Карнакскі храм: Розніца паміж версіямі

'''Іпет-Ісут, Карнакскі храм'''  — буйнейшы храмавы комплекс [[Старажытны Егіпет|Старажытнага Егіпта]], галоўнае дзяржаўнае свяцілішча [[Новае царства, Егіпет|Новага царства]]. Знаходзіцца ў сучасным [[Карнак]]еу, невялікім паселішчы, стаячым на ўсходнім беразе [[Ніл]]а уў 2,5  км ад [[Горда Луксор|Луксора]]а. З 1979 года гэты храм, разам з [[Луксорскі храм|Луксорскім храмам]] і [[Фіванскі некропаль|фіванскімі некропалямі]] уключаны ў спіс [[Сусветная спадчына|Сусветнай спадчыны]] [[ЮНЭСКАЮНЕСКА]].

Першае сведчанне аб існаванні культа бога [[Амон-Ра|Амона-Ра]] ў старажытнаегіпетскіх [[Горад Фівы, (Егіпет)|Фівах]] адносіцца да эпохі [[Сярэдняе царства, Егіпет|Сярэдняга царства]]. Гэта васьміканцовая калона, створаная пры фараоне [[Ініятэф II|Ініятэфе II]] і якая цяпер знаходзіцца ў [[Луксорскі музей|Луксорскім музеі]]. Найбольш старажытны з захаваўшыхся будынкаў быў пабудаваны ў часы [[XII дынастыя|XII дынастыі]], пры фараоне [[Сенусерт I|Сенусерце I]]. Асаблівага размаху будаўнічыя працыработы дасягнулі ў часы [[Новае царства, Егіпет|Новага царства]]. Храмы карнакаКарнака перабудоўваліся аж да часоў імператарскага [[Старажытны Рым|Рым]]. Егіпцяне называлі яго чыкумбара, што значыць «Вялікі».

Найбольш значным будынкам усяго комплекса з'яўляеццаз’яўляецца ''храм Амона-Ра'' з яго 10 пілонамі, буйнейшы з якіх мае даўжыню 113 метраў, шырыню 15 метраў і вышыню каля 45 метраў. Агульная плошча храма складае каля 30 гектараў (чатырохвугольнік з бакамі ў 530, 515, 530 і 610 метраў). Акрамя пілонаў, велічна выглядае калонная зала, пачатая пры [[Харэмхеб]]е і закончаная ў гады праўлення фараонаў [[СетіСеці I]] і [[Рамзес II|Рамзеса II]]. Храмавыя памяшканні складаюцца з трох, абкружаных сценамі частак: прысвечанай богу Амону (''Іпет-сут''), прысвечанай богу [[Монту]] (плошчай у 2,34 га) і прысвечанай багіне [[Мут]] (плошчай у 9,2 га). Акрамя гэціхгэтых трох, тут быў пабудаваны фараонам [[Эхнатонам]], на шосты год праўлення, ''Гем-па-Атон''  — храм [[Атон]]а.

Тут таксама знаходзіцца так званая ''Белая капэла'' (найбольш старажытны будынак комплексу, пастаўлены у часы Сенусерта І); ''Чырвоная капэла'' (пастаўлены пры царыцы [[Хатшэпсут]] будынак, з насценнымі выявамі яе каранацыі, сэнамі ахвярапрынашэнняў і фіванскімі рэлігійнымі ўрачыстасцямі); ''Алебастравая капэла'' (пастаўленая пры фараоне [[Тутмос IV|Тутмосе IV]]); храм [[Рамзес III|Рамзеса III]]. На поўдні ад цэнтральнага храмавага будынка ляжыць свяшчэннае возерв памерам 120 на 77 метраў. узровеньУзровень возера падтрымліваўся выключна за кошт грунтовых вод. Побач з ім знаходзілась невялікае памяшканне, дзе жылі гусі - — свяшчэнныя птушкі Амона. Вада з возера выкарыстоўвалася жрацамідляжрацамі для свяшчэннага амывання статуй багоў.

