Тунэльны эфект: Розніца паміж версіямі

У той жа час, у 1901 годзе, малады вучоны Роберт Фрэнсіс Эрхарт (Robert Francis Earhart), даследаваў з дапамогай [[ИнтерферометрІнтэрфераметрыі Майкельсона|интерферометраінтэрфераметрыі]]паводзіны газаў паміж [[электрод]]ами у розных рэжымах, нечакана атрымаў невытлумачальныя дадзеныя. Азнаёміўшыся з вынікамі эксперыментаў, вядомы вучоны [[Томсон, Джозеф Джон|Д. Томсон]] выказаў здагадку, што тут дзейнічае яшчэ не апісаны закон і заклікаў навукоўцаў да далейшых даследаванняў. У 1911 і 1914 гадах адзін з яго [[аспирантаспірант]]ов, Франц Розер (Franz Rother), паўтарыў вопыт Эрхарта, выкарыстоўваючы для вымярэнняў замест інтэрфераметрыі больш чулы [[гальванометр]], і вызначана зафіксаваў якое ўзнікае паміж электродамі "невытлумачальнае" [[стационарноестацыянарнае поле]] [[электронная эмиссияэмісія|электроннойэлектроннай эмиссииэмісіі]]. У 1926 усё той жа Разер выкарыстаў у вопыце найноўшы гальванометр з адчувальнасцю 26 pA і зафіксаваў "стацыянарнае поле электроннай эмісіі", якое ўзнікае паміж блізка размешчанымі электродамі нават у [[высокийвысокі вакуум|глубоком / глыбокім вакууме]]<ref>{{cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/294260678_The_STM_Scanning_Tunneling_Microscope_The_forgotten_contribution_of_Robert_Francis_Earhart_to_the_discovery_of_quantum_tunneling|title=The STM (Scanning Tunneling Microscope) [The forgotten contribution of Robert Francis Earhart to the discovery of quantum tunneling.]|author=Thomas Cuff|work=ResearchGate}}</ref>.

У 1927 годзе нямецкі фізік [[Хунд, ФридрихФрыдрых|ФридрихФрыдрых Хунд]] стаў першым, хто матэматычна выявіў "тунэльны эфект" пры разліках спакою [[ДвухъямныйДвух'ямавы потенциал|двухъямногопатэнцыял / двух'ямавага потенциалапатэнцыялу]]<ref name="Nimtz" />. В [[1928 год]]у незалежна адзін ад аднаго формулы тунэльнага эфекту ўжылі ў сваіх працах рускі навуковец [[Георгий Гамов]] і амерыканскія навукоўцы {{iw|Гёрни, Рональд|Рональд Гёрни|en|Ronald Wilfred Gurney}} и [[КондонКондан, Эдвард Улер| / Эдвард Ко́ндонКондан]] пры распрацоўцы тэорыі [[альфа-распад]]а<ref>[http://ufn.ru/ufn30/ufn30_4/Russian/r304d.pdf Г. ГамовГамова. ОчеркНарыс развитияразвіцця учениявучэнні оаб строениибудынку атомногоатамнага ядра (I. Теориятэорыя радиоактивногорадыеактыўнага распадараспаду) // [[УФН]] 1930. В. 4.]</ref><ref>{{cite journal |first=R. W. |last=Gurney |first2=E. U. |last2=Condon |title=Quantum Mechanics and Radioactive Disintegration |journal=Nature |volume=122 |issue= 3073|pages=439 |year=1928 |bibcode = 1928Natur.122..439G |doi = 10.1038/122439a0 }}</ref><ref>{{cite journal |first=R. W. |last=Gurney |first2=E. U. |last2=Condon |title=Quantum Mechanics and Radioactive Disintegration |journal=Phys. Rev |volume=33 |issue=2 |pages=127–140 |year=1929 |doi=10.1103/PhysRev.33.127 |bibcode = 1929PhRv...33..127G }}</ref><ref>{{cite interview |last=Bethe |first=Hans |subject-link=Hans Bethe |interviewer=Charles Weiner; [[Jagdish Mehra]] |title=Hans Bethe - Session I |url=https://www.aip.org/history-programs/niels-bohr-library/oral-histories/4504-1 |program=Niels Bohr Library & Archives, American Institute of Physics, College Park, MD USA |place=Cornell University |date=27 October 1966 |accessdate=1 May 2016}}</ref><ref name="Nuc&RadChem">{{cite book| last=Friedlander |first=Gerhart |last2=Kennedy |first2=Joseph E. |last3=Miller |first3=Julian Malcolm |title=Nuclear and Radiochemistry |edition=2nd |year=1964 |publisher=John Wiley & Sons |location=New York | isbn=978-0-471-86255-0 | pages=225–7}}</ref>.Абодва даследаванні адначасова вырашалі [[уравнениераўнанне ШрёдингераШредингера]] для мадэлі ядзернага патэнцыялу і матэматычна абгрунтоўвалі сувязь паміж радыеактыўным паўраспадам часціц і іх радыеактыўным выпраменьваннем верагоднасцю тунэлявання.

Наведаўшы СЕМІНАР Гамова, нямецкі навуковец [[Борн, Макс Борн|Макс Борн]] паспяхова развіў яго тэорыю, выказаўшы здагадку, што «эфект тунэлявання» не абмяжоўваецца сферай ядзернай фізікі, а мае значна больш шырокае дзеянне, паколькі ўзнікае па законах [[квантавая механіка / квантавай механікі]] і, такім чынам, выкарыстоўваецца і ў дачыненні для апісання з'яў у многіх іншых сістэмах<ref name = "разави">{{cite book |first=Mohsen |last=Razavy |title=Quantum Theory of Tunneling |pages=4, 462 |publisher=World Scientific |year=2003 |isbn=9812564888 }}</ref>. При [[Автоэлектронная эмиссия|автономной эмиссии]] из металла в вакуум, к примеру, по [[закон Фаулера — Нордгейма|«закону Фаулера — Нордгейма»]], сформулированного в том же 1928 году.

У 1957 годзе вывучэнне [[полупроводникипаўправаднікі|полупроводниковпаўправаднікоў]], развитие [[транзистортранзістар]]ных и [[диоддыёд]]ных тэхналогій, прывялі да адкрыцця тунэлявання электронаў у механічных часціцах. У 1973 годзе амерыканец [[Джозефсон, Брайан Дэвид|Дэвид Джозефсон]] получилатрымаць [[СписокСпіс лауреатовлаўрэатаў НобелевскойНобелеўскай премиипрэміі попа фізіцы физике# 1970-е|Нобелевскуюя / Нобелеўскую премиюпрэмію попа физикефізіцы]] "За тэарэтычнае прадказанне уласцівасцяў току звышправоднасці, які праходзіць праз тунэльны бар'ер", разам з ім прэміі ўдастоіліся японец [[Эсаки, Лео|Лео Эсаки]] и норвежец [[Джайевер, Айвар|Ивар Гиевер]] «За эксперыментальныя адкрыцці "тунэльных з'яў" у паўправадніках і звышправадніках адпаведна»<ref name = "разави"/> В 2016 году было открыто и «{{iw|квантовоеквантавае туннелированиетунэляванне водывады||en|Quantum tunneling of water}}»<ref>{{cite web | url =http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.116.167802|authors=Kolesnikov et al.|title=Quantum Tunneling of Water in Beryl: A New State of the Water Molecule|work=[[Physical Review Letters]]| doi=10.1103/PhysRevLett.116.167802|date=22 April 2016| accessdate =23 April 2016}}</ref>.