Гаўрыла Іванавіч Гарэцкі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→Біяграфія: афармленне |
→Біяграфія: дапаўненне |
||
Радок 43:
== Біяграфія ==
=== Паходжанне і дзяцінства ===
[[Файл:Baćki Hareckich.jpg|250px|міні|злева|Бацькі Іван Кузьміч і Ахрасіння Міхайлаўна Гарэцкія]]
Нарадзіўся [[28 сакавіка]] ([[10 красавіка]] паводле [[Грыгарыянскі каляндар|новага стылю]]) [[1900]] ў вёсцы Малая Багацькаўка<ref name="БС"/> Мсціслаўскага павета Магілёўскай губерні ў сялянскай малазямельнай сям’і. Бацька — Іван Кузьміч Гарэцкі (1856—1945), многія гады служыў кухарам у пана Цэкерта ў {{нп3|Лонніца (Смаленская вобласць)|Лонніцы|ru|Лонница (Смоленская область)}} на Смаленшчыне. Маці — Ахрасіння Іванаўна, у дзявоцтве Папова (1864—1935), дачка панскага ткача з сяла [[Слаўнае (Мсціслаўскі раён)|Слаўнае]], сям’я лічылася заможнай. Калі адбыўся шлюб, Івану Кузьмічу было 28 гадоў, а Ахрасінні Іванаўне 20. Абое былі непісьменнымі. Іван, які ўвесь час працаваў у паноў, стараўся і навучыўся размаўляць па-руску, Ахрасіння гаварыць па-руску саромелася, і так і не навучылася. Праз кароткі час пасля шлюбу Іван зноў паехаў служыць да пана Цэкерта. Ахрасіння ездзіла да мужа толькі ў госці, але зрэдку, бо было далёка{{Sfn|Гарэцкі Р.|2008|с=12}}.
Нарадзіўся [[28 сакавіка]] ([[10 красавіка]] паводле [[Грыгарыянскі каляндар|новага стылю]]) [[1900]] ў вёсцы Малая Багацькаўка<ref name="БС"/> Мсціслаўскага павета Магілёўскай губерні ў сям’і сялян. Адзіны з пяці дзяцей атрымаў вышэйшую адукацыю. Пасля вучобы ў школе, земскім і двухкласным вучылішчах у [[1914]] паступіў у [[Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія|Горы-Горацкае каморніцка-агранамічнае вучылішча]]<ref>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Макарэвіч| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | год = | url = http://vialejka.org/2006/12/20/mesca_znajomstva__gork.html| загаловак = Месца знаёмства — Горкі | фармат = | назва праекту = Гісторыя| выдавецтва = Сайт горада Вілейка| дата = 11 красавіка 2010 | мова = | каментарый = }}</ref>, якое закончыў у 1919. Працаваў ва Уфімскім губземаддзеле (каморнікам-аграномам) і вучыўся ва {{нп3|Башкірскі дзяржаўны ўніверсітэт|Уфімскім інстытуце народнай адукацыі|ru|Башкирский государственный университет}} (1919-20). У 1920 паступіў на эканамічны факультэт [[Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева|Ціміразеўскай (тады Пятроўскай) сельскагаспадарчай акадэміі]] (г. [[Масква]])<ref name="БС"/>, якую закончыў у 1924, атрымаўшы спецыяльнасць «аграном». Двойчы арыштоўваўся [[Камітэт дзяржаўнай бяспекі СССР|Дзяржаўным палітычным упраўленнем]] (1920 і 1922).▼
У Івана і Ахрасінні нарадзіўся першы сын, якому далі імя Васіль, але крыху больш чым праз год ён памёр. Праз два гады нарадзіўся Іван (1880—1939). Наступнай была Марына, але хутка памерла з [[Дыфтэрыя|водры]]. У 1893 годзе нарадзіўся [[Максім Іванавіч Гарэцкі|Максім]]. Пасля нарадзіліся блізняты Панас (памёр праз 4 тыдні) і Парфір (1896—1980), Гаўрыла (1900—1988), Ганна (1902—1922){{Sfn|Гарэцкі Р.|2008|с=12—13}}.
=== Адукацыя ===
▲
=== Маладыя гады ===
У 1925 з сям’ёй пераязджае ў Беларусь, у [[Горкі]], дзе Г. Гарэцкі працуе дацэнтам, загадчыкам кафедры сельскагаспадарчай эканоміі і эканамічнай геаграфіі ў [[Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія|Беларускай дзяржаўнай акадэміі сельскай гаспадаркі]] (да 1927)<ref name="БС"/>. 3 1925 — член [[Інстытут беларускай культуры|Інстытута беларускай культуры]], з 1927 — член Прэзідыума і Навуковай Рады гэтай установы. У 1926 годзе ІБК накіроўвае Г. Гарэцкага ў камандзіроўку ў [[Германія|Германію]], [[Польшча|Польшчу]] і [[Данія|Данію]].