Частка, прысвечаная багіне Мут, ляжыць прыкладна ў 350метрах350 метрах на поўдзень ад цэнтральнага храма Амона-Ра, з якім звязанязвязана малой алеяй з 66 баранагаловых сфінксаў, і мае памеры 250 на 350 метраў. Тут знаходзіцца абкружаны з трох бакоў Свяшчэнным возерам храм Мут, а таксама храм і «радзільны дом» Рамзэса ІІІ. УвходныУваходны партал у храм багіні Мут быў створаны пры фараоне [[Сэті I]]. Побач знаходзіўся ''храм Камутэф''. У 1840 годзе гэтыя храмы былі разбураны дзялядзеля таго, каб выкарыстаць іх як будаўнічыя матэрыялы пры ўзвядзенні фабрыкі.

На ўсход, ад часткі, прысвечанйпрысвечанай Амону-Ра, фараонам [[Эхнатон]]ам быў пастаўлены храм богу Атону (''Гем-па-Атон''), якога ён зрабіў галоўным і адзіным богам Старажытнага Егіпта. Памеры яго былі 120 на 120 метраў, што было больш за плошчу храма Амона-Ра. Па ўказанню Эхнатона, усе іншыя храмы, акрамя тых, якія належалі Атону, былі зачыненызакрыты. Пасля яго смерці, у праўленне Харэмхеба, храмы старых багоў былі адкрыты, а свяцілішча атонаАтона было поўнасцю разбурана. каменныяКаменныя блокі, з якіх ён быў пабудаваны, выкарыстоўваліся для іншых храмаў і будынкаў. Асобныя з гэтых блокаў, аб'яднаныхаб’яднаных у выглядзе будынка, магчымаможна ўбачыць у Луксорскім музеі.

У [[Антычнасць|антычную]] Карнакскі храм звязалі з [[Луксорскі храм|Луксорскім]] алеяй, з бакоў якой былі ўсталяваны [[сфінкс]]ы. У КарнакеКарнаку гэтая дарога заканчваецца каля дзясятага храмавага пілона. Гэта 2-кіламетровая вялікая Алея сфінксаў цяпер рэстаўруецца і ў значнай ступені ўжо адноўлена.

Пасля таго, як старажытнаегіпетскі культ Амона-Ра паступова пераўтвараўся спачатку ў рэгіянальны, а потым і ў дзяржаўны, фараоны эпохі ранняга СярэднягяСярэдняга царства пачынаюць будаўніцтва храмавага комплекса (якое працягвалася больш за тысячу гадоў), у якім жрацы бога Амона маглі б з падыходзячайадпаведнай ім пышнасцю адпраўляць свае ўтодзённыяштодзённыя служэнні. Як і для Амона, былі пастаўлены храмы для яго жонкі, багіні [[Мут]], і для іх сына, луннага бога [[Хонсу]]. Разам яны ўтваралі так званую фіванскую Трыяду. Акрамя ніхіх, у КарнакеКарнаку таксама быў пастаўлены храм бога Монту, які стаў яшчэ пры [[XI дынастыя (Старажытны Егіпет)|XI дынастыі]] галоўным ьогамбогам горада Фівы.

У старажытнаегіпетскай рэлігійнай сістэме адным з найважнейшых прынцыпаў было паняцце аб касмаганічным светавымсусветным ладзе, які абазначаўся тэрінамтэрмінам [[маат]]. Паколькі ''маат'' не з'яўляеццаз’яўляецца нечым вечным і нязменным, і можа ў выніку нявартыхганебных чалавечых пводзінпаводзін быць выведзены са спрыяльнай раўнавагі, важнейшайнайважнейшай задачай з'яўляеццаз’яўляецца патрыманне яго ў стабільным стане з тым, каб пазбегнуць хаасахаоса і знішчэння звыклага чалавеку света. Вышэйшым абавязкам фараона з'яўляласяз’яўлялася падтрыманне ''маат'' у стане раўнавагі. КожныТаму кожны старажытнаегіпетскі храм пагэтаму з'яўляеццаз’яўляецца пэўнай мадэллю гэтага свету, у якім адбываюцца сакральныя дзеі, скіяякія праводзяцца фараонам ці замяшчаючым яго вярхоўным жрацом для захавання ''маат'' нязменным  — прынясення ахвяр багам, маленні і свяшчэнныя песнапенні.