Юрый Жывіца: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
крыніца — be-tarask: Юры Попка |
|||
Радок 1:
{{пісьменнік}}
'''Ю́рый (Яго́р) По́пка''' ({{ДН|7|10|1912}}, [[хутар]] [[Груд (Пружанскі раён)|Высокі Груд]] [[Пружанскі павет (Гродзенская губерня)|Пружанскага павета]], [[Расійская імперыя]] — {{ДС|29|4|1990}}, [[Ляймен (Бадэн)|Ляймен]], [[Германія]]) — [[беларус]]кі [[Нацыяналізм|нацыяналіст]], [[выдавец]], [[пісьменнік]]. [[Псеўданім]]ы: ''Б. Жубровіч'', ''Юрый Жывіца''.
== Біяграфія ==
Нарадзіўся на хутары Высокі Груд [[Гарадзечанская воласць|Гарадзечанскай воласці]] ([[Пружанскі павет (Расійская імперыя)|Пружанскі павет]]). Бацька — Сымон Попка з вёскі [[Брады (Пружанскі раён)|Брады]], маці — Ганна Іванюковіч з [[Прылуччына|Прылуччыны]]. Меў чатырох старэйшых сясцёр: Марылю (памерла ў маладым узросце), Антаніну, Юлю і Серафіму.
З пачаткам [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] сям'я выехала ва [[Украіна|Украіну]], у [[Харкаўская губерня|Харкаўскую губерню]]. Адсюль бацька з'ехаў у [[Мурманск]] на працу. Пасля сканчэння вайны вярнуліся ў Высокі Груд.
Юрый захапіўся беларускасцю падчас навучання ў польскай гімназіі, набываў беларускія газеты, календары. У 30-я гады скантактаваўся з беларускімі студэнтамі [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай гімназіі]].
У час [[Пружаны пад нацысцкай акупацыяй|нямецкае акупацыі]] ўзначальваў аддзел працы і сацыяльнага забеспячэння ў [[Пружаны|Пружанах]], заснавальнік і старшыня Пружанскага аддзела [[Беларускі камітэт|Беларускага Камітэта]] ([[1943]]—[[1944]]). Аддзел размяшчаўся на рагу [[Вуліца Сацыялістычная (Пружаны)|Царкоўнай]] і Гімназіяльнай вуліц. За час яго дзейнасці былі адчынены беларуская васьмікласая школа ў Пружанах (заняла будынак былой [[Гімназія імя Адама Міцкевіча (Пружаны)|польскай гімназіі]]), школы ў [[Арабнікі|Арабніках]], [[Чахец|Чахцы]], [[Агароднікі (Пружанскі раён)|Агародніках]], [[Купічы|Купічах]], [[Дабучын]]е. [[27 чэрвеня]] [[1944]] года Юрый Попка браў удзел у [[Другі Усебеларускі кангрэс|Другім Усебеларускім кангрэсе]] ў [[Мінск]]у<ref>{{cite web | author = С. К.| last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://knihi.com/none/Druhi_Usiebielaruski_Kanhres.html| title = Другі Усебеларускі Кангрэс| format = | work = | publisher = [[Беларуская палічка]]| date = 16 студзеня 2012 | language = | postscript = }}</ref>. [[11 ліпеня]] 1944 ў сувязі з надыходам [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]] выехаў на захад.
Працаваў на фабрыцы ў Цвітаве, у баўэра ў {{нп3|Шусенрыд|Шусенрыдзе|de|Schussenried}} (каля [[Біберах-на-Рысе|Бібераху-на-Рысе]], зямля [[Бадэн-Вюртэмберг]]). Пасля адкрыцця лагераў [[Адміністрацыя ААН па аказанні дапамогі і рэабілітацыі|УНРРА]] пераехаў у [[Біберах-на-Рысе|Біберах-Бергергаўзен]], пасля ў [[Віндсберг]].
