Пакістан: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Іван Булва (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
Іван Булва (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 62:
Прырода Пакістана вельмі разнастайная. На поўначы знаходзяцца горы [[Гіндукуш]] вышынёй да 7690 м ([[гара Тырычмір]]), на паўночным усходзе — адгор'і [[Гімалаі|Гімалаяў]] і Каракарума з горнымі рэкамі і азёрамі, лясамі, ледавікамі, добра захаванай фаўнай. Паўднёвы захад — паўпустынная ўскраіна [[Іранскае нагор'е|Іранскага нагор'я]]. Усходняя частка, занятая басейнам ракі [[Інд]] — асвоеная чалавекам раўніна. Тут знаходзіцца Пенджаб — знакамітае Пяцірэчча. Аднак жыццё цягнецца вузкімі стужкамі ўздоўж рэк і каналаў. На захад ад Інда прасціраецца бязводная пясчаная пустыня [[Тар]]
Пакістанская зямля стала калыскаю старажытнаіндыйскай цывілізацыі. На працягу гісторыі тут кіравалі індусы, грэкі, мусульмане, татара-манголы, сікхі, афганцы. У ХІХ ст. ўся тэрыторыя сучаснага Пакістана ўваёшла ў склад [[Брытанская Індыя|Брытанскай Індыі]]. Пакістан абвясціў незалежнасць [[14 жніўня]] [[1947]] года. Пакістан — адзіная ў
Па колькасці насельніцтва ў 2018 годзе Пакістан апярэдзіў Бразілію і цяпер займае 5-е месца ў свеце. Дзяржаўныя мовы — [[урду]] і [[англійская мова|англійская]], шырока ўжываюцца мовы пенджабі, [[Сіндхі, мова|сіндхі]], пушту. Дзяржаўная рэлігія — іслам. Сталіца — [[Ісламабад]], найбуйнейшыя гарады, галоўныя эканамічныя цэнтры — [[Карачы]] і [[Лахор]].
Радок 71:
== Этымалогія ==
У перакладзе з урду і персідскай тапонім "Пакістан" літаральна азначае "зямля чыстых" (пак — чысты, стан — зямля, краіна). Назва была прыдумана студэнтам Кембрыджа, пакістанскім нацыяналістам Рахматам Алі і ўпершыню прадстаўлена ў памфлеце "Цяпер або ніколі" (1933), тэхнічна яна ўяўляла сабою [[акронім]]. Алі склаў першыя літары мусульманскіх рэгіёнаў паўночнага захаду Брытанскай Індыі: '''П'''енджаб, '''А'''фганістан, '''К'''ашмір, '''С'''інд, Белуджы'''стан'''. Літара і была ўстаўлена для прасцейшага вымаўлення.
== Геаграфічнае становішча ==
Радок 99:
== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Пакістана}}
=== Старажытны перыяд ===
[[Файл:Mohenjo-daro Priesterkönig.jpeg|thumb|200px|Статуэтка жраца з [[Махенджа-Дара]]]]
Радок 107:
=== Каланіяльны перыяд ===
У [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] тэрыторыя сучаснага Пакістана была захоплена англійскімі войскамі і ўключана ў склад [[Брытанская Індыя|Брытанскай Індыі]]. Супрацьстаянне паміж індуізмам і ісламам раскалола Брытанскую Індыю і прывяло да гвалту на рэлігійнай глебе. Таму яшчэ да набыцця незалежнасці была відавочнай неабходнасць стварыць на месцы калоніі дзве дзяржавы, размежаваўшы тэрыторыю па рэлігійным прынцыпе. Адным з духоўных заснавальнікаў мусульманскай дзяржавы быў паэт [[Мухамад Ікбал|Ікбал]], кіраўнік [[Мусульманская ліга|Мусульманскай Лігі]], арганізацыі прыхільнікаў самастойнага развіцця мусульманскіх тэрыторый.
