|
[[Выява:Virginia-mortar.gif|right|thumb|200px|Марціра (1864)]]
'''Марці́ра''' (ад {{lang-la|mortarium}} — ступа): [[гармата]] вялікага [[калібр]]у з кароткім ствалом для [[навесная стральба|навеснай стральбы]] (50 — 75°)<ref>{{крыніцы/ВЭС-83}} С.462.</ref> ({{таксама}} [[марцірная стральба]]).
Марціры прызначаліся, галоўным чынам, для разбурэння асабліва магутных умацаванняў; мелі буйнакалібравыя [[гладкаствольная зброя|гладкія]] (з 19 ст. — і [[нарэзная зброя|нарэзныя]]) ствалы даўжынёй 2 — 4 [[даўжыня ствала|калібраў]]. Лафет стацыянарны, з 17—18 ст. — з пад'ёмнымпад’ёмным вінтом дзеля дакладнейшай вертыкальнай наводкі. Снарады — амаль выключна выбуховыыявыбуховыя ці запальныя, таксама прымітыўная [[карцеч]] ({{таксама}}: [[камнямёт]]).
Адна з найбольшых збудаваных марцір — 914-мм марціра Малета (Вялікабрытанія, сяр. 1850-х гг.). Эпізадычна, у ўмовах недастачы матэрыялаў, выкарыстоўваліся марціры, зробленыя з дрэва — 12-[[каліберная сістэма|фунтавая]] (4,62-цалёвая) марціра федэральнага ўраду ў час [[Грамадзянская вайна ў ЗША|грам. вайны ў ЗША]], у Германіі ў час [[1СВ|1-й сусв. вайны]].
Тып з'явіўсяз’явіўся ў 15 ст.<ref>Адно з меркаванняў прывязвае з'яўленнез’яўленне тыпу да пачатку выкарыстання [[артылерыйская бомба|бомбаў]] і [[запальны снарад|запальных снарадаў]] (адпаведна, [[1421]] (прыблізна) і [[1460]]). Рафел, Марціра, Ч.1.</ref> і з'яўляліз’яўлялі тыпалагічную процілегласць<ref>Рафел, Марціра, Ч.1.</ref> сучасным ім [[бамбарда]]м — цяжкім гарматам для [[насцільная стральба|насцільнай стральбы]] суцэльнымі снарадамі (кароткі ствол, буйны калібр, пустацелыя снарады — [[артылерыйская бомба|бомбы]], [[запальны снарад|запальныя]] і пад.). Канструкцыя хутка дасягнула стабільнасці і практычна не мянялася да канца 19 ст. У 17 ст. з'явілісяз’явіліся пераносныя марціры ([[марціра Кугорна]]). У 19 ст. — [[нарэзная зброя|нарэзныя]] марціры (пруская перыяду вайны 1864, расійская 152-мм уз. 1895). На пачатку 20 ст. тэхналагічнае і канструкцыйнае развіццё практычна сцёрла прынцыповыя розніцы паміж цяжэйшымі гаўбіцамі і марцірамі. У час [[2СВ|2-й сусв. вайны]] марціры ўжываліся рэдка, іх задачы выконвалі [[мінамёт]]ы і [[гаўбіца|гаўбіцы]]. Да канца 20 ст. цалкам выйшлі з ужытку.
У некаторых мовах (напр., англійская, польская) гістарычнае найменне марціры стала азначаць [[мінамёт]].
{{зноскі}}
{{літ
== Крыніцы ==
|* {{крыніцы/Рафел Марціра}}
}}
[[Катэгорыя:Гарматы]]
| 