У [[1927]] Г. Гарэцкага прызначаюць дырэктарам новага [[Інстытут эканомікі НАН Беларусі|Беларускага навукова-даследчага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі]] пры [[Савет Народных Камісараў БССР|СНК БССР]]<ref name="БС"/>. На гэтай пасадзе ён займаўся арганізацыяй сельскагаспадарчай навукі і практыкі. Летам 1927 г. Гарэцкі зноў едзе ў камандзіроўку ў Польшчу і Германію. У канцы 1928 28-гадовага дырэктара інстытута выбіраюць правадзейным членам [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Беларускай акадэміі навук]], у якую рэарганізавалі Інбелкульт. Ён быў самым маладым сярод акадэмікаў-заснавальнікаў акадэміі і застаецца дагэтуль наймаладзейшым сярод абраных акадэмікаў.
=== Арышт і зняволенне ===
[[24 ліпеня]] [[1930]] года Г. Гарэцкі арыштаваны ДПУ БССР па {{нп3|Справа Працоўнай сялянскай партыі|справе «Працоўнай сялянскай партыі»|ru|Дело Трудовой крестьянской партии}}. [[6 снежня]] пазбаўлены звання акадэміка. Асуджаны паводле пастановы калегіі {{нп3|АДПУ пры СНК СССР|АДПУ СССР|ru|ОГПУ при СНК СССР}} [[30 мая]] [[1931]] як «кіраўнік контррэвалюцыйнай арганізацыі „Працоўная сялянская партыя“» да вышэйшай меры пакарання. [[6 чэрвеня]] 1931 прысуд заменены на 10 гадоў ППК. {{нп3|Этап|Этапаваны|ru|Этап}} ў {{нп3|Белбалтлаг|Беламорска-Балтыйскі лагер НКУС|ru|Белбалтлаг}} [[Карэла-Фінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Карэла-Фінскай АССР]]. Вызвалены датэрмінова [[5 кастрычніка]] [[1934]]. Зноў арыштаваны ў кастрычніку [[1937]], праз тры месяцы вызвалены. У [[1938]] годзе арыштаваны яшчэ раз. [[8 мая]] 1938 асуджаны да расстрэлу. Больш за год ён прабыў у турме, але застаўся жывым.
Радок 55 ⟶ 66:
У часы вайны працаваў на ўзвядзенні абарончых збудаванняў. Пасля ўдзельнічаў у геолага-інжынерных вышуканнях і будоўлях амаль усіх найбуйнейшых ГЭС у еўрапейскай частцы Расіі і Украіны ({{нп3|Ніжагародская ГЭС|Горкаўская|ru|Нижегородская ГЭС}}, {{нп3|Жыгулёўская ГЭС|Куйбышаўская|ru|Жигулёвская ГЭС}}, {{нп3|Саратаўская ГЭС|Саратаўская|ru|Саратовская ГЭС}}, {{нп3|Канеўская ГЭС|Канеўская|ru|Каневская ГЭС}}, {{нп3|Кахоўская ГЭС|Кахоўская|ru|Каховская ГЭС}}, {{нп3|Цымлянская ГЭС|Цымлянская|ru|Цимлянская ГЭС}} і інш.), каналаў ([[Волга-Данскі канал|Волга-Данскі]], {{нп3|Верхнясальскі канал|Сальскі|ru|Верхнесальский канал}}, Азоўскі і інш.), вадасховішчаў, абвадняльных, арашальных і шлюзавых сістэм.
=== Пасля вызвалення ===
У 1954 пастановай Прэзідыума ВС СССР з Г. Гарэцкага знятая судзімасць, а [[22 красавіка]] [[1958]] ён {{нп3|Юрыдычная рэабілітацыя|рэабілітаваны|ru|Юридическая реабилитация}} ваенным трыбуналам БВА і яго справа за адсутнасцю складу злачынства спынена. У званні акадэміка АН БССР адноўлены 28 верасня 1965 года. У 1966—69 г. працаваў па сумяшчальніцтве старшым навуковым супрацоўнікам Лабараторыі геахімічных праблем АН БССР. На сталае пражыванне і пастаянную працу ў Беларусь здолеў вярнуцца з сям’ёй у 1969, на пасаду загадчыка сектара [[Палеагеаграфія|палеагеаграфіі]] і [[Чацвярцічны перыяд|антрапагенавага перыяду]] Лабараторыі геахімічных праблем АН БССР (з 1970 [[Інстытут геалагічных навук НАН Беларусі|Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР]])<ref name="БС"/>. У 1971-85 г. — загадчык аддзела палеагеаграфіі антрапагену гэтага інстытута (з 1973 — аддзел, з 1978 — лабараторыя геалогіі і палеапатамалогіі антрапагену), у 1985-88 гадах — кансультант ІГіГ АН БССР.
Памёр 20 лістапада 1988 у Мінску.
== Навуковая дзейнасць ==
| |||