Актыўна ўдзельнічаў у грамадска-палітычным жыцці беларускай эміграцыі ў Германіі. Член замежнага сектару [[БНП]], кіраўнік нацыяналістычнай арганізацыі «[[Згуртаванне беларускіх патрыётаў]]». У [[1952]]—[[1954]] — кіраўнік палітычна-прапагандысцкага аддзела Галоўнага штаба [[Беларускі вызваленчы фронт|Беларускага Вызваленчага Фронту]] (пад псеўданімам Б. Жубровіч).
У 1971 годзе пераехаў у {{нп3|Лаймен (Бадэн)|Лаймен|de|Leimen (Baden)}} (пад [[Гайдэльберг]]ам), дзе заснаваў ва ўласнай кватэры на Гётэштрасэ, 1 беларускі музей. Адкрыццё адбылося 15 сакавіка 1982 года з удзелам мясцовых беларусаў і мэра Лаймена Г. Эрхбара. Экспанаты для яго былі сабраны з усяе [[Заходняя Германія|Заходняе Германіі]]: [[Пояс|паясы]], [[убранне]], [[лапці]], [[Лыжка|лыжкі]], [[посуд]], [[Кніга|кнігі]]<ref>{{cite web | author = Дзмітрый Крывашэй.| last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.eedc.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=98&Itemid=107| title = Беларусь — краіна эмігрантаў?| format = | work = | publisher = Stowarzyszenie Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne| date = 26 снежня 2011 | language = | postscript = }}</ref>. Выстаўленыя ўзнагароды заснавальніка, атрыманыя ад кіраўніцтва [[БЦР]] на эміграцыі, мандат і пасведчанне дэлегата [[Другі Усебеларускі кангрэс|II Усебеларускага кангрэса]] ([[1944]]), творы і перыядычныя выданні, якія выходзілі пад рэдакцыяй Юрыя Попкі і інш.
У 1987 на могілках у раёне Лаймена Санкт-Ільгене яго стараннямі быў усталяваны помнік загінулым у 1939—1945 беларусам. Заснаваны ім Інстытут беларусаведы меў на мэце заахвочванне даследаванняў па гісторыі Беларусі. Тут выдаваліся кнігі Попкі і іншых эміграцыйных беларускіх аўтараў, а ад 1986 года і друкаваны орган «Весткі Інстытута беларусаведы».
Памёр у [[1990]] годзе. Пахаваны на могілках Санкт-Ільгена. Сваю маёмасць запаведаў «самастойнай беларускай дзяржаве»:
{{Цытата|Горад Лаймен — часовы ўладар маёй маёмасці. Сапраўдным уладаром станецца самастойная беларуская дзяржава, у якой будзе жыць беларускі народ… Гэтая самастойная беларуская дзяржава мусіць быць незалежнай ад палітыкі іншых краін… Акрамя майго прыватнага дому, дзе месціцца музей, я маю яшчэ два дамы. Прыбыткі, што будзе атрымліваць горад Лаймен за гэту нерухомасць, мусяць пакрываць кошты для патрэбаў музея, беларускага помніка й дагляду за маёй магілай. Рэшта мусіць накіроўвацца на культурныя патрэбы майго народа за мяжой і ў Беларусі, на фінансавую падтрымку «Нямецка-беларускай арганізацыі сумеснай працы ў галіне культуры», выплату ганарараў ці прэмій пісьменнікам, мастакам, журналістам ці выдаўцам кніг, што дэманструюць наш беларускі дух, культуру, гісторыю, сённяшні трагічны час для беларускага народа.|Юрый Попка|[http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=10221 Запавет эмігранта]}}
Пасля яго смерці экспанаты беларускага музея з кватэры пераведзеныя ў лайменскі краязнаўчы музей, які таксама знаходзіўся ў раёне Санкт-Ільген. Музея больш няма.<ref>[https://zbsb.org/news/zbsb/9695/ Лёс стагоддзя ў лёсе чалавека]</ref>
== Літаратурная дзейнасць ==
Першы літаратурны твор «Восенню» надрукаваў у [[1938]] годзе ў часопісе «[[Шлях моладзі]]», першы артыкул «Пазнавайма родны край!» — тамсама ў [[1939]]. У [[1942]]—[[1944]] — адзін з аўтараў штотыднёвай беларускамоўнай беластоцкай газеты «[[Новая дарога]]».
