы]], [[курды]], [[мазендаранцымазендэранцы]], [[асяціныасеціны]], [[памірскія народы]], [[сарыкольцы]], [[таджыкі]], [[талышы]], [[язгулямцы]].

Да [[італікі|італікаў]] ставілісяадносіліся [[лацінянелаціны]] (часткай якіх былі [[рымляне]], ад [[лацінская мова|мовы]] якіх паходзяць [[раманскіраманскія гурт моў|раманскіямовы]] мовы, якія ўключаюць [[італьянская мова|італьянскую]], [[французская мова|французскую]], [[правансальская мова|правансальскую]], [[рэтараманская мова|рэтараманскую]], [[іспанская мова|іспанскую]], [[каталонская мова|каталонскую]], [[партугальская мова|партугальскую]], [[румынская мова|румынскую]], [[малдаўская мова|малдаўскую]] мовы), [[оскі]] і [[Умбры, народ|умбры]].

Да [[славяне|славянаўславян]] ставяццаадносяцца сучасныя [[беларусы]], [[балгары]], [[лужычане]], [[македонцы]], [[палякі]], [[рускія]], [[сербы]], [[славенцы]], [[славакі]], [[украінцы]], [[харваты]], [[чэхі]], а, гэтак жа,таксама уў цяперашні час анямеччаныяанямечаныя і паланізаваныя [[палабскія славяне|палабскія]] і [[паморскія славяне|паморскія]] [[славяне]].

== Паходжанне індаеўрапейцаў ==

Мадэлі паходжання індаеўрапейцаў можна ўмоўна падзяліць на еўрапейскія і азіяцкія. З еўрапейскіх найбольш распаўсюджаная сярод лінгвістаў і археолагаў [[Курганнаякурганная гіпотэза]] мяркуе, што прарадзімай індаеўрапейцаў была тэрыторыя Паўночнага Прычарнамор'я ў міжрэчча [[Днепр|Дняпра]]а і [[Волга|Волгі]], а самі яны ўяўлялі сабой паўкачавое насельніцтва стэпавых раёнаў сучасных усходу [[Украіна|Украіны]] і поўдня [[Расія|Расіі]], якое жылажыло ў гэтых месцах у V—IV тыс. да н.э. З продкамі індаеўрапейцаў звычайна ідэнтыфікуецца насельніцтва, якое адносіцца да [[{{нп5|Сярэднестогаўская культура|сярэднестогаўскай]]|ru|Среднестоговская культура}}, {{нп5|самарская культура|самарскай|ru|Самарская культура}} і [[Ямная культура|ямнай]] культурам. У наступным у сувязі з пераходам гэтых плямёнаў да бронзавага стагоддзявеку і прыручэннем каня пачаліся інтэнсіўныя міграцыі індаеўрапейскіх плямёнаў у розных кірункахнапрамках. Пры гэтым адбывалася моўная асіміляцыя індаеўрапейцамі мясцовага даіндаеўрапейскага насельніцтва, што прыводзіла да таго, што сучасныя носьбіты індаеўрапейскіх моў значна адрозніваюцца па расава-антрапалагічнаму тыпу.

У эпоху [[Вялікія геаграфічныя адкрыцці|Вялікіх геаграфічных адкрыццяў]] і рушучай за імінаступнай масавай еўрапейскай каланізацыі індаеўрапейскія мовы распаўсюдзіліся ў Амерыцы, Паўднёвай Афрыцы, Аўстраліі, Новай Зеландыі, іншых раёнах, і, за рахунаккошт рускай каланізацыі, значна пашырылі свой арэал у Азіі (у якой да гэтай эпохі былі прадстаўленыя досыць шырока).

Іншымі тэорыямі з'яўляюцца анаталійская (падтрымоўванаяякую падтрымлівае, сярод іншых, К. Рэнфру), па якой распаўсюджванне інда-еўрапейцаўіндаеўрапейцаў адбывалася з цэнтральнай Турцыі і было звязана з распаўсюджваннем сельскай гаспадаркі.

Хоць у цяперашні час да індаеўрапейцаў адносяць па моўнай прыкмеце, 5 тысяч гадоў назад гэта быўбыла гуртгрупа генетычна роднасных народаў.

Маркерам індаеўрапейскага паходжання, магчыма, з'яўляецца [[Гаплагрупы|гаплагрупа]] [[R1a]] у Y-храмасоме ў мужчын (аднак у гэтым ёсць вялікія сумненні, бо па дадзеных хуткасці мутацый Y-храмасом мутацыя [[R1a]] паўсталаузнікла больш за 10 тыс. гадоў таму назад, што нашмат раней чым рассяленне прота-індаеўрапейцаў).