Ураднік: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{значэнні|Ураднік}}
'''Ураднік''' — службовая асоба ва [[Урад, Вялікае Княства Літоўскае|ўрадах]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Пасада зацвярджалася [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікім князем]], [[ваявода]]мі і [[Староста|старостамі]] з абраных кандыдатаў. іПасады былаураднікаў пажыццёвайбылі пажыццёвыя або да паступленняпераходу на вышэйшыбольш высокую пасаду. [[Статут ВКЛ 1588 г.]] забараняў займаць некалькі адміністрацыйных пасад або адначасова адміністрацыйную і судовую. Але здаралася, што буйныя феадалы займалі і некалькі пасад. У гарадах ураднікамі былі войты, радцы, лаўнікі, бурмістры і інш. Звычайна пасады урадніка у гарадах былі выбарнымі. Парадак заняцця пасад у гарадах у асноўным рэгуляваўся нормамі [[Магдэбургскае права|магдэбургскага права]]. Статут ВКЛ 1588 г. прадугледжваў павышаную адказнасць за злачынствы супраць урадніка пры выкананні імі службовых ўрадабавязкаў.
 
Ураднікі падзяляліся на земскіх (дзяржаўных) і прыдворных:
Радок 10:
* Прыдворныя ўраднікі: [[Маршалак надворны літоўскі|маршалкі дворныя]], [[Падскарбі дворны|падскарбі дворны]], [[лоўчы дворны]], [[канюшы]], [[кухмістар]], [[Крайчы ВКЛ|крайчы]], [[падканюшы]], [[Падстолі ВКЛ|падстолі]], [[піўнічы]], [[Стольнік|стольнік]], [[чашнік]].
 
ГалоўныяДа [[1569]] г. галоўныя цэнтральныя ўраднікі ([[Маршалак|маршалкі]] [[Маршалак вялікі літоўскі|вялікі]] і [[Маршалак дворны літоўскі|дворны]], [[Гетман вялікі літоўскі|гетман вялікі]], [[Падскарбі земскі|падскарбі земскі]], [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]], [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлер]]), [[Ваявода|ваяводы]], [[кашталян]]ы, [[староста жамойцкі]] ўваходзілі ў [[Рада Вялікага Княства Літоўскага|Раду Вялікага Княства Літоўскага]].
 
Па [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ([[1569]]) у [[Сенат|Сенаце]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] засядалі 5 найвышэйшых ураднікаў Вялікага Княства Літоўскага — [[Маршалак|маршалкі]] [[Маршалак вялікі літоўскі|вялікі]] і [[Маршалак дворны літоўскі|дворны]], [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]], [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлер]], [[Падскарбі земскі|падскарбі земскі]], а таксама ўсе [[Ваявода|ваяводы]], [[Кашталян|кашталяны]] і [[староста жамойцкі]]<ref>[[Аляксандр Марыскін|Аляксандр Марыскін]]. Ураднік // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 692.</ref>.
 
Значныя пасады ураднікаў, якія не ўваходзілі ў Сенат, называліся [[Дыгнітарыі|дыгнітарскімі]].
 
{{зноскі}}
Радок 18 ⟶ 20:
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭВКЛ|2}}
* Марыскін, А. Ураднік / Аляксандр Марыскін // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. / БелЭн; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. — С. 588. — ISBN 985-11-0214-8.
 
{{шаблон:Сенатары Вялікага Княства Літоўскага}}