Дэкларацыя незалежнасці ЗША: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
вікіфікацыя, дапаўненне
Радок 1:
'''Дэкларацыя незалежнасці ЗША''' ({{lang-en|United States Declaration of Independence}}) — гістарычны дакумент, у якім брытанскія калоніі у [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыцы]] абвясцілі незалежнасць ад [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]. Прынята аднагалосна на [[Другі Кантынентальны кангрэс|Другім Кантынентальным кангрэсе]] [[4 ліпеня]] [[1776]] года ў [[Філадэльфія|Філадэльфіі]], штат [[Пенсільванія]].
[[Выява:United_States_Declaration_of_Independence.jpg|thumb|right| Тэкст Дэкларацыі незалежнасці]]
Дзень прыняцця Дэкларацыі незалежнасці, 4 ліпеня, святкуецца ў [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] як [[Дзень незалежнасці ЗША|Дзень незалежнасці]]. Дэкларацыя стала першым афіцыйным дакументам, у якім калоніі пачалі называцца «Злучанымі Штатамі Амерыкі».
 
== Тэкст дэкларацыі<ref>Па тэксту кнігі «Гісторыя ЗША ў дакументах: пераклады на беларускую» (Мн., 2014, с.9—11)</ref> ==
 
Калі ход падзей прыводзіць да таго, што адзін з народаў вымушаны скасаваць палітычныя сувязі, якія злучаюць яго з іншым народам, заняць самастойнае роўнае месца сярод дзяржаў свету, на якое ён мае права па законам прыроды, яе Тварца, паважлівае стаўленне да меркавання чалавецтва патрабуе ад яго тлумачэння прычын, якія заахвоцілі яго да такога аддзялення.
 
Мы зыходзім з той відавочнай праўды, што ўсе людзі створаны роўнымі, надзелены Тварцом пэўным неад'емнымнеад’емным правам, да ліку якіх адносяцца жыццё, свабода, імкненне да шчасця. Для забеспячэння гэтых правоў людзьмі засноўваецца ўрад, які чэрпае свае законныя паўнамоцтвы ў згодзе кіруемых. У выпадку, калі які-небудзь ўрад становіцца згубным для гэтых самых мэт, народ мае права змяніць або скасаваць яго, паставіць новы ўрад, заснаваны на такіх прынцыпах формах арганізацыі ўлады, якія, як яму яўляецца, найлепшым чынам забяспечаць людзям бяспеку і шчасце. Зразумела, разважлівасць патрабуе, каб ўрады, устаноўленыя з даўніх часоў, не мяняліся б пад уплывам неістотных хуткаплынных абставін; адпаведна, увесь вопыт мінулага пацвярджае, што людзі схільны хутчэй зносіць заганы, пакуль іх можна цярпець, чым выкарыстоўваць сваё права мяняць формы ўлады, якія сталі для іх звыклымі. Але, калі доўгі шэраг злоўжывання і насілля нязменна звязанных з адной і той жа мэтай, сведчыць аб каварнай задуме прымусіць народ змірыцца з неабмежаваным дэспатызмам, звяржэнне такога ўрада і стварэнне новых гарантый бяспекі на будучыню становіцца правам і абавязкам народа. Гэтыя калоніі доўгі час выяўлялі цярпенне, толькі неабходнасць вымушае іх змяніць ранейшую сістэму свайго ўрада. Гісторыя праўлення цяпер дзеючага караля Вялікабрытаніі — гэта набор незлічоных актаў несправядлівасці і насілля, непасрэднай мэтай якіх з'яўляеццаз’яўляецца станаўленне неабмежаванага дэспатызму. Для пацвярджэння сказанага вышэй прадстаўляем на бесстаронні суд чалавецтва наступныя факты.
 
Ён адмаўляўся даваць сваю згоду на прыняцце законаў, вельмі карысных і неабходных для ўсеагульнага дабрабыту.
Радок 13:
Ён забараняў сваім губернатарам прымаць законы першараднай важнасці, калі толькі іх дзеянне не адкладалася да атрымання яго згоды, але калі з-за гэтага яны адкладаліся, ён пакідаў іх без усякай увагі.
 
Ён дазволіў прымаць іншыя законы, важныя для вялікай колькасці людзей, толькі пры ўмове, што гэтыя людзі адмовяцца ад права мець прадстаўніка ў заканадаўчым органе, ад права, якое з'яўляеццаз’яўляецца звышкаштоўным для іх і небяспечным толькі для тыранаў.
 
Ён склікаў заканадаўчыя органы ў незвычайных і ў няёмкіх месцах, ў аддаленні ад месца знаходжання адпаведных дакументаў, з адзінай мэтай — зморам прымусіць іх згадзіцца з праводзімай ім палітыкай.
Радок 33:
Армію ён імкнуўся паставіць вышэй за грамадзянскую уладу.
 
Ён аб'яднаўсяаб’яднаўся з іншымі людзьмі, каб падвергнуць нас юрысдыкцыі, чужой нам і непрызнанай паводле нашых законаў канстытуцыі; падаваў сваю згоду на прыняцце несправядлівых законаў:
 
Для размяшчэння вялікай колькасці ўзброеных войскаў сярод нас;
Радок 53:
Для таго, каб часова адхіліць нашы ўласныя заканадаўчыя органы, і абвясціць сябе нададзены з уладай выдаць законы для нас ва ўсіх выпадках наогул.
 
