Вікіпедыя

Вегетарыянства: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Віды вегетарыянства: Дзе крыніцы? Што гэта за трывіальныя назвы?
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
[[Выява:Soy-whey-protein-diet.jpg|thumb|Вегетарыянскі стол]]
'''Вегетарыянства''' ({{lang-en|vegetarian}}, {{lang-la|vegetarius}} — «раслінны») — сістэма харчавання, якая выключае мясныя прадукты альбо рыбу.<ref>''Булыка А. М.'' Слоўнік іншамоўных слоў: У 2 т. Т.1: А — Л — Мн.: БелЭн, 1999. — 736 с. — ISBN 985-11-0152-4</ref> Вегетарыянская дыета ўключаеуключае ў сябе хлебныя злакі, [[Гародніна|гародніну]], [[Садавіна|садавіну]], арэхі. Аднак некаторыя вегетарыянцы ўжываюцьужываюць малочныя прадукты, яйкі; або і тое, і іншае.<ref name="br">''Britannica''. Настольная энциклопедия в 2-х т. Т. 1. — Москва, 2006.</ref>
 
== Апісанне ==
Вегетарыянства прадугледжвае здаровы лад жыцця,; адмову ад курэння, алкаголю,; зніжае захваральнасць на [[атэрасклероз]] і злаякасныя пухліны,; дапамагае захаваць і ўмацаваць здароўе, нармалізаваць масу цела, дасягнуць актыўнага даўгалецця.
 
Матывацыя вегетарыянства — розная, і ўключаеуключае ў сябе ''<u>этычныя</u> аспекты'' (нежаданне забіваць жывёл і агіду да сучасных метадаў вырошчвання жывёл на [[мяса]]), ''самаадрачэнне'' або ''рэлігійная забарона'', ''<u>экалагічныя</u> аспекты'' (уключаючы асцярогі за марнатраўства і экалагічныя наступствы вырошчвання кароў на фермах), а таксама ''клопат пра <u>здароўе</u>''.<ref name="br"/>
 
Асноўны недахоп вегетарыянства — магчымасць развіцця ў арганізме дэфіцыту бялкоў, ненасычаных тлустых кіслот, некаторых вітамінаў — з адпаведнымі парушэннямі абмену рэчываў. Пераход на вегетарыянства не рэкамендуецца ў гады росту арганізма, пры цяжарнасці, кармленні грудзьмі, у глыбокай старасці.
 
== Гісторыя ==
Родапачынальнікам вегетарыянства лічаць старажытна-грэчаскага філосафа і матэматыка — [[Піфагор]]а (6VI ст.стагоддзе да н.э.нашай эры). Прыхільнікамі гэтай сістэмы харчавання былі [[Эпікур]], [[Платон]], [[Сакрат]], [[Авідзій]], [[Плутарх]], [[Вальтэр]], [[Жан-Жак Русо|Ж. Ж. Русо]], [[Джордж Байран|Дж. Байран]], [[Ілья Рэпін|І.Ілля Рэпін]], Р. Кент, [[Бернард Шоу|Б. Шоу]], [[Леў Талстой|Л. Талстой]] і іншіншыя. Многія [[індуізм|індуісцкія]] секты і большасць [[будызм|будыстаўбуддзістаў]] — прыхільны да вегетарыянства. У многіх краінах свету (з-за беднасці) далёка не ўсе ядуць мяса. Адным з вынікаў [[Асветніцтва|Асветы]] 18XVIII-га стагоддзя стаў клопат чалавека пра жывёлыжывёл.<ref name="br"/>
 
Як <u>вучэнне</u> ўзнікла— вегетарыянства узнікла ў першай палове [[19 стагоддзе|19XIX-га стагоддзя]] ў [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]]. У 19XIX-ым стагоддзі — [[Вялікабрытанія]] стала асноўным цэнтрам вегетарыянства, аі неўзабавехутка вегетарыянскі рух ўзнікузнік у [[Германія|Германіі]], [[ЗША]] і іншых краінах.<ref name="br"/>
 
