Сталовічы: Розніца паміж версіямі

Упершыню Сталовічы (''Стваловічы'') згадваюцца ў [[14 стагоддзе|XIV]] ст.