Ілюмінаваны рукапіс: Розніца паміж версіямі

'''Ілюмінаваныя рукапісы''' — [[Манускрыпт|рукапісныя]] [[Сярэдневякоўе|сярэднявечныясярэдневяковыя]] кнігі, аздобленыя маляўнічымі [[мініяцюра]]мі і [[арнамент]]амі. З вынаходствам кнігадрукавання рукапісныя кнігі паступова выйшлі з ужытку.

Мастацтва стварэння ілюмінаваных рукапісаў у [[Візантыя|Візантыі]] працягвае антычную традыцыю, да якой можна аднесці найстарэйшыя вядомыя рукапісы, такія як [[Амбразіянская Іліяда]] і [[Венскі Дыяскарыд]]. У перыяд [[іканаборства]] літургічны кніжны жывапіс звёўся да выявы крыжа і розных арнаментаў. Да праўлення [[Македонская дынастыя|македонскай дынастыі]] ставіццаадносіцца т. зв. [[македонскі рэнесанс]], калі адбыліся важныя стылістычныя зрухі ў манументальным мастацтве і [[Мазаіка|мазаіцы]]. адАд гэтага часу да нас дайшла даволі вялікая колькасць рукапісаў, самы ранні з якіх — выкананы паміж 880 і 883 для [[Васілій I Македанянін|ВасіляВасілія I]] [[Гаміліі ГрыгорыіГрыгорыя Багаслова|кодэкс]] [[Грыгорый Багаслоў|Грыгорыя Назіянзіна]].

Другая палова XI стагоддзя і ўсё XII стагоддзе з'яўляюццаз’яўляюцца класічнай эпохай візантыйскага мастацтва. З канца XI стагоддзя мініяцюра пачынае адыгрываць выключна бачную ролю, паколькі экспансія сталічнага мастацтва была найцяснейшым чынам звязана з пранікненнем лёгка перавозных рукапісаў у самыя аддаленыя вобласці шырокай імперыі. ДаК гэтагагэтаму часу канчаткова складваецца чыста мініяцюрны стыль. У адрозненне ад рукапісаў X стагоддзя мініяцюры рэдка займаюць цэлы ліст. Пазбаўленыя абрамленняў альбо зняволеныяўпісаныя ў вузкія рамкі, яны размяшчаюцца ў выглядзе маленечкіх малюнкаў на палях і ў тэксце, утвараючы разам з апошнім строгае кампазіцыйнае адзінства.

У XII стагоддзі мастацтва мініяцюры знаходзіцца ў заняпадзе, а да XIII стагоддзя ставіццаадносіцца вялікая колькасць якасных рукапісаў, якія былі створаны як у [[Канстанцінопаль|сталіцы]], так і ў правінцыях. З правінцыйных рукапісаў варта адзначыць у першую чаргу працы армянскіх мастакоў [[Грыгор Млічэцы|Грыгора Млічэцы]] і [[Торас Рослін|Тораса Росліна]], якія належалі да [[Кілікійскае царства|кілікійскай]] [[Армянская мініяцюра|школы мініяцюры]].

Кнігі, створаныя ў канцы першага тысячагоддзя нашай эры на Брытанскіх астравах лічацца адным з найбольш яркіх помнікаў у агульнай спадчыне [[Кельты|кельцкай]] культуры, з'яўляючысяз’яўляючыся прыкметным укладам у сусветную мастацкую культуру ў цэлым. Тры найбольш яркіхяркія прыклады такіх Евангелляў — [[Келская кніга]], а таксама [[Евангелле з Ліндзісфарна|Ліндзісфарнскае]] і [[Кніга з Дарау|Дараўскае]] Евангеллі.

Кніжная [[Каралінгскае Адраджэнне|культура эпохі Каралінгаў]] засяроджвалася вакол прыдворнага гуртка ў [[Ахен]]е, прадстаўлена яна была «Школай Карла Вялікага» і «Групай Ады» (сястры імператара). Мініяцюрысты палацавай школы адчувалі як ўплыў [[Гіберна-саксонскія рука|гіберна-саксонскай традыцыі]], так і візантыйскі і італьянскі ўплыў. Пасля смерці Карла Вялікага традыцыі афармлення рукапісаў былі захаваны ў скрыпторыях [[Рэймс]]а, [[Тур (горад)|ТурТура]]а і [[Мец]]а. З IX стагоддзя каралінгская традыцыя пачынае падвяргацца яшчэ большаму астраўному ўплыву (так званаму франка-саксонскаму), што прывяло да новай эры ў афармленні кніг — отанаўскамуотанаўскага перыяду (з Х стагоддзя).

У эпоху Позняга сярэднявечча (канец XIV—XV стст.) сталі з'яўляццаз’яўляцца кнігі, адрасаваныя не святарам, а прадстаўнікам арыстакратыі. У адпаведнасці з гэтым змяняецца і змест рукапісных кніг: рэлігійныя тэксты ўсё яшчэ папулярныя, аднак высокапастаўленых заказчыкаў цікавіць і свецкая літаратура. На першы план выходзіць афармленне кнігі, яе дэкор, [[Мініяцюра|мініяцюры]]. Нараўне з ужо вядомымі прыёмамі: вычварнымімудрагелістымі [[Буквіца, кніжная графіка|ініцыяламі]], арнаментальнымі бардзюрамі, папулярнасць набылі шматфігурныя кампазіцыі, якія часта [[Сюжэтны ініцыял|цалкам займаюць старонку]], а то і цэлы разварот. З'явіласяЗ’явілася мода на [[Віньетка|віньеткі]], у якія былі ўпісаны сцэнкі з паўсядзённага жыцця.

У гэты час з'явілісяз’явіліся вядомыя рукапісныя кодэксы: «[[Вялікія французскія хронікі]]», «[[Цудоўны часаслоў герцага Берыйскага]]» і «[[Апакаліпсіс Сен-Севера]]», манускрыпты [[Рабінэ Тэстар]]а, выкананыя для [[Карл Ангулемскі|Карла Ангулемскага]] і [[Луіза Савойская|Луізы Савойскай]] (у тым ліку «[[Павучальная кніга пра шахматы любові]]»), «[[Кніга скарбаў герцагіні Ганны Баварскай]]» (манускрыпт створаны Гансам Міліхам у сярэдзіне XV стагоддзя), «[[Парыжскі псалтыр]]» з Візантыі, старажытнарускае «[[Евангелле Хітраво]]».