Жыгімонт Караль Радзівіл: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎top: clean up з дапамогай AWB
Радок 1:
{{ДД
[[Image:Zygmunt Karol Radziwiłł.JPG|thumb|Жыгімонт Караль Радзівіл]]
|беларускае імя = Жыгімонт Караль Радзівіл
'''Жыгімонт Караль Радзівіл''' ({{ДН|4|12|1591}}, {{МН|Нясвіж||}} — {{ДС|5|11|1642}}) — дзяржаўны і ваенны дзеяч [[ВКЛ]], [[мецэнат]].
|арыгінальнае імя =
|парадак-жан =
|партрэт = Žygimont Karal Radzivił. Жыгімонт Караль Радзівіл (XIX).jpg
|шырыня партрэта =
|подпіс = Жыгімонт Караль Радзівіл
|герб = POL COA Radziwiłł.svg
|подпіс герба = Герб «[[Герб «Трубы»|Трубы]]»
|тытул =
|перыядпачатак =
|перыядканец =
|папярэднік =
|пераемнік =
|дата нараджэння = 4.12.1591
|месца нараджэння = [[Нясвіж]]
|дата смерці = 5.11.1642
|месца смерці = [[Асызі]]
|род = [[Радзівілы]]
|бацька = [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалай Радзівіл «Сіротка»]]
|маці = Альжбета Яўхімія з [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]]
|жонка =
|дзеці =
|рэлігія =
|узнагароды =
}}
'''Жыгімо́нт Ка́раль Радзіві́л''' ({{ДН|4|12|1591}}, {{МН|Нясвіж||}} — {{ДС|5|11|1642}}, {{МС|Асызі||}}) — дзяржаўны і ваенны дзеяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], мецэнат. [[Крайчы вялікі літоўскі|Крайчы]] (1633—1638) і [[Падчашы вялікі літоўскі|падчашы вялікі літоўскі]] (1638—1642), [[Ваяводы новагародскія|ваявода новагародскі]] (1642).
 
Валодаў [[Дзераўная|Дзераўной]], [[Хотава]]м, [[Крошын|Крашынам]], [[Калдычэва]]м і [[Бярозавец|Бярозаўцам]] у [[Новагародскае ваяводства|Новагародскім ваяводстве]], [[Шыдловец|Шыдлоўцам]] у [[Польшча|Польшчы]]. IV [[Нясвіжская ардынацыя|ардынат на Нясвіжы]] (з 1636).
З роду [[род Радзівілаў|Радзівілаў]]. Сын [[Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка|Мікалая Крыштафа «Сіроткі»]].
 
== Біяграфія ==
Вучыўся ў Нясвіжскім езуіцкім калегіуме, універсітэце Балонні. У 1612 уступіў у рыцарскі [[Мальтыйскі ордэн]] і ваяваў з туркамі ў Міжземнамор'і. Бацька заснаваў для яго Сталовіцкую камандорыю ордэна ў складзе маёнткаў Сталовічы і Пацейкі ў Навагрудскім ваяв. Удзельнічаў у бітве з туркамі 1621 пад Хацінам. Падчас Трыццацігадовай вайны 1618-48 з 1622 у арміі Габсбургаў ваяваў супраць пратэстанцкіх нямецкіх князёў, з 1623 камандуючы кавалерыяй Рэчы Паспалітай у імперскім войску. У 1625 узначаліў таксама Пазнаньскую камандорыю Мальтыйскага ордэна. На [[Вайна Рэчы Паспалітай са Швецыяй, 1600-1629|вайну Рэчы Паспалітай са Швецыяй 1600-29]] у 1628 выставіў уласны полк. Удзельнічаў у баях пад [[Смаленск]]ам у час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1632-34. Крайчы ВКЛ у 1633-38, падчашы ВКЛ у 1638-42, ваявода новагародскі з 1642; пасол на сеймы 1625, 1626, 1632, 1633, 1635, 1637, 1639. Збудаваў у Сталовічах касцёл Яна Хрысціцеля з мураваным «ларэтанскім домікам» Дзевы Марыі, у іншых сваіх уладаннях — 4 уніяцкія царквы, касцёл у Дзераўной, шпіталі ў Сталовічах і Крошыне. У канцы жыцця падтрымліваў каралеўскі план арганізацыі ў Рэчы Паспалітай асобнага [[прыярат]]у [[Мальтыйскі ордэн|Мальтыйскага ордэна]], які меўся ўзначаліць. Памёр у Італіі.
[[ImageФайл:Zygmunt Karol Radziwiłł.JPG|140px|thumb|Жыгімонтзлева|Ж. КаральК. Радзівіл, 1758]]
 
Прадстаўнік нясвіжскай лініі роду [[Радзівілы|Радзівілаў]] гербу «[[Герб «Трубы»|Трубы]]», сын [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалая «Сіроткі»]], ваяводы віленскага, і Альжбеты Яўхіміі з [[Вішнявецкія|Вішнявецкіх]]. Меў братоў [[Альбрэхт Уладзіслаў Радзівіл|Альбрэхта Уладзіслава]], [[Аляксандр Людвік Радзівіл|Аляксандра Людвіка]], [[Крыштаф Мікалай Радзівіл (сын Мікалая Крыштафа)|Крыштафа Мікалая]], [[Мікалай Радзівіл (сын Мікалая Крыштофа)|Мікалая]] і [[Ян Юрый Радзівіл|Яна Юрыя]].
Меў [[Вёска Дзераўная, Стаўбцоўскі раён|Дзераўную]], [[Хатава|Хатаву]], [[Крошын]], [[Калдычэва]] і [[Бярозавец]] у Новагародскім ваяводстве, [[Шыдловец]] у Польшчы.
 
