Вікіпедыя

Эліністычны Егіпет: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
др вікіфікацыя, перанесена: глава → кіраўнік з дапамогай AWB
Радок 5:
 
=== Захоп Егіпта Аляксандрам. Барацьба дыядохаў ===
У [[332 да н.э.|332 годзе да н.э.]] [[Аляксандр Македонскі]] прыбыў у Егіпет для яго заваявання, але быў абвешчаны [[фараон]]ам і ўвасабленнем [[Зеўс]]а-[[Амон|Амона]]а. Тым самым скончылася [[Персідскі Егіпет|кіраванне Ахеменідаў у Егіпце]]. Праз 9 гадоў, у [[323 да н.э.|323 годзе да н.э.]], Аляксандр раптоўна сканаў у [[Вавілон]]е. Яго смерць пацягнула за сабой працяглыя [[Войны дыядохаў|войны паміж дыядохамі]], якія змагаліся за ўладу ў велізарнай імперыі. Вынікам гэтай барацьбы стаў падзел захопленых Аляксандрам тэрыторый. Егіпет дастаўся [[Пталамей I Сатэр|Пталамею I]] (кіраваў у [[323 да н.э.|323]] — [[283 да н.э.]]), які абвясціў сябе царом у [[305 да н.э.|305 годзе да н.э.]] [[Пталамеі|Заснаваная Пталамеем дынастыя]] кіравала Егіптам да самага яго заваявання рымлянамі.
 
=== Першыя Пталамеі ===
Радок 36:
У Эліністычным Егіпце, у адрозненне ад [[Імперыя Селеўкідаў|Дзяржавы Селеўкідаў]], ''[[поліс, горад-дзяржава|полісы]]'' не адыгрывалі значнай ролі. Ва ўсёй дзяржаве іх было толькі тры: [[Александрыя]], [[Наўкраціс]] (старая грэчаская калонія) і [[Пталемаіда Гермійская|Пталемаіда]] (заснавана Пталамеем I). У той жа час значнымі былі старажытныя егіпецкія гарады, якія, аднак, не мелі самакіравання: [[Мемфіс, Егіпет|Мемфіс]], [[Фівы, Егіпет|Фівы]], [[Гермопаль]], [[Гераклеопаль]] і іншыя. Полісы не належалі да хоры і не ўваходзілі ў кіраванне нома. Грамадзяне поліса складалі гарадскую абшчыну і аб'ядноўваліся ў ''[[філа|філы]]'' ({{lang-grc|φυλή}} — ''род, калена, племя'') і ''[[дэмы]]'' ({{lang-grc|δῆμος}} — ''народ; вобласць, краіна''), падобна таму, як гэта было ў Грэцыі. У Наўкрацісе і Пталемаідзе яны выбіралі савет горада і некаторых службовых асоб. У Александрыі, з прычыны таго, што яна была сталіцай, гарадскога савета не было. Гэта быў горад велізарнай колькасці нацыянальнасцей: тут жылі македаняне, грэкі, фракійцы, крыцяне, іранцы, выхадцы з Малой Азіі, іўдзеі, сірыйцы і егіпцяне. Апошнія былі пазбаўлены якіх-небудзь палітычных правоў. Астатняе ж насельніцтва аб'ядноўвалася па этнічнай прыкмеце ў [[палітэўма|палітэўмы]] ({{lang-grc|πολίτευμα}} — ''спосаб кіравання дзяржавай, палітычны прынцып; кіраванне дзяржавай; дзяржаўны лад''), якія былі незалежнымі адна ад адной і падпарадкоўваліся толькі царскай адміністрацыі. Ступень іх самакіравання была неаднолькавай.
 
Александрыя была найбуйнейшым эліністычным горадам, найважнейшым цэнтрам рамяства і гандлю. Географ Страбон ([[64 да н.э.|64]]/[[63 да н.э.|63 да н.э.]] — [[23 да н.э.|23]]/[[24 да н.э.|24 н.э.]]) пісаў: <blockquote>Гэта адзінае ва ўсім Егіпце месца і для гандлю на моры, дзякуючы яго цудоўнай гавані, і для гандлю сухапутнага, таму што ўсё лёгка звозіцца па рацэ і збіраецца ў такім пункце, які ўяўляе найбольшы ў свеце рынак.</blockquote> Александрыя была адбудавана па плане архітэктара [[Дэйнакрат Родаскі|Дэйнакрата Родаскага]] і мела рэгулярную планіроўку. Горад падзяляўся на пяць кварталаў. У царскім квартале размяшчаліся палац Пталамеяў, тэатр, [[Александрыйскі Мусеён|Мусеён]]<ref>Мусеён ({{lang-grc|Μουσεῖον}}) — даслоўна перакладаецца як ''храм Муз''. Ад гэтага слова з'явілася слова ''[[музей]]''.</ref>, бібліятэка, грабніца Аляксандра Македонскага.
 
==== Жрэцтва ====
Радок 58:
* [[Еўклід]], заснавальнік сучаснай [[еўклідава геаметрыя|«еўклідавай» геаметрыі]] (геаметрыі лінейнай прасторы).
* [[Архімед]], які пражыў некаторы час у Александрыі, механік, які паказаў усю сваю вынаходлівасць пры аблозе [[Сіракузы|Сіракузаў]] рымлянамі.
* [[Арыстарх Самафракійскі]], главакіраўнік александрыйскай граматычнай школы, які прапанаваў прынцып аналогіі ў адукацыі формаў слова.
* [[Дзіянісій Фракійскі]], які напісаў першы ў гісторыі грэчаскай мовы падручнік граматыкі.
* [[Эратасфен]], які выказаў асновы [[геаграфія|геаграфіі]].
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Эліністычны_Егіпет"