▲Адным з духоўных заснавальнікаў дзяржавы быў паэт [[Мухамад Ікбал|Ікбал]], кіраўнік [[Мусульманская ліга|Мусульманскай Лігі]], арганізацыі прыхільнікаў самастойнага развіцця мусульманскіх тэрыторый. Іменна Ікбал прапанаваў у [[1930]] годзе стварыць незалежную мусульманскую дзяржаву, у якую ўвайшлі б [[Пенджаб (правінцыя)|Пенджабе]], [[Сінд]], [[Паўночна-заходняя пагранічная правінцыя]] (ПЗПП) і [[Белуджыстан]]. Назву для дзяржавы яшчэ ў [[1933]] годзе прапанаваў студэнт-мусульманін [[Чаудхуры Рахмат Алі]], які вучыўся ў [[Кембрыдж]]ы. Пакістан літаральна азначае «краіна чыстых», гэта [[акронім]]: «П» — ад [[Пенджаб, Пакістан|Пенджаба]], «А» — ад афганцаў з мяжы (гэта значыць [[пуштун]]аў ПЗПП), «К» — ад [[Кашмір]]а, «С» — ад [[Сінд]]а, а «тан» — ад [[Белуджыстан]]а. 23 сакавіка [[1940]] года ў [[Лахор]]ы была прынята гістарычная [[Лахорская рэзалюцыя]], якая абвяшчала прынцыпы існавання мусульманскай абшчыны ў незалежнай дзяржаве.
=== Сучасны перыяд ===
У [[1947]] пры [[раздзел Брытанскай Індыі|раздзеле Брытанскай Індыі]] дзякуючы намаганням [[Усеіндыйская мусульманская ліга|Мусульманскай лігі]]{{sfn|История Пакистана|2008|с=63}} утварылася дзяржава Пакістан, у якую ўвайшлі паўночна-ўсходнія і паўночна-заходнія раёны [[Індастан]]а пераважна з мусульманскім насельніцтвам. Першым генерал-губернатарам Пакістана ў якасці самастойнай адміністрацыйнай адзінкі быў [[Мухамед Алі Джына|Джына]], першым прэм'ер-міністрам краіны — [[Ліякат Алі Хан]]. [[28 лютага]] [[1956]] года Устаноўчы Сход Пакістана зацвердзіў Статут дзяржавы. У 1958 годзе ў краіне адбыўся першы [[Ваенны пераварот у Пакістане, 1958|ваенны пераварот]], да ўлады прыйшоў генерал [[Мухамед Аюб Хан]].
У [[1965]] і [[1971]] гадах Пакістан вёў [[інда-пакістанскі канфлікт|войны]] з [[Індыя]]й. У 1971 годзе [[Усходні Пакістан]] становіцца незалежнай дзяржавай [[Бангладэш]]. У [[1977]] годзе адбыўся [[Ваенны пераварот у Пакістане, 1977|ваенны пераварот]]. У
Выконваючы абавязкі прэзідэнта [[Гулам Ісхак Хан]]
У 1990-я гады адбываецца развіццё ядзернай праграмы Пакістана пад кіраўніцтвам [[Абдул Кадыр Хан]]а, што стала прычынай увядзення ЗША санкцый супраць Пакістана. У [[1999]] годзе адбыўся [[Ваенны пераварот у Пакістане, 1999|ваенны пераварот]], да ўлады прыйшоў генерал [[Первез Мушараф]].
З пачатку 2000-х гадоў паўночна-заходні рэгіён Пакістана [[Вазірыстан]] з'яўляецца апорай руху [[Талібан]]. У [[2004]] у талібы захапілі фактычную ўладу ў рэгіёне. Пасля [[11 верасня 2001 года]] Пакістан афіцыйна спыніў падтрымку рэжыму талібаў і падтрымаў умяшанне ЗША супраць талібаў.
18 лютага [[2008]] года ў Пакістане прайшлі ўсеагульныя выбары, якія з-за [[забойства Беназір Бхута]] былі перанесены з 8 студзеня 2008 года. На выбарах Пакістанская народная партыя атрымала большасць галасоў і сфарміравала альянс з [[Пакістанская мусульманская ліга|Пакістанскай мусульманскай лігай]]. 18 жніўня [[2008]] года Первез Мушараф сышоў з пасады прэзідэнта Пакістана ва ўмовах пагрозы [[імпічмент]]а. У ходзе прэзідэнцкіх выбараў, якія адбыліся пасля гэтага, кандыдат Пакістанскай народнай партыі [[Асіф Алі Зардары]] атрымаў перамогу і стаў прэзідэнтам Пакістана.
| |||