Ён адмовіўся ад кіравання калоніямі, аб'яўляючыаб’яўляючы нас пазбаўленымі яго абароны і вядучы вайну супраць нас.
 
Ён рабаваў нас у моры, руйнаваў нашы ўзбярэжжы, паліў нашы гарады, і знішчаў нашых людзей.
Радок 65:
У адказ на гэтыя прыгнёты мы кожны раз падавалі петыцыі і прасілі, каб нам аднавілі нашыя правы: ў адказ на нашыя шматлікія петыцыі мы атрымлівалі толькі больш несправядлівасці. Манарх, у характару якога прысутнічаюць рысы тырана, не можа быць кіраўніком свабоднага народу.
 
У роўнай ступені не пакідалі мы без увагі і нашых брытанскіх братоў. Час ад часу мы перасцерагалі іх ад спробаў парламента незаконным чынам падпарадкаваць нас сваёй юрысдыкцыі. Мы нагадвалі ім пра прычыны, у сілу якіх мы эмігравалі і пасяліліся тут. Мы заклікалі да іх прыроджанага пачуццю справядлівасці і велікадушнасці і заклікалі іх, дзеля нашых агульных кроўных сувязяў, асудзіць гэтыя прыгнёты, якія з непазбежнасцю павінны былі прывесці да разрыву нашых сувязяў і зносін. Яны таксама заставаліся глухімі да голасу справядлівасці і агульнай крыві. Таму мы вымушаны прызнаць непазбежнасць нашага аддзялення ад Брытаніі і разглядаць іх, як мы разглядаем і астатнюю частку чалавецтва: у якасці ворагаў падчас вайны і сяброў у мірны час.
 
Таму мы, прадстаўнікі Злучаных Штатаў Амерыкі, сабраўшыся на агульны Кангрэс, заклікаючы Ўсявышняга пацвердзіць сумленнасць нашых намераў, ад імя і па ўпаўнаважыў годнага народа гэтых калоній, урачыста заяўляем, што гэтыя злучаныя калоніі з'яўляюццаз’яўляюцца і па праву павінны быць свабоднымі і незалежнымі дзяржавамі, што яны вызваляюцца ад усякай залежнасці ад Брытанскай Кароны і што ўсе палітычныя сувязі паміж імі і Вялікабрытаніяй павінны быць поўнасцю разарваныя, што ў якасці свабодных і незалежных дзяржаў яны паўнамоцных аб'яўляцьаб’яўляць вайну, заключаць мірныя дамовы, ўступаць у саюзы, весці гандаль, здзяйсняць любыя іншыя дзеянні і ўсё тое, на што мае права незалежная дзяржава. І з цвёрдай упэўненасцю ў заступніцтва Боскага правідзення мы прысягаем адзін аднаму падтрымліваць гэтую Дэкларацыю сваім жыццём, сваім станам і сваім незаплямлены гонарам.
 
=== Цікавыя факты, звязаныя з Дэкларацыяй ===
 
* Аўтарам Дэкларацыі з’яўляецца [[Томас Джэферсан]].
* Не ўсе дэлегаты Кангрэса падпісалі гэты дакумент.
Радок 76 ⟶ 75:
* [[8 ліпеня]] таго ж года праз чатыры дні пасля падпісання Дэкларацыі, прадстаўнікі Кангрэса пачалі публічна абвяшчаць яе змест у калоніях[http://www.americaru.com/news/29868]. У гэты жа дзень толькі годам раней каралю Георгу ІІ ад імя некаторых прадстаўнікоў Кангрэса была накіравана «Петыцыя аліўкавай галінкі» — просьба аб спыненні баявых дзеянняў і пачатку мірных урэгуляванняў з захаваннем калоній у складзе Брытанскай імперыі. (Кароль адхіліў гэтыя прапановы).
* Дэкларацыя незалежнасці не з’яўлялася актам стварэння ЗША, як дзяржавы. Толькі пасля перамогі ў вайне за незалежнасць калоніі згадзіліся стаць «суб’ектамі федэрацыі». Да гэтага часу некаторыя з іх разглядалі сябе як суверэнныя дзяржавы.
 
== Гл. таксама ==
* [[Петыцыя аліўкавай галінкі]]
* [[Вайна за незалежнасць ЗША]]
 
{{зноскі}}
 
== У сецівеСпасылкі ==
{{Commons|}}
* [http://www.archives.gov/national-archives-experience/charters/declaration_transcript.html Тэкст Дэкларацыі незалежнасці ({{lang-en| }}арыгінал)].
* [http://onrevolution.narod.ru/US_anthem.html Дэкларацыя незалежнасці ЗША. Матэрыялы па гісторыі ЗША]
 
== Гл. таксама ==
 
* [[Петыцыя аліўкавай галінкі]]
* [[Вайна за незалежнасць ЗША]]
[[File:Гісторыя ЗША ў дакументах.pdf|thumb|Пераклады дакументаў па гісторыі ЗША на беларускую мову.]]
[[Катэгорыя:Дэкларацыі незалежнасці|ЗША]]