Друкаваўся пад псеўданімам ''Юрый Жывіца''. Ва ўласных творах адлюстраваў барацьбу беларускіх партызанаў і падпольнікаў за незалежнасць Беларусі ў ваенныя і пасляваенныя гады.
На эміграцыі заняўся найперш выдавецкай дзейнасцю. У [[Рэгенсбург]]у ў [[1947]] распачаў выхад бюлетэню «Adradћeсnie» разам з [[Янка Чарнецкі|Янкам Чарнецкім]] і [[Станіслаў Грынкевіч|Станіславам Грынкевічам]]<ref>{{cite web | author = Юрэвіч Лявон.| last = | first = | authorlink = Лявон Юрэвіч| coauthors = | date = | url = http://kamunikat.org/download.php?item=4781.html&pubref=4777| title = Бацькаўшчына| format = | work = Гісторыя газетаў «Бацькаўшчына» і «Беларус» (1947—2000)| publisher = [[Камунікат]]| date = 26 снежня 2011 | language = | postscript = }}</ref>. Выдаваў таксама газеты і часопісы «Наш сцяг», «Вехі», «Беларуская праўда». Праз нейкі час рэдагаваў бюлетэні [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай Цэнтральнай Рады]]. Выдаваў часопіс «Напагатове» (1948), распаўсюджваў бюлетэнь «Весткі з Беларусі». Выдаў шмат кніг па гісторыі, этнаграфіі і культуры Беларусі, у т.л. працы [[У. Ігнатоўскі|У. Ігнатоўскага]], [[А. Цвікевіч]]а.
Юрый Попка значыцца суаўтарам «Этнаграфічнае карты Беларусі», на якой да Беларусі аднесеныя [[Падляшша]] і ўся паўночная [[Севершчына|Чарнігаўшчына]] разам з [[Чарнігаў|Чарнігавым]]<ref>{{кніга|аўтар = Володимир Леонюк.|частка = Попко Юрій|загаловак = Словник Берестейщини|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Львів|выдавецтва = Видавнича фірма «Афіша»|год = 1996|том = |старонкі = 252|старонак = |серыя = |isbn = 966-95063-0-1|тыраж =}}</ref>.
== Бібліяграфія ==
* {{кніга
|аўтар = Жывіца, Юрый.
|частка =
|загаловак = Пушча шуміць: аповесьць
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца =
|выдавецтва =
|год = 1963
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://unicat.nlb.by/opac/pls/!search.http_keyword?query=a001%3D%22BY-NLB-ar106778%22&lst_siz=20| title = Запрос: a001="BY-NLB-ar106778"| format = | work = Сводный электронный каталог| publisher = [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]| date = 26 снежня 2011 | language = | postscript = }}</ref>
* {{кніга
|аўтар =
|частка =
|загаловак = Радаслаў Астроўскі — Прэзыдэнт Беларускай Цэнтральнай Рады, ягонае жыцьцё, праца і змаганьне
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = ФРН
|выдавецтва = «Вехі»
|год = 1964
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар =
|частка =
|загаловак = Летапіс Віленскай беларускай гімназіі, 1919—1944: зборная праца
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны = рэд[актар] Юры Жывіца
|выданне = 2-е выд., папраўленае і дапоўненае
|месца = ФРН
|выдавецтва =
|год = 1983
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&tq=v0&name_view=va_all&a001=BY-NLB-ar4417702&strq=l_siz%3D20| title = Віленская беларуская гімназія| format = | work = Сводный электронный каталог| publisher = [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]| date = 26 снежня 2011 | language = | postscript = }}</ref>
* {{кніга
|аўтар = Juri Živiza.
