Максім Багдановіч: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 59:
Дзед Юрый Лук'янавіч яшчэ маладым чалавекам быў прывезены сваім памешчыкам, панам Лапо, на службу ў куплены маёнтак пры мястэчку [[Гарадскі пасёлак Халопенічы|Халопенічы]] [[Барысаўскі павет, Мінская губерня|Барысаўскага павета]], дзе ён і абгрунтаваўся, уступіўшы ў шлюб з бабуляй паэта Анэляй (Ганнай) Фаміной Осьмак. Па ўспамінах Адама Багдановіча, яна была «чалавекам дзіўна рахманай і ўзнёслай душы, з тонкім пачуццём такту, разам з тым валодала выдатнымі матэматычнымі здольнасцямі»<ref name="mat1923"/>.
 
<br />
Акрамя таго Анэля была выдатнай апавядальніцай народных казак, пераняўшы гэты дар часткова ад сваёй маці Рузалі Казіміраўны Осьмак. Перадача казачнага сюжэта для апошняй была творчым актам; кожны раз яна ўносіла ў апрацоўку сюжэту новыя рысы: гаварыла моцна і нараспеў, надаючы апавяданню прыкметную рытмічнасць, якую Адам Багдановіч стараўся захаваць у запісах яе казак. Па гэтых казак яе Максім упершыню пазнаёміўся з беларускай мовай. Ведала яна таксама мноства беларускіх песень і наогул была носьбітам і захавальніцай народнай даўніны: абрадаў, звычаяў, варожб, паданняў, прыказак, прымавак, загадак, народных лекавых сродкаў і іншага. Яна была вядома ў Халопеніцкай акрузе як варажбітка-знахарка і ахоўніца народнага абраду ў выдатныя моманты жыцця («радзіны, хрэсьбіны, вяселлі, хаўтуры, сеўбы, дажынкі, талакі» і многае іншае); да яе прыходзілі за саветам і кіраўніцтвам і ва ўсіх урачыстых выпадках запрашалі распарадчыцай — «парадак даваць». Шмат што з велізарнага запасу яе ведаў Адам Багдановіч выкарыстаў у сваіх этнаграфічных працах, праз іх яна аказала ўплыў і на праўнука, які своеасабліва перапрацаваў атрыманы матэрыял у сваёй творчасці. Напрыклад, «Змяіны цар» з цыклу «У зачараваным царстве», уяўляе сабой паэтычную перапрацоўку народнага павер'я, змешчанага ў працы бацькі «Перажыткі старажытнага светаўяўлення ў беларусаў» (1895 год)<ref name="mat1923"/>. У гэтым цыкле Багдановіч імкнуўся наблізіць нацыянальную паэзію да народных істокаў і ўяўленняў<ref name="БС"/>.
 
[[Выява:Maryya Bagdanovich.jpg|250px|thumb|left|Марыя Апанасаўна Мякота]]
Маці Максіма Марыя Апанасаўна, па бацьку Мякота, па маці, Таццяне Восіпаўне, — Малевіч. Таццяна Восіпаўна была папоўнай. Бацька яе быў дробным чыноўнікам (губернскім сакратаром), служыў наглядчыкам Ігуменскай павятовай бальніцы. Ужо ў сталым узросце ён ажаніўся другі раз на маладой пападзянцы Таццяне Восіпаўне Малевіч 17-ці гадоў і меў ад яе чатырох дачок і сына. Цяжкая хвароба бацькі, які атрымліваў капеечнае жалаванне, прывяла да цяжкага матэрыяльнага становішча і дзеці яшчэ перад смерцю бацькі былі адвезеныя ў дзіцячы прытулак. Хлопчык неўзабаве памёр у шпіталі, а дзяўчынкі заставаліся да 14 гадоў у прытулку, умовы жыцця ў якім былі дрэннымі<ref name="mat1923"/>.
 
