Кашубія: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 108:
|-
|}
== Гісторыя ==
Найважнейшай асаблівасцю гісторыі Кашубіі і кашубаў з'яўляецца супрацьстаянне ў розныя яе перыяды германізацыі і паланізацыі. Гістарычнае згадка аб Кашубіі сустракаецца яшчэ да XII стагоддзя. Частка гэтай тэрыторыі здаўна падзяляла лёс Памераніі і кіравалася кашталянаў і родапачынальнікамі. Вярхоўная ўлада над імі належала да XIII стагоддзя палякам, а пасля гэтага часу яны падпарадкаваліся нямецкім імператарам, адначасова з чым пачалася іх германізацыя. Паморскія князі раздрабілі свае землі на дробныя феадальныя ўладанні, за выключэннем [[Гданьскае Памор'е|Гданьскага Памор'я]], хто застаўся пад уладай Польшчы.
Крыніцы 1238 года паведамлялася, што герцаг Багуслаў называецца «герцагам Кашубіі» (''dux Cassubie''); каралі прускія таксама мянуюцца Herzog von Kassuben — у Кашубіі было герцагства. Рэфармацыя пранікла ў заходнюю частку Памор'я яшчэ ў 1534 годзе, а ва ўсходняй частцы затрымаўся каталіцтва. У 1637 годзе вымерлі князі штэцінскія, і кароль польскі Уладзіслаў VI злучыў у сваіх руках усе кашубскай зямлі, але ўжо ў 1657 годзе уступіў частка іх у васальнае валоданне [[Брандэнбург]]у, а пры першым і другім раздзелах Польшчы і ўсе астатнія кашубскай землі адышлі да Прусіі. Яшчэ тады, калі яны належалі Польшчы, тут адбывалася нямецкая каланізацыя, побач з якой ішла негалосная германізацыя насельніцтва. З часу далучэння ўсіх кашубскай зямель да [[Прусія (герцагства)|Прусіі]] гэтая германізацыя атрымала афіцыйную санкцыю; ўрад прускае стала прымаць рашучыя меры супраць славянскай гаворкі, дзейнічаючы, галоўным чынам, пры дапамозе царквы (пратэстанцкай) і школы.
У 1811 годзе польская мова у Лауэнбургскам (Люцэнбургскам) акрузе была афіцыйна забаронена; забаронена рыхтаваць дзяцей да канфірмацыі на польскай мове. Пазней былі зроблены спробы выгнаць славянская мова з каталіцкай школы, з заменай на ўроках Закона Божага польскай мовы нямецкай; падставай да гэтага паслужыла ў 1843 годзе хадайніцтва абласнога сойма ў Кёнігсберге. Каталіцкае духавенства, баючыся, што ўслед за нямецкай мовай з'явіцца і пратэстантызм, звярнулася па дапамогу да данцыгскай пастару Мрангавіусу, карыстаюцца вялікім навукоўцам аўтарытэтам — і ён выдаў пасведчанне ў тым, што [[кашубская мова]], які ўжываецца ў Заходняй Прусіі, ёсць толькі прыслоўе літаратурнага польскай мовы (Hochpolnisch), больш да яго блізкае, чым баварскае або саксонскае прыслоўе - да літаратурнай нямецкай мове (Hochdeutsch). На падставе гэтага ў 1846 г. дазволена было выкладаць Закон Божы ў кашубскіх абласцях на «роднай мове» насельніцтва, а ў 1852 г. рушыла ўслед міністэрскае дазвол выкладаць «родная мова, як падстава для вывучэння нямецкай» (die Muttersprache, als Grundlage zur Erlernung des deutschen).
[[Файл:Lakes klodno biale rekowo.jpg|thumb|center|700px|Кашубскі ландшафтны парк]]
{{зноскі}}
| |||