[[Файл:Žygimont Karal Radzivił. Жыгімонт Караль Радзівіл (M. Starkman, 1857).jpg|140px|thumb|злева|Ж. К. Радзівіл, 1857]]
 
Навучаўся ў [[Нясвіжскі езуіцкі калегіум|Нясвіжскім езуіцкім калегіуме]], [[Балонскі ўніверсітэт|універсітэце Балонні]]. У 1612 годзе ўступіў у рыцарскі [[Мальтыйскі ордэн]] і ваяваў з [[Асманская імперыя|туркамі]] ў [[Міжземнамор’е|Міжземнамор’і]]. У 1614 годзе [[Каморы сталовіцкі|ўзначаліў]] заснаваную для яго бацькам Сталовіцкую камандорыю ордэну ў складзе маёнткаў [[Сталовічы|Сталовічаў]] і [[Пацейкі|Пацейкаў]] у [[Новагародскае ваяводства|Новагародскім ваяводстве]].
 
Удзельнічаў у бітве з туркамі [[Бітва пад Хоцінам 1621 года|пад Хоцінам 1621 года]]. У час [[Трыццацігадовая вайна|Трыццацігадовай вайны 1618—1648 гадоў]] з 1622 года ў арміі [[Габсбургі|Габсбургаў]] ваяваў супраць пратэстанцкіх нямецкіх князёў, з 1623 года камандуючы [[Лісоўчыкі#У Трыццацігадовай вайне|лісоўчыкаў]] у імперскім войску. У 1625 годзе [[Каморы познанскі|ўзначаліў]] таксама Пазнаньскую камандорыю Мальтыйскага ордэна.
 
На [[Вайна Рэчы Паспалітай са Швецыяй 1600—1629 гадоў|вайну Рэчы Паспалітай са Швецыяй 1600—1629 гадоў]] у 1628 годзе выставіў уласны полк. Удзельнічаў у баях пад [[Смаленск]]ам у час [[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай 1632—1634 гадоў|вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1632—1634 гадоў]].
 
У 1614 годзе атрымаў [[Урад (Вялікае Княства Літоўскае)|урад]] падкаморага сталовіцкага, у 1617 годзе — крайчага кароннага, у 1633 годзе — [[Крайчы вялікі літоўскі|крайчага вялікага літоўскага]], у 1638 годзе — [[Падчашы вялікі літоўскі|падчашага вялікага літоўскага]], у 1642 годзе — [[Ваяводы новагародскія|ваяводы новагародскага]]. Абіраўся паслом на [[сойм]]ы 1625, 1626, 1632, 1633, 1635, 1637 і 1639 гадоў.
 
Збудаваў у [[Сталовічы|Сталовічах]] [[Касцёл Святога Яна Хрысціцеля і кляштар янітаў (Сталовічы)|касцёл Яна Хрысціцеля]] з мураваным «ларэтанскім домікам» Дзевы Марыі, у іншых сваіх уладаннях — 4 [[Уніяцтва|уніяцкія]] царквы, касцёл у [[Дзераўная (Мінская вобласць)|Дзераўной]], шпіталі ў Сталовічах і [[Крошын]]е. У канцы жыцця падтрымліваў каралеўскі план арганізацыі ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] асобнага прыярату Мальтыйскага ордэна, які меўся ўзначаліць.
 
Памёр 5 лістапада 1642 года ў [[Асызі]] ([[Італія]]).
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭВКЛ|2}}
* Шышыгіна-Патоцкая К. Нясвіж і Радзівілы, Мн.: Беларусь, 2007.
* {{кніга
|аўтар = Шышыгіна-Патоцкая К.
|загаловак = Нясвіж і Радзівілы
|адказны =
|серыя =
|спасылка =
|выданне =
|месца = Мн.
|выдавецтва = [[Беларусь (выдавецтва)|Беларусь]]
|год = 2007
|том =
|старонак =
|isbn =
|тыраж =
}}
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1}}
 
== Спасылкі ==
* [http://www.radziwill.by/index.php?option=com_content&view=article&id=22:2010-05-23-16-38-19&catid=8:1-&Itemid=7 Першы камандор Мальтыйскага ордэна на Беларусі]
{{Ардынаты на Нясвіжы}}
{{Ваяводы новагародскія}}