== Уплыў на здароўе ==
 
=== Меркаванні ===
Буйнейшая амерыканская арганізацыя прафесійных дыетолагаў ('''''Academy of Nutrition and Dietetics;''''' даўней — ''American Dietetic Association'') выдала ў 1994 годзе (і, пасля, перыядычна актуалізоўвала; апошні раз — у 2009 годзе) «<u>Пазіцыю на тэму вегетарыянскіх дыет</u>» — аснаваную на праглядзе вынікаў даследаванняў, апублікаваных у некалькіх ''сотнях'' навуковых артыкулаў, — адкуль можна даведацца, што:<blockquote>«Правільна спланаваныя вегетарыянскія дыеты (у тым ліку — строга вегетарыянскія, то бок [[Веганства|веганскія]]) — здаровыя; задавальняюць харчовыя патрэбы і могуць быць карыснымі для прадухілення і лячэння некаторых хвароб. Добра спланаваныя вегетарыянскія дыеты — адпавядаюць патрэбам чалавека (на ўсіх этапах жыцця; уключна з перыядамі: цяжарнасці і лактацыі, маленства, дзяцінства, падлеткавага росту) і для спартсменаў»<ref>http://www.vrg.org/nutrition/2009_ADA_position_paper.pdf Поўны тэкст публікацыі па англійску</ref><ref>http://spakoj.eu/uploads/posts/2013-03/1363357632_ulotka-zosta-wege-2.jpg</ref>. </blockquote><blockquote>«У 90–97% выпадкаў — пераход на вегетарыянскую дыету прадухіляе развіццё сардэчна-сасудзістых захворванняў»<ref>http://www.dxarma.ru/2010/05/05/jeticheskoe-i-dukhovnoe-vegetarianstvo.html</ref><ref>http://www.fairberaten.net/vegetarismus/gesund-leben-ohne-fleisch-vegetarismus-gruende-vorteile/</ref>.</blockquote>Доктар '''Яўген Збігнеў Сівік''' (гінеколаг і акушэр; стваральнік першай у [[Польшча|Польшчы]] «<u>Клінікі і школы натуральных родаў</u>») — кажа: <blockquote>«Медыцына сёння удзельнічае ў адным з найбольшых ''ашуканстваў'' апошняга стагоддзя: абслугоўвае канцэрны, якія не клапоцяцца пра здароўе дзяцей, але дбаюць пра грошы... Лекары — набралі вады ў рот (бо так бяспечней)... Малако (насуперак распаўсюджанаму меркаванню) не ўзмацняе косці, але іх аслабляе: з-за малочнага бялка, [[кальцый]] вымываецца з арганізму. Кароўе малако — найлепшы рэцэпт на інвалідны вазок!» <ref>http://spakoj.eu/uploads/posts/2013-03/1363356631_ulotka-krowie-mleko-strona-4-i-1.jpg</ref></blockquote>Доктар біялагічных навук, кандыдат геаграфічных навук, прафесар [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага Дзяржаўнага Універсітэта]] — '''Мікалай Драздоў''' (вегетарыянец): <blockquote>«Я зразумеў, што ужываць мяса — не варта, з-за трох прычын: 1. (<u>Фізічная</u>) Яно дрэнна пераварваецца; 2. (<u>Маральная</u>) Жывёл нельга крыўдзіць; 3. (<u>Духоўная</u>) Раслінная дыета робіць чалавека болей спакойным, добразычлівым, мірным».<ref>http://elena-kuzmina.blogspot.com/2012/08/nikolay-drozdov-vegetarian.html</ref><ref>http://prosto-life.ru/prosto-lyudi/drozdov-n-n</ref> </blockquote>На яго думку, многія алімпійскія спартсмены дасягнулі сваіх рэкордаў дзякуючы пераходу на вегетарыянства<ref>http://www.megasiroed.ru/news/2013/03/06/nikolaj-drozdov-o-sporte-i-vegetarianstve/</ref>.
Буйнейшая амерыканская арганізацыя прафесійных дыетолагаў Academy of Nutrition and Dietetics (даўней American Dietetic Association) выдала ў 1994 годзе (пасля перыядычна актуалізоўвала, апошні раз у 2009 годзе) «Пазіцыю на тэму вегетарыянскіх дыет» аснаваную на праглядзе вынікаў даследаванняў апублікаваных у некалькіх сотнях навуковых артыкулаў, адкуль можна даведацца, што:
«Правільна спланаваныя вегетарыянскія дыеты, у тым ліку строга вегетарыянскія, то бок веганскія — здаровыя, задавальняюць харчовыя патрэбы і могуць быць карыснымі для прадухілення і лячэння некаторых хвароб. Добра спланаваныя вегетарыянскія дыеты адпавядаюць патрэбам чалавека на ўсіх этапах жыцця, уключна з перыядам цяжарнасці і лактацыі, маленства, дзяцінства, падлеткавага росту і для спартсменаў»</blockquote><ref>http://www.vrg.org/nutrition/2009_ADA_position_paper.pdf Поўны тэкст публікацыі па англійску</ref><ref>http://spakoj.eu/uploads/posts/2013-03/1363357632_ulotka-zosta-wege-2.jpg</ref>. «Пераход на вегетарыянскую дыету ў 90-97 % выпадках прадухіляе развіццё сардэчна-сасудзістых захворванняў»<ref>http://www.dxarma.ru/2010/05/05/jeticheskoe-i-dukhovnoe-vegetarianstvo.html</ref><ref>http://www.fairberaten.net/vegetarismus/gesund-leben-ohne-fleisch-vegetarismus-gruende-vorteile/</ref>.
 