|частка =
|загаловак = Śviecić u tumanie: [Roman aus dem Leben des weißruthenischen Volkes, 1939―1949]
|арыгінал = Сьвеціць у тумане
|спасылка =
|адказны = aus dem Weißruthenischen von Ferdinand Neureiter
|выданне =
|месца =
|выдавецтва =
|год = 1985
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар = Juri Popko, Johannes Paulus (Papa, II.).
|частка =
|загаловак = Briefe an Papst Wojtyla: in bjeloruss. u. dt. Sprache
|арыгінал =
|спасылка = http://books.google.by/books/about/Briefe_an_Papst_Wojtyla.html?id=L81EMQAACAAJ&redir_esc=y
|адказны =
|выданне =
|месца =
|выдавецтва = Verl. Viechi
|год = 1986
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар = Juri Popko.
|частка =
|загаловак = Briefe an Papst Wojtyla in bjelorussischer und deutscher Sprache Dokumente in bjelorussischer und polnischer Sprache: die Zwei Gesichter des Papstes
|арыгінал =
|спасылка = http://books.google.by/books/about/Briefe_an_Papst_Wojtyla_in_bjelorussisch.html?id=YJ2pGwAACAAJ&redir_esc=y
|адказны =
|выданне = 2
|месца =
|выдавецтва = Bjelorussische Wahrheit
|год = 1988
|том =
|старонкі =
|старонак = 54
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар = Juri Popko.
|частка =
|загаловак = Die Wurzeln der bjelorussischen (weißruthenischen) Nation und Kultur
|арыгінал =
|спасылка = http://books.google.by/books/about/Die_Wurzeln_der_bjelorussischen_wei%C3%9Frut.html?id=CMWuZwEACAAJ&redir_esc=y
|адказны = Redakteur Juri Popko; Übersätzung von Ferdinand Neureiter
|выданне =
|месца = Leimen
|выдавецтва = Bjelorussische Institut
|год = 1988
|том =
|старонкі =
|старонак = 132
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
{{Зноскі}}
== Літаратура ==
* Ляднёва А. Жывіца // БЭ ў 18 т. Т. 6. Мн., 1998.
* {{Крыніцы/Рупліўцы Пружаншчыны
|частка = Попка Юрый
|год = 2003
|старонкі = 85
}}
* {{кніга
|аўтар =
|частка = [http://slounik.org/32078.html Попка Юрый].
|загаловак = Беларускі нацыяналізм: даведнік
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны = Укладальнік: Пятро Казак
|выданне =
|месца = {{Мн.}}
|выдавецтва = Голас Краю
|год = 2001
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар = [[Лявон Юрэвіч]].
|частка = [http://kamunikat.org/download.php?item=3563-14.pdf&pubref=3563 Юрый Жывіца. Маё паходжанне]
|загаловак = Беларуская мемуарыстыка на эміграцыі
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = Нью-Ёрк
|выдавецтва = [[Беларускі Інстытут Навукі і Мастацтва]]
|год = 1999
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{кніга
|аўтар = Лявон Юрэвіч.
|частка = [http://slounik.org/120414.html Попка Юрый].
|загаловак = Літаратурны рух на эміграцыі
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = {{Мн.}}
|выдавецтва = [[Беларускі гістарычны агляд|БГА]]
|год = 2002
|том =
|старонкі =
|старонак =
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}
== Спасылкі ==
* [[Аляксандр Адзінец]]. [http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=10221 Запавет эмігранта]
* Міхась Лебедзь. [http://zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&view=article&id=602 Юрый Попка і яго ўнёсак у беларускую культуру на эміграцыі]
{{DEFAULTSORT:Жывіца Ю}}
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
| |||