Лычакіўскі раён (Львоў): Розніца паміж версіямі

'''Лычакіўскі раён''' ({{lang-uk|Личаківський район}}) — раён горада [[Львоў|Львова]], які ахоплівае ўсходнюю частку горада: мясцовасці [[Лычакіў]], [[Вэлыкі Крыўчыці]], [[Маёрыўка]], [[Пагулянка (Львоў)|Пагулянка]], [[Знэсіння]], [[Кайзэрвальд]], [[Цэнтнэрыўка]], [[Ялівэц]] і [[Вынныкы|горад Віннікі]].

Абмежаваны рэгіянальным ландшафтным паркам "«Знэсіння"», вуліцамі І. Франка і К. Лявіцкага, Лычакоўскімі могілкамі.

Назва раёна паходзіць ад назвы яго асноўнай мясцовасці - — Лычакіў. Ёсць дзве версіі паходжання гэтага слова - — ад "«лычакаў"» (г.зн. [[Лапці|лапцей]]), якія выраблялі мясцовыя жыхары, і ад назвы маёнтка Лютчэнгоф. Назва Лычвуіў шырока прадстаўлена ў тапаніміі раёна - — яго цэнтральная вуліца называецца Лычакіўская, акрамя таго тут знаходзіцца Лычакіўскія могілкі, якія размешчаны побач з Лычакіўскім паркам. Таксама на тэрыторыі раёна размешчана нядзейная зараз чыгуначная станцыя Лычакіў. У савецкія часы раён называўся Чырвонаармейскім, сучасную назву яму прысвоілі толькі ў пачатку 1990-х гг.

Першыя паселішчы на тэрыторыі раёна археолагі датуюць IV-IIIV—II ст. да н.э., на месцы сучаснага Знэсіння тады было Святавідава поле  — [[Паганства|паганскае]] [[Капішча|капішча]], цалкам верагодна, што тут было першае паселішча на тэрыторыі [[Львоў|Львова]]. Сярэднявечны Львоў займаў адносна невялікую плошчу вакол Замкавай гары, таму калі ў ХV ст. было закладзена сяло Лычакіў, то яно фактычна выконвала ролю [[Прадмесце|прадмесця]].

У 1648 і 1655  гг., у ходзе двух асад Львова войскамі гетмана [[Багдан Хмяльніцкі|Багдана Хмяльніцкага]] менавіта тут, паблізу Глінянскага тракта размяшчаўся ягоны лагер. Аб гэтым сведчыць мемарыяльная табліца на клубе вёскі Лысынычы. Існуе паданне, што з вяршыні Чортавай скалы каля [[Вынныкы|Віннікаў]] гетман назіраў за размяшчэннем табара (г.зн. лагера) паміж сёламі Лысынычы і Крыўчыцы, адтуль і пайшла назва ўрочышча "«Табары"». Зрэшты на гэтым ваенная гісторыя гэтай мясцовасці не завяршылася. У 1675  г. тут адбылася бітва за Львоў паміж войскам караля [[Ян Сабескі|Яна Сабескага]] і [[Асманская імперыя|турэцкай арміяй]]. Хоць бітва і адбывалася 24 жніўня, перамагчы каралю дапамагло само неба: спачатку пачаўся моцны лівень, а потым пайшоў снег (і гэта ў жніўні!). Татары ўспрынялі такую анамалію як перасцярогу Алаха і кінуліся наўцёкі з поля бою. У гістарычным музеі Львова ёсць карціна, намаляваная невядомым мастаком, відавочна, сучаснікам гэтай бітвы.

Доўгі час тэрыторыя сучаснага Лычакіўскага раёна мела статус даволі рэспектабельнага [[Прадмесце|прадмесцяў]] са шматлікімі асабнякамі заможных гараджан. У прыватнасці ў XVIII ст. быў заснаваны маёнтак Лютцэнгоф, вакол якога было сяло. Яго жыхары займаліся агародніцтвам, млынарствам (малолі збожжа на крупы і муку) і пекарствам (адсюль паходзяць сучасныя назвы вуліц Львова - — Пякарская, Мучная, Крупярская і інш.), мужчыны былі рамізнікамі, а жанчыны наймаліся ў заможныя львоўскія сем'ісем’і на хатнюю працу.

