Вадаспад: Розніца паміж версіямі

[[Файл:N2 Niagara Falls.jpg|thumb|300px|[[Ніагарскі вадаспад|Ніягарскі вадаспад]] ([[ЗША]] і [[Канада]])]]

'''Вадаспа́д''' — падзенне вады ў [[Рака|рацэ]] з аднаго або некалькіх уступаў. Характэрны адрыў воднага патоку ад рэчышча. Уступы ўзнікаюць y месцах, дзе рака перасякае сучляненне ўстойлівых і падатлівых да размыву [[Горная парода|горных парод]]. Сіла падаючай вады павольна разбурае ўступ, асабліва каля падэшвы, ён абрушваецца, iі вадаспад пастаянна адступае ўверх па цячэнні.

Найбольш вядомы [[Ніягарскі вадаспад]] y [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыцы]] штогод адступае на 0,7—0,9  м. Пры значным разбурэнні ўступу на месцы вадаспада могуць утварыцца [[Парог ракі|парогі]]. Вадаспады найчасцей трапляюцца на горных рэках, але бываюць і на раўнінных (напрыклад вадаспад [[Ківач]] на ракарацэ [[Суна]] ў [[Карэлія|Карэліі]]).

Вадаспады перашкаджаюць [[Водны транспарт|суднаходству]] і сплаву лесу. Выкарыстоўваюцца для будаўніцтва [[ГЭС]] (напрыклад вадаспады [[Гуайра]] на рацэ Парана ў [[Паўднёвая Амерыка|Паўднёвай Амерыцы]]). Штучныя вадаспады ствараюцца плацінамі[[плаціна]]мі і іншымі гідратэхнічнымі збудаваннямі.

Самы высокі вадаспад у свеце — [[Вадаспад Анхель|Анхель]] на рацэ Чурун, вышынёй 1054 м, што знаходзіцца ў [[Паўднёвая Амерыка|Паўднёвай Амерыцы]] ([[Венесуэла]]). Другі па велічыні — [[вадаспадТугела (вадаспад)|Тугела]] (411 м.).

Самы велічны  — вадаспад [[вадаспадВікторыя (вадаспад)|Вікторыя]] на рацэ [[Рака Замбезі|Замбезі]] (шырыня 1800  м, вышыня 120 м). Самы шырокі вадаспад  — [[Кхон]] на рацэ [[Меконг]]  — 10  км з улікам астравоў. Найбольшы каскад вадаспадаў на рацэ [[Рака Тугела (рака)|Тугела]] (933 м) y [[Афрыка|Афрыцы]].

* [[Беларуская энцыклапедыя]]: У 18 т. Т. 3: Беларусы  — Варанец / Рэдкал.: [[Генадзь Пятровіч Пашкоў|Г.  П.  Пашкоў]] і інш  — Мн.: БелЭн, 1996.  — Т. 3.  — 511 с.  — 10 000 экз.  — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

* ''Галай І., Сідор С.'' Геаграфічны слоўнік школьніка / Пад рэд. В.  А.  Жучкевіча.  — Мн.: Народная асветв, 1986.  — С. 47.  — 303 с, іл.