Міхаіл Псел: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 3:
 
== Біяграфія ==
Паходзіў са збяднелай арыстакратычнай сям'і. Бацькі, быццам праз бачаныя сны, прызначылі яму навуковую кар'еру, у 10 гадоў паступіў у школу, дзе навучаўся граматыцы і піітыцы; у 16 гадоў перайшоў да вышэйшай адукацыі і вывучаў рыторыку, філасофію і юрыспрудэнцыю; у 1037 годзе паступіў на службу ў [[Фема|феме]] Месапатамія, дзе, праз сувязі, атрымаў месца суддзі. Пры імператары [[Міхаіл V Калафат|Міхаіле V Калафаце]] быў [[Асікрыт|асікрытам]] (чыноўнікам імператарскай канцылярыі). У гэты час дбайна займаўся навукамі, асабліва філасофіяй, вывучаў [[Арыстоцель|Арыстоцеля]], [[Платон|Платона]] і [[Прокл|Прокла]].<ref name=":0">{{ВТ-ЭСБЕ+|Пселл, Михаил}}</ref>
 
У 1043 годзе напісаў [[панегірык]] імператару [[Канстанцін IX Манамах|Канстанціну Манамаху]] і тым жа годам стаў адной з найбольш набліжаных да імператара асоб; стаў [[Протасінкрыт|протасінкрытам]], а затым [[Вест|вестам]] і [[Вестарх|вестархам]], такім чынам дасягнуўшы 7-га чыну паводле візантыйскай табелі. Ва ўладарства Канстанціна Манамаха напісаў яшчэ 4 панегірыкі імператару, вельмі ліслівыя і не вартыя веры; узнагародай быў [[васілікат]] Мадыта, то-бок (права збіраць падаткі з гэтага горада), і атрыманне ў кіраванне[[Харыстыкія|харыстыкію]] (харыстыкіюкіраванне) некалькіх манастыроў. Пад канец уладарства Канстанціна Манамаха становішча Псела пахіснуся, ён пастрыгся пад імем Міхаіл, а калі імператар памёр, пайшоў у манастыр уна малаазіяцкім Алімпе.<ref name=":0" />
 
Выкліканы адсюль [[Феадора (дачка Канстанціна VIII)|Феадорай]], Псел зноў набліжаны да двара і ўзнагароджаны тытулам [[Іпертым|іпертыма]]. У 1057 годзе пасланы імператарам да паўсталага [[Ісаак I Камнін|Ісаака Камніна]], каб угаварыць таго на мір; Псел вельмі спадабаўся Ісаку Камніну і, пры заняцці ім стальца, прызначаны быў [[Праэдр|праэдрам]], а пазней, як бачна з перапіскі, быў вельмі блізкі з усім домам імператара. Па жаданні Ісака Камніна, Псел напісаў абвінаваўчы акт супраць ранейшага свайго сябра, зрынутага патрыярха [[Міхаіл Кіруларый|Міхаіла Кіруларыя]]. У 1059 годзе Псел інтрыгаваў за заняцце стальца [[Канстанцін X Дука|Канстанцінам Дукам]], меў у гэтым поспехпаспяхова, быў набліжаны і да гэтага імператара, атрымаў ад яго чын протапраедра[[Протапраэдр|протапраэдра]]. Для сына імператара, [[Міхаіл VII Дука|Міхаіла Дукі]], Псел напісаў некалькі падручнікаў.<ref name=":0" />
 
Ваўладаранне [[Раман IV Дыяген|Рамана Дыягена]] ў 1068 годзе паменшыла значэнне Псела пры двары, зато пасля палону Рамана Псел параіў Міхаілу Дуку разаслаць па імперыі ўказыўказ з аб'явяшчэннемвяшчэннем, што Раман Дыяген пазбаўлены стальца; калі Раман быў аслеплены, Псел палічыў неабходным звярнуцца да яго з суцяшальным лістом. Пры Міхаіле VII Дуку Псел іграў вельмі значную ролю: пісаў лісты ад імя імператара, складаў хрысавулы, разбіраў цяжбы і інш.<ref name=":0" />
 
Дата смерці Псела дакладна невядома. Некаторыя навукоўцы датуюць яе 1078 годам (або каля 1076-1077 гадоў), іншыя лічаць, што ў 1096 годзе ён яшчэ жыў.<ref>Памятники византийской литературы IX—XIV веков. -- М., 1969. -- С. 134;</ref><ref>Михаил Пселл. Хронография. -- М., 1978. -- С.198 (артыкул Я. М. Любарскага);</ref><ref>Культура Византии. Вторая половина VII—XII века. -- М., 1989. -- С. 49;</ref>
 
== Творчасць ==
Аўтар вялізнай колькасці твораў рознага жанру — рытарычных, навуковых, філасофскіх, палемічных. Вядомы найперш сваёй «Хранаграфіяй», якая ахоплівала падзеі 976—1078 гадоў. У гістарычнай працы Псела, які быў імператарскім сакратаром, суддзём, радцам некалькіх імператараў, іпатам філосафаў пры імператары [[Канстанцін IX Манамах|Канстанціне IX Манамаху]] (1042—1055), паведамляецца пра варага-рускім наёмных корпусе ў Візантыі, набегі качэўнікаў — печанегаў і полаўцаў. «Хранаграфія» — найважнейшая крыніца па гісторыі апошняга рускага паходу на Візантыю ў 1043 годзе.
 
== Бібліяграфія ==