Маёнтак выкупілі аўстрыйцы французскага паходжання — - сям'ясям’я Лангшамп дэ Бэр'е -Бэр’е — іх госцем неаднаразова бываў [[Аўстра-Венгрыя|імператар]] [[Франц Іосіф I|Франц Іосіф]]. Уладальнік яшчэ аднаго маёнтка - — Цэтнэрыўкі - — Ігнат Цэнтнер - — з дапамогай французскага архітэктара П'ераП’ера Дэні Ґібо заклаў парк з экзатычнымі раслінамі - — ён стаў асновай сучаснага батанічнага саду [[Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко|Львоўскага ўніверсітэта]]. Хоць сам Лычакіў стаў львоўскім прадмесцем ў XIX ст., аднак гэта не перашкаджала яго жыхарам называць сябе лычакавянамі, аддзяляючы сябе ад львавян. У 1821  г. рэстаратар Ян Дысталь набыў мясцовасць Пагулянку і высадзіў там парк. А ўжо ў сярэдзіне XIX ст. землі Пагулянкі перайшлі ва ўласнасць Яна Клейна, які пабудаваў там бровар  — яго піва доўгі час лічылася лепшым у Львове.

Больш інтэнсіўнае развіццё ўсходняй часткі Львова пачалося ў ХХ ст. - — у 1907  г. на Лычакіў пусцілі электрычны трамвай, а ўжо ў наступным годзе праз Вялікія Крыўчыцы праклалі чыгуначную лінію ад [[Підзамчэ]] да Лычакаўскага вакзала. Аднак у асноўным гэтая частка Львова мела забаўляльна-рэкрэацыйнае і лекавальнае значэнне для горада - — тут размяшчаліся шматлікія паркі, у прыватнасці на працягу 1908-1914 1908—1914 гг. на Кайзэрвальдзе дзейнічаў першы ва Украіне парк атракцыёнаў са шматлікімі забаўкамі, тут знаходзіліся розныя медыцынскія ўстановы.

У міжваенныя гады Лычакіў стаў месцам прэстыжнай малапавярховай забудовы, у прыватнасці ў 1930-х гг. пабудавалі па праектах Тадэвуша Урубеля, Леапольда Карасінського, Максіміліяна Качура восем дзясяткаў пераважна двухпавярховых [[Віла|віл]] т.н. "«прафесарскай калоніі"», дзе пасяліліся прафесара львоўскіх універсітэтаў. У 1930-х гг. Маёрыўку набыў [[Андрэй Шаптыцкі]] і стварыў тут дом адпачынку для студэнтаў грэка-каталіцкай семінарыі і багаслоўскай акадэміі.

У верасні 1939  г., скарыстаўшыся нападам Германіі на Польшчу, савецкія войскі занялі [[Галічына|Галіцыю]]. У верасні 1939  г. менавіта ў [[Вынныкы|Вінніках]] адбылася сустрэча нямецкіх і савецкіх войскаў  — у цэнтры мястэчка, паміж імі разгарэўся шматгадзінны бой з прымяненнем танкаў. Цалкам верагодна, што гэта быў першы непасрэдны бой паміж [[Чырвоная Армія|Чырвонай арміяй]] і [[Вермахт|Вермахтам]]ам ў ходзе [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. Зрэшты, неўзабаве Львоў такі ўвайшоў у склад [[УССР|Савецкай Украіны]], і адзін з першых крокаў камуністычнай улады тут - — увядзенне новага адміністрацыйнага падзелу Львова. 10 студзеня 1940  г. Палітбюро ЦК КП(Б)У абмеркавала, у прыватнасці, стварэнне гарадскіх раёнаў у Львове - — было вырашана стварыць чатыры раёны, у прыватнасці ўсходняя частка горада ўвайшла ў Чырвонаармейскі раён. Межы раёна затым ужо не мяняліся, за выключэннем таго факту, што 26 верасня 1959  г. у склад Чырвонаармейскага раёна быў ўключаны горад [[Вынныкы|Віннікі]]. Пры савецкай уладзе тэрыторыя сучаснага Лычакаўскага раёна, за рэдкімі выключэннямі, пазбегла індустрыялізацыі  — тут фактычна няма буйных прадпрыемстваў, затое раён працягнуў развіццё як зона адпачынку і рэкрэацыі. У прыватнасці ў 1966  г. у частцы Кайзэрвальда быў створаны Музей народнай архітэктуры і побыту «Шаўчэнкаўскі гай».