Гарызантальная сістэма каардынат: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Скланенне -> схіленне Тэгі: першае рэдагаванне Візуальны рэдактар Праўка з маб. прылады Праўка праз мабільную версію сайта |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
'''Гарызантальная сістэма каардынат''', або '''гарызонтная сістэма каардынат'''
== Апісанне ==
Радок 5:
=== Лініі і плоскасці ===
Гарызантальная сістэма каардынат заўсёды топацэнтрычная, назіральнік заўсёды знаходзіцца ў
Пры дапамозе адвеса вызначаецца кірунак на зеніт (Z), як верхні пункт, у які накіраваны адвес, а надзір (Z') — як ніжні (пад Зямлёй). Таму і лінія (ZZ '), якая злучае зеніт і надзір, называецца стромай лініяй.
Плоскасць, перпендыкулярная да стромай лініі ў пункце O, называецца плоскасцю матэматычнага гарызонту. На гэтай плоскасці вызначаецца кірунак на [[поўдзень]] (геаграфічны, а не магнітны!) І поўнач, напрыклад, у напрамку найкарацейшай за дзень цені ад гномана. Найкарацейшай яна будзе ў праўдзівы апоўдні, і лінія (NS), якая злучае поўдзень з поўначчу, называецца паўдзённай лініяй. Пункты [[усход]]у (E) і [[захад]]у (W) бяруцца адлеглымі на 90 градусаў ад кропкі поўдня адпаведна супраць і па ходу гадзіннікавай стрэлкі, калі глядзець з зеніту. Такім чынам, NESW - плоскасць матэматычнага гарызонту.▼
▲Плоскасць, перпендыкулярная да стромай лініі ў пункце O, называецца плоскасцю матэматычнага гарызонту. На гэтай плоскасці вызначаецца кірунак на [[поўдзень]] (геаграфічны, а не магнітны!) І поўнач, напрыклад, у напрамку найкарацейшай за дзень цені ад гномана. Найкарацейшай яна будзе ў праўдзівы апоўдні, і лінія (NS), якая злучае поўдзень з поўначчу, называецца паўдзённай лініяй. Пункты [[усход]]у (E) і [[захад]]у (W) бяруцца адлеглымі на 90 градусаў ад
Плоскасць, якая праходзіць праз паўднёвую і стромую лініі (ZNZ'S), завецца плоскасцю нябеснага мерыдыяна, а плоскасць, якая праходзіць праз нябеснае цела - плоскасцю вертыкала дадзенага нябеснага цела. Вялікае кола, па якім яна перасякае нябесную сферу, называецца вертыкаль нябеснага цела.▼
▲Плоскасць, якая праходзіць праз паўднёвую і стромую лініі (
=== Каардынаты ===
У гарызантальнай сістэме каардынат адной каардынатай
Вышынёй h свяціла называецца дуга вертыкала свяціла ад плоскасці матэматычнага гарызонту да накіравання на свяціла. Вышыня адлічваецца ў межах ад 0° да +90° да зеніту і ад 0 ° да
Вуглавая адлегласць ад зеніту да свяціла, вымераная ўздоўж вертыкальнага круга, называецца зенітнай адлегласцю Яна адлічваецца ў межах ад 0 да +180° да надзіра. Вышыня і зенітная адлегласць звязаны суадносінамі: z + h = 90°.
=== Асаблівасці змены каардынат нябесных цел ===
За суткі зорка (а таксама ў першым набліжэнні
* захадзячыя і ўзыходзячыя (h на працягу сутак праходзіць праз 0)
Радок 27 ⟶ 29:
* неузыхадзячыя (h заўсёды менш 0)
Максімальная вышыня h зоркі будзе назірацца раз у дзень пры адным з двух яе мінанняў праз нябесны мерыдыян
== Пераход да першай экватарыяльнай ==
У дадатак да плоскасці гарызонту NESW,
: <math>\sin\delta = \sin\varphi \cos z - \cos\varphi \sin z \cos A \,</math>
: <math>\cos\delta \sin t = \sin z \sin A \,</math>
: <math>\cos\delta \cos t = \cos\varphi\cos z + \sin\varphi \sin z \cos A\,</math>
{{зноскі}}
Радок 43 ⟶ 45:
* [[Сферычная сістэма каардынат]]
* [[Сістэма нябесных каардынат]]
== Літаратура ==
* Астраномія: падруч. для 11-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / І. В. Галуза, У. А. Голубеў, А. А. Шымбалёў; пер. з рус. мовы Т. К. Слауты. — Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2015. — 224 с. : іл. ISBN 978-985-471-765-4
{{Нябесная механіка}}
|