Кольскі паўвостраў: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
вікіфікацыя, афармленне, арфаграфія
Радок 14:
| Подпіс = Возера [[Імандра]]
}}
'''КольскіКо́льскі паўвостраў'''  — [[паўвостраў]] на паўночным захадзе [[Еўрапейская частка Расіі|Еўрапейскай часткі Расіі]], у [[Мурманская вобласць|Мурманскай вобласці]]. Абмываецца [[Баранцава мора|Баранцавым]] і [[Белае мора|Белым]] морамі. Плошча каля 100 тыс. км².
 
== Гісторыя ==
[[Выява:Tabularussiae.jpg|thumb|Фрагмент карты «Tabula Russie» [[1614]] год]] год
Да пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] Мурманам звалі толькі [[Мурманскі бераг|паўночнае ўзбярэжжа паўвострава]]  — ад мыса [[Мыс Святы Нос|Святога Носа]] да [[Нарвегія|нарвежскай]] мяжы, але ў далейшым гэта паняцце пашырэла, і цяпер пад ім маецца на ўвазе ўвесь Кольскі паўвостраў. Паўднёвае ўзбярэжжа паўвострава гістарычна падзяляюць на [[Церскі бераг|Церскі]] і [[Кандалакшскі бераг]]і.
 
== Геалогія і рэльеф ==
Кольскі паўвостраў з'яўляеццаз’яўляецца паўночна-ўсходняй ускраінай [[Балтыйскі шчыт|Балтыйскага шчыта]] і складзены пераважна крышталічнымі пародамі [[Дакембрый|дакембрыю]] і ніжняга [[Палеазой|палеазою]].
 
[[Выява:Panorama Kola.jpg|thumb|center|600px|Панарама Кольскага паўвострава каля Мурманска]]
Берагавая лінія слабапарэзаная. Паўночны бераг стромкі і высокі, паўднёвы  — нізінны, спадзісты. У заходняй частцы горныя масівы: [[Хібіны]] (г.гара Часначор  — 1191 м) і [[Лаўазёрскія тундры]] (1120 м). Усходняя частка больш плоская, раўніннасць парушаецца водападзельнай градой Кейвы.
 
== Клімат ==
[[Клімат]] паўвострава разнастайны. На поўначы, [[Гальфстрым|якая саграваецца цёплай плынню]], ён субарктычны марскі. Да цэнтра паўвострава кантынентальнасць нарастае  — тут клімат умерана-халодны. Сярэднія тэмпературы студзеня-лютага ад мінус 8-118—11 [[Градус Цэльсія|°C]] на поўначы паўвострава да мінус 13-15 13—15 °C у цэнтры; ліпеня, адпаведна, ад плюс 8-11 8—11 °C да плюс 12-14 12—14 °C. [[Снег]] лажыцца ў кастрычніку і цалкам сыходзіць да сярэдзіны мая (у горных раёнах напачатку чэрвеня).
 
== Гідралогія ==
Па Кольскім паўвостраве працякае [[Рэкі Мурманскай вобласці|шмат рэк]]: [[Паной]] (самая доўгая рака на паўвостраве), [[Рака Тулома|Тулома]] (самая паўнаводная рака паўвострава), [[Рака Варзуга|Варзуга]], [[РакаКола Кола(рака)|Кола]], [[Рака Ёканга|Ёканга]], [[Рака Церыберка|Церыберка]], [[Рака Варон'я|Варон'яВаронняя]], [[Рака Умба|Умба]] і інш. Паўвостраў багаты [[Азёры Мурманскай вобласці|багаты азёрамі]], самыя буйныя  — [[Імандра]], [[Умбозера]], [[Возера Лавазера|ЛавазераЛавозера]].
[[Выява:Umbozero.jpg|thumb|center|600px|[[УмбозераУмбвозера]]]]
 
== Расліннасць ==
На поўначы  тундравая[[тундра]]вая расліннасць, паўднёвей [[лесатундра]] і [[тайга]].
 
== Жывёльны свет ==
Радок 43:
 
== Навуковыя даследаванні ==
У [[1970]] годзе тут была закладзена [[Кольская звышглыбокая свідравіна]]. У [[1994]] годзе яе глыбіня склала рэкордныя 1226212 метра262 метры.
 
== Ваеннае карыстанне ==
На паўвостраве размешчана мноства баз [[паўночныПаўночны флот ВМФ Расіі|Паўночнага флотафлоту]].
 
У [[Заліў Андрэева|заліве Андрэева]] напачатку [[1980-я|1980-х]] гадоў было створана сховішча для [[радыеактыўнасць|слаба-радыёактыўных]] адыходаў, папярэдне разлічанае на 5 гадоў. У 2007 годзе там захоўваліся каля 20 тысяч адпрацаваных паліўных стрыжняў з атамных [[Падводная лодка|падводных лодак]] і ледаколаў[[ледакол]]аў.
 
Нарвегія, ужо выдаткаваўшы каля 12,5 мільёнаў [[Долар ЗША|долараў]] на іх захаванне, патрабуе грунтоўны рамонт змешчаных у дрэнным стане сховішчаў і ператранспартыроўку адыходаў у новыя доўгачасовыя сховішчы.
 
== ГлядзіцеГл. таксама ==
* [[Паўвостраў Рыбацкі]]
* [[Паўвостраў Сярэдні]]