Фотасінтэз: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
Aliaksandr y (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 13:
Фотасінтэз з'яўляецца адзіным працэсам у [[біясфера|біясферы]], які прыводзіць да засваення энергіі [[Сонца]] і забяспечвае існаванне як [[расліна|раслін]], гэтак і ўсіх гетэратрофных арганізмаў<ref>Ничипорович А.А. Ничипорович А.А. О Фотосинтезе растений. – М.: Правда, 1948. – 31 с</ref>. Гэты працэс падтрымлівае высокі ўзровень [[кісларод]]у ў [[атмасфера|атмасферы]] і спрыяе павелічэнню колькасці арганічнага вугляроду, павелічэнню масы арганічнага рэчыва за кошт неарганічнай матэрыі.
== Гісторыя вывучэння ==
Першыя досведы па вывучэнні фотасінтэзу былі праведзены [[Джозеф Прыстлі|Джозефам Прыстлі]] у [[1770-я|1770]] - [[1780-я|1780-х]] гадах, калі ён звярнуў увагу на «псаванне» паветра у герметычным посудзе падпаленай свечкай (паветра пераставаў падтрымліваць гарэнне, а зьмешчаныя ў яго жывёлы задыхаліся) і «выпраўленне» яго раслінамі. Прыстлі зрабіў выснову, што расліны вылучаюць кісларод, які неабходны для дыхання і гарэнні, аднак не заўважыў, што для гэтага раслінам патрэбена святло. Гэта паказаў неўзабаве [[Ян Інгенхауз]].
Пазней было ўстаноўлена, што апроч вылучэння кіслароду расліны паглынаюць вуглякіслы газ і пры ўдзеле вады сінтэзуюць на святла арганічнае рэчыва. У [[1842]] годзе [[Роберт Майер]] на падставе закону захавання энергіі пастуляваць, што расліны пераўтвораць энергію сонечнага святла ў энергію хімічных сувязяў. У [[1877]] годзе [[Вільгельм Пфэфер| В. Пфеффер]] назваў гэты працэс фотасінтэзам.
Хларафілs былі ўпершыню выдзелены ў [[1818]] г. [[П'ер Жозэф Пельтье| П. Ж. Пельтье]] і [[Жозэф Бьенеме Каванту| Ж. Каванту]]. Падзяліць пігменты і вывучыць іх па асобнасці ўдалося [[Міхаіл Сямёнавіч Цвет| М. С. Цвету]] з дапамогай створанага ім метаду [[храматаграфія|храматаграфіі]]. Спектры паглынання хларафіла былі вывучаны [[Клімент Аркадзьевіч Ціміразеў| К. А. Ціміразевым]], ён жа, развіваючы палажэнні Майера, паказаў, што менавіта праглынутыя прамяні дазваляюць павысіць энергію сістэмы, стварыўшы замест слабых сувязяў С-О і О-Н высокаэнергетычныя С-С (да гэтага лічылася што ў фотасінтэзе выкарыстоўваюцца жоўтыя прамяні, не паглынаюць пігментамі ліста). Зроблена гэта было дзякуючы створанаму ім метадзе уліку фотасінтэзу па праглынутай CO<sub>2</sub>: у ходзе эксперыментаў па асвятленні расліны святлом розных даўжынь хваль (рознага колеру) аказалася, што інтэнсіўнасць фотасінтэзу супадае са спектрам паглынання хларафіла.
Акісляльна-аднаўленчую сутнасць фотасінтэзу (як аксігеннага, так і анаксігеннага) пастуляваць [[Карнэліс ван Ніль]], ён жа ў 1931 годзе даказаў, што [[пурпурныя бактэрыі]] і [[зялёныя шэрабактэрыі]] ажыццяўляюць [[анаксігенны фотасінтэз]] <ref> {{Кніга: Жыццё раслін | аўтар = Кандрацьева Е. Н. | частка = Фототрофные бактэрыі | тым = 1 | стар = 323}} </ref> <ref> {{cite journal | author = van Niel CB | title = On the morphology and physiology of the purple and green sulphur bacteria | journal = Archiv für Mikrobiologie | year = 1932 | volume = 3 | issue = 1 | pages = 1-112 | doi = 10.1007 / BF00454965}} </ref> . Акісляльна-аднаўленчы характар фотасінтэзу азначаў, што кісларод у аксігеннам фотасінтэзе утворыцца цалкам з вады, што эксперыментальна пацвердзіў у [[1941]] годзе [[Аляксандр Паўлавіч Вінаградаў| А. П. Вінаградаў]] ў досведах з ізатопнага пазнакай. У [[1937]] годзе [[Роберт Хіл (біяхімік)| Роберт Хіл]] усталяваў, што працэс акіслення вады (і вылучэнні кіслароду), а таксама асіміляцыі CO<sub>2</sub> можна раз'яднаць. У [[1954]] - [[1958]] гг. [[Арнон, Даніэль | Д. Арнон]] ўсталяваў механізм светлавых стадый фотасінтэзу, а сутнасць працэсу асіміляцыі CO<sub>2</sub> была раскрытая [[Кальвін, Мелвін | Мелвін Кальвіна]] з выкарыстаннем ізатопаў вугляроду ў канцы [[1940-я | 1940-х] ] гг., за гэтую працу ў [[1961]] годзе яму была прысуджана [[Нобелеўская прэмія]].
У [[1955]] годзе быў вылучаны і ачышчаны фермент [[рыбулозабісфасфат-карбоксілаза/аксігеназа]]. С<sub>4</sub>-фотасінтэз быў апісаны [[Юрый Саламонавіч Карпілаў| Ю. С. Карпілава]] у [[1960]] годзе і [[Маршал Хэтч|М. Д. Хэтчам]] і [[Чарльз Слэк|Ч. Р. Слэк]] у [[1966]] годзе.
{{зноскі}}
| |||