== У [[будызм|буддзізм]]е ==▼
Доктар Яўген Збігнеў Сівік, гінеколаг і акушэр, стваральнік першай у Польшчы Клінікі і школы натуральных родаў, кажа: «Медыцына сёння ўдзельнічае ў адным з найбольшых ашуканстваў апошняга стагоддзя. Абслугоўвае канцэрны, якія не клапоцяцца пра здароўе дзяцей, але дбаюць пра грошы. Лекары набралі вады ў рот, бо так бяспечней. Малако, насуперак распаўсюджанаму меркаванню, не ўзмацняе косці, але іх аслабляе. Малочны бялок вымывае кальцый з арганізму. Каровіна малако — гэта найлепшы рэцэпт на інвалідны вазок.»<ref>http://spakoj.eu/uploads/posts/2013-03/1363356631_ulotka-krowie-mleko-strona-4-i-1.jpg</ref>
Паводле [[Дхамапада|ДхамападыДхаммапады]] — [[Гаўтама Буда|Гаутама Будда]] сцвердзіў:▼
 
* Тыя з вучняў ГаўтамыГаутамы, што ўдзень і ўначы бесперастанку раскашуюцца непрычыненнем крыўды ніводнай істоце, — заўсёды абуджаюцца шчасліва. (300)▼
Доктар біялагічных навук, кандыдат геаграфічных навук, прафесар МДУ вегетарыянец Мікалай Драздоў: «Я зразумеў, што ўжываць мяса не варта з-за трох прычын: яно блага пераварваецца; маральнай — жывёл нельга крыўдзіць; духоўнай — раслінная дыета робіць чалавека болей спакойным, добразычлівым, мірным».</blockquote><ref>http://elena-kuzmina.blogspot.com/2012/08/nikolay-drozdov-vegetarian.html</ref><ref>http://prosto-life.ru/prosto-lyudi/drozdov-n-n</ref> На яго думку, многія алімпійскія спартсмены дасягнулі сваіх рэкордаў дзякуючы пераходу на вегетарыянства<ref>http://www.megasiroed.ru/news/2013/03/06/nikolaj-drozdov-o-sporte-i-vegetarianstve/</ref>.
* Хто вызваліўся ад гвалту адносна да кожнай жывой істоты, (і слабай, і моцнай), хто ані забівае, ані прычыняецца да забойства іншымі — таго называю святым чалавекам. (405)▼
 
* У даўнія часы было толькі тры хваробы: жаданне<!--у якім сэнсе?-->, голад і сурокі; але (з прычыны забойстваў жывёл) іх колькасць павялічыліся да дзевяноста васьмі. (Словы [[Гаўтама Буда|БудыБудды]] з Сута Ніпата)▼
▲== У [[будызм]]е ==
▲Паводле [[Дхамапада|Дхамапады]] [[Гаўтама Буда]] сцвердзіў:
▲* Тыя з вучняў Гаўтамы, што ўдзень і ўначы бесперастанку раскашуюцца непрычыненнем крыўды ніводнай істоце, заўсёды абуджаюцца шчасліва. (300)
▲* Хто вызваліўся ад гвалту адносна да кожнай жывой істоты, і слабай, і моцнай, хто ані забівае, ані прычыняецца да забойства іншымі — таго называю святым чалавекам. (405)
▲* У даўнія часы было толькі тры хваробы: жаданне<!--у якім сэнсе?-->, голад і сурокі; але з прычыны забойстваў жывёл іх колькасць павялічыліся да дзевяноста васьмі. (Словы [[Гаўтама Буда|Буды]] з Сута Ніпата)
 
{{зноскі}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Вегетарыянства"