Ельскі ўніверсітэт: Розніца паміж версіямі

'''Ельскі ўніверсітэт''' ({{lang-en|Yale University}}) — адзін з найбольш вядомых [[універсітэт]]аў [[ЗША]], знаходзіцца ў [[Нью-Хэйвен, Канектыкут|г. Нью-Хэйвен]], [[штат Канектыкут]]. Уваходзіць у групу самых элітных амерыканскіх універсітэтаў, гт. зв. [[Ліга плюшчу|Лігу плюшчу]].

Выпускнікамі ўніверсітэтуўніверсітэта стала мноства вядомых асоб, у т.л. 52 лаўрэатаў [[Нобелеўская прэмія|Нобелеўскай прэміі]], 5 [[прэзідэнт ЗША|прэзідэнтаў ЗША]], 13 мільярдэраў і мноства кіраўнікоў краін.

Ельскі ўніверсітэт быў заснаваны як «Акадэмічная Школа» (Collegiate School) у 1701 годзе пурытанскай суполкай у тагачаснай калоніі Канектыкут, стаўшы трэцяй найстарэйшай установай вышэйшай адукацыі ў Злучаных Штатах. Першапачаткова школа дзейнічала ў горадзе СэйбрукСэйбруку, але праз 15 год была перанесена ў Нью-Хэйвен, другі паводле велічыні горад Канектыкута. У 1718 годзе, у гонар шчодрага фінансавага ўнёскуўкладу ад тагачаснага кіраўніка [[Брытанская Ост-Індская кампанія|Брытанскай Ост-Індскай Кампаніі]] Элайху Еля, школа атрымала назву «Ельскі Каледж».

Першапачатковай мэтай установы была адукацыя пратэстанцкіх пастараў у тэалогіі і свяшчэнных мовах, але каля 1777 года навучальная праграма пачала надаваць увагу гуманітарным і навуковым дысцыплінам. Каледж таксама паступова пашыраўся, у 1810 годзе была заснаванаязаснавана Медыцынская школа, у 1822 — Школа багаслоўя, у 1843 — Юрыдычная школа. У 1847 годзе заснаванна першай у Злучаных Штатах аспірантуры (Yale Graduate School of Arts and Sciences), якая прапаноўвала бакалаўрам працягваць навучанне па вялікім шэрагу спецыяльнасцяўспецыяльнасцей — ад мастацтваў і гуманітарных дысцыплін да прыродазнаўчых і прыкладных навук. Так, на працягу XIX ст. Ельскі Каледж стаў надаваць прафесійныя і навуковыя ступені, у т.л. з першай у ЗША ступенню доктара навук у 1861 годзе, і ў 1887 годзе атрымаў статус універсітэта.

Ельскі ўніверсітэт уключае дванаццаць падраздзяленняў — Ельскі каледж, чатырохгадовая адукацыя ў якім сканчаеццазаканчваецца атрыманнем ступені [[бакалаўр]]а; Гуманітарная і навуковая [[аспірантура]] (Graduate School of Arts and Sciences), а таксама 10 прафесійных факультэтаў, якія рыхтуюць спецыялістаў у галінах [[Юрыспрудэнцыя|юрыспрудэнцыі]], [[Медыцына|медыцыны]], [[бізнес]]у, [[Ахова навакольнага асяроддзя|аховы навакольнага асяроддзя]], а таксама [[Тэалогія|тэолагаў]], [[Архітэктура|архітэктараў]], [[музыкант]]аў, [[мастак]]оў і [[акцёр]]аў. Праграмы Ельскага ўніверсітэтуўніверсітэта вылучаецца сваёй шырынёй і паглыбленасцю. Паводле даўняй традыцыі прафесарска-выкладчыцкі склад універсітэта надае выключную ўвагу навучанню студэнтаў. Шматлікія пачатковыя і ўводныя курсы вядуцца заслужанымі навукоўцамі і [[прафесар]]амі ўніверсітэта.

[[File:Sterling Memorial Library Highsmith.jpg|alt=Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінг|thumb|333x333px|Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга у цэнтры Ельскага кампусукампуса.]]

Ельскі ўніверсітэт вядомы сваім гатычным кампусам у стылі, характэрным для найстарэйшых амерыканскіх універсітэтаў, што імкнуліся імітаваць слаўныя еўрапейскія установыўстановы, як [[Оксфардскі ўніверсітэт|Оксфард]] і [[Кембрыджскі ўніверсітэт|Кембрыдж]]. Выключэннем з агульнай стылістыкі сталі мастацкія галерэі, два найноўшыя каледжы, а таксама Школа мастацтва і архітэктуры.

Не менш знакамітая Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга, пабудаваная ў стылі кафедральнага саборусабора, дзе замест алтара знаходзіцца месца выдачы кніг. Будынак упрыгожаны мноствам скульптур і вітражоў, і захоўвае каля 4 мільёнаў кніг і дакументаў. Галоўная фрэска бібліятэкі, што адлюстроўвае Багародзіцу і апосталаў, вядомая схаванымі на ёй аўтарам сярпом і молатам. Мемарыяльная бібліятэка Стэрлінга злучана падземны ходам з Бібліятэкай Баса, якая захоўвае яшчэ 150 тысяч тамоў.

Ельскі ўніверсітэт таксама выкупіў і аднавіў вялікую колькасць прыватных дамоў на прылеглай да яго Хілхаўс авеню, які [[Чарльз Дыкенс]], падчасу час візіту ў ЗША ў 1840-х гадах, назваў прывабнейшай вуліцай Амерыкі. Ельскі кампус лічыцца адным з прыгажэйшых акадэмічных кампусаў у ЗША<ref>[http://www.travelandleisure.com/articles/americas-most-beautiful-college-campuses/19 America's Most Beautiful College Campuses — Yale University]</ref>.

[[File:Harkness Tower Canopy Highsmith.jpg|alt=Званіца Харкнэс — класічны сімвал Ельскага кампусу|thumb|333x333px|Званіца Харкнэса — класічны сімвал Ельскага кампусукампуса. Музыканты званіцы ажыўляюць будні студэнтаў разнастайнымі мелодыямі: ад Баха да Брытні Спірс.]]