Кнігавыдавецкая дзейнасць Францыска Скарыны: Розніца паміж версіямі

▲''[[Францыск Скарына]]'' – выдатны дзеяч беларускай культуры XVI ст. З яго імем звязана з'яўленне і развіццё кнігавыдання ва ўсходнеславянскіх землях. Сваёй дзейнасцю першадрукар шмат у чым прадвызначыў асноўныя шляхі развіцця прагрэсіўнай беларускай літаратуры XVI і XVII ст. Скарына вядомы за межамі нашай радзімы, а літаратура аб ім у выглядзе асобных даследаванняў, шматлікіх артыкулаў і некалькіх мастацкіх твораў прадстаўлены на многіх мовах свету: беларускай, рускай, украінскай, чэшскай, польскай, нямецкай, французскай і інш. Яго кнігавыдавецкая дзейнасць адказвала патрабаванням і часу, і шырокіх слаёў беларускага насельніцтва, і, разам з тым, выказвала глыбокае арганічнае адзінства ўсёй ўсходнеславянскай культуры, якая была неад'емнай часткай духоўнай скарбніцы ўсіх еўрапейскіх народаў [1]. Вучоны, пісьменнік, перакладчык, мастак, доктар філасофіі і медыцыны, гуманіст і асветнік Францыск Скарына аказаў значнае ўздзеянне на развіццё многіх сфер беларускай культуры. Ён з'яўляецца нацыянальнай гордасцю беларускага народа і разам з тым гонарам ўсіх [[Славяне|славян]] [5].

▲Кнігавыдавецкая справа Скарыны пачалася ў [[Горад Прага|Празе]] [7]. У канцы XVIII і пач. XIX ст. чэшскі вучоны Даброўскі у шэрагу сваіх работ зрабіў спробу растлумачыць некаторыя пытанні, звязаныя з выдавецкай дзейнасцю Скарыны. У прыватнасці , закранаючы пытанне, чаму Скарына выбраў месцам кнігадрукавання Прагу, ён выказаў такое меркаванне, што будучы, магчыма, па веравызнанню католікам і карыстаючыся сімпатыяй польскага караля Сігізмунда I, Cарына мог суправаджаць яго ў 1515 г. на кангрэс у [[Горад Вена|Вену]], адкуль мог быць послан каралём ў [[Горад Венецыя|Венецыю]] разам з пасламі, якія ехалі туды для перагавораў аб міры з туркамі. Там, ў Венецыі,па меркаванням Даброўскага, і набыў шрыфт для сваіх выданняў.Затым, вяртаючыся назад, ён спыніўся ў Празе і заснаваў тут сваю друкарню. Скарына мог поўнасцю разлічваць на поспех свайго намеру ў Празе, бо ў чэхаў ў гэты час быў ужо гатовы пераклад бібліі, выданай ў Венецыі ў 1506 г., а ў самым горадзе былі вопытныя, праслаўленыя майстры кнігадрукарскай справы. Важна імець на ўвазе таксама тую акалічнасць, што Чэхія тады знаходзілася пад апекай [[:ru:Сигизмунд I|Сігізмунда I]] у сувязі з малалецтвам чэшскага краля Людовіка. Калі ж [[Чэхія]] выйшла з-пад апекі караля польскага, Скарына пакінуў Прагу і пераехаў у [[Літва|Літву]], дзе працягваў сваю дзейнасць па перакладу і выданню кніг. Да гэтага меркавання пазней далучыліся С.Б. Ліндэ і некаторыя іншыя даследчыкі [1].

▲З 1512 г. па 1517 г. дзейнасць Францыска Скарыны невядома. Існуе думка, што на працягу гэтых пяці год ён займаўся медыцынскай дзейнасцю, вывучаў справу кнігадрукавання і падрыхтоўваў адкрыццё сваёй друкарні ў Празе. Яму патрэбна было прарабіць вялікую работу, каб дастаць старыя рукапісныя царкоўнаславянскія тэксты, зрабіць “русскія” шрыфты , знайсці людзей, якія валодалі тэхнікай кнігадрукавання [4].

▲Яго імя адшукаецца на старонках старой друкаванай кнігі. 6 жніўня 1517 года ў Празе выйшла ў свет славянская “[[Псалтыр, Скарына 1517|Псалтыр]]”, у прадмове да якой сказана: “... Я Франциск Скорина сын с Полоцка, в лекарских науках доктор, повелел есми Псалтырю тиснути русскими словами, а словенским языком...”. Так пачалася кнігавыдавецкая дзейнасць Скарыны. Мэты і задачы выдавецкай яго дзейнасці – служэнне грамадскай справе – “посполитому доброму” [1].

▲У 1517 г. у Празе (чэшскай) Скарына развівае шырокую дзейнасць па перакладу і выданню бібліі на “русскую мову” Да нас дашлі 23 біблейскія кнігі з яго прадмовамі, пасляслоўямі і тлумачэннямі. Выходзілі яны ў такім парадку: “[http://www.raruss.ru/slavonic/1699-psaltyr-scorina.html Псалтирь]”, “[[:ru:Иов|Иов]]”, “Притчи”, “Иисус Сирахов” былі выданы ў 1517 г. і склалі 646 старонак. У наступным 1518 г. восем кніг зышлі з станка Скарыны: “Екклесиаст”, “Песнь песней”, “Премудрость”, [http://books.academic.ru/book.nsf/61218551/Четыре+книги+Царств чатыры кнігі Царстваў] – надрукаваны ў 1519 г. з аб’ёмам 1052 старонак [2]. Агульны загаловак дан на тытульным лісце [http://1863x.net/antirevizionizm/russkij-pervopechatnik-francisk-skorina.html “Бытия”]. “Библия руска, – пісаў ён, – выложена доктором Франциском Скориною из славного града [[Полацкае княства|Полоцка]], богу ко чти и людем посполитым к доброму научению”[1].