Марыя Мякота, будучы жывым таленавітым дзіцем з раскошнымі валасамі, звярнула на сябе ўвагу апякуншы прытулку губернатаршы Пятровай, якая ўзяла яе да сябе ў хату і паслала вучыцца ў жаночае Аляксандраўскае вучылішча, а пасля заканчэння навучання ў ім адправіла яе ў Пецярбург у жаночую настаўніцкую школу, пасяліўшы на кватэры ў сваіх сваякоў Пятровых<ref name="mat1923"/>.
 
Марыя любіла сур'ёзную музыку, сама добра іграла на фартэпіяна<ref name="БЛД">Беларуская літаратура: Падручнік для 10 кл. /В. Я. Ляшук, А. А. Майсейчык, К. М. Мароз і інш. Пад рэд. В. Я. Ляшук. — Мн.: Рэдакцыя часопіса «Крыніца», 1997. — 608 с.: іл.</ref>.
 
Марыя Апанасаўна шмат чытала<ref name="БЛД"/>. Як адзначаў Адам Багдановіч, «яе лісты дзівілі і трапнасцю назіранняў, і жвавасцю, і карцінай мовы». Ёю нават быў напісаны аповед, які, на думку мужа, паказваў, што яна мела «выяўленчасць» і магла стаць добрай пісьменніцай. Адам Багдановіч таксама асабліва адзначаў яе «пакутлівую жвавасць уяўлення»<ref name="mat1923"/>.
 
{|
Радок 85 ⟶ 76:
На момант вяселля Адаму Багдановічу было 26, а Марыі — 19 гадоў. Ён успамінаў пра шлюб як пра адзін з шчаслівых перыядаў свайго жыцця. Настаўнік 1-га гарадскога вучылішча [[Горад Мінск|Мінска]] [[Адам Ягоравіч Багдановіч]] і яго жонка Марыя Апанасаўна былі матэрыяльна забяспечаны: Адам зарабляў да 1500 рублёў у год пры гатовай кватэры з ацяпленнем і асвятленнем, якая размяшчалася на [[Траецкае прадмесце|Траецкай гары]] на вуліцы Аляксандраўскай у доме Карказовіча, што ў двары, у другім паверсе, у той час у ім змяшчалася 1-е прыходскае вучылішча і настаўніцкія кватэры, пазней гэта быў дом 25 (цяпер тут участак [[Вуліца Максіма Багдановіча, Мінск|вуліцы М. Багдановіча]] насупраць сквера каля [[Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета|Тэатра оперы і балета]]. Першынец Вадзім нарадзіўся 6 (18) cакавіка 1890, Максім — 27 лістапада (9 снежня) [[1891]] у 9 гадзін вечара.
 
Раптам у Адама Ягоравіча выявілася хвароба горла і дактары забаранілі яму выкладчыцкую дзейнасць. У Мінску не знайшлося працы былому настаўніку, вядомаму сваімі перадавымі поглядамі і незалежнасцю<ref name="БЛД">Беларуская літаратура: Падручнік для 10 кл. /В. Я. Ляшук, А. А. Майсейчык, К. М. Мароз і інш. Пад рэд. В. Я. Ляшук. — Мн.: Рэдакцыя часопіса «Крыніца», 1997. — 608 с.: іл.</ref>.
 
У 1892 годзе сям'я перабралася ў [[Горад Гродна|Гродна]], дзе Адам Багдановіч атрымаў працу ў {{нп3|Сялянскі пазямельны банк|сялянскім пазямельным банку|ru|Крестьянский поземельный банк}}. Жылі на ўскраіне горада, на Новым Свеце 15 па Садовай. Тут 14 (26) лістапада 1894 нарадзіўся трэці сын Леў, а ў маі 1896 года — дачка Ніна. Умовы былі добрымі для выхавання дзяцей: мяккі клімат, у двары сад, а вакол сады, палі, недалёка лес і [[Рака Нёман|Нёман]]. Маці спрабавала ўжыць да дзяцей [[Фрыдрых Фробель|фробелеўскую]] сістэму для выхавання пачуццяў, але тыя перад цацкамі для развіцця аддавалі перавагу жывым зносінам<ref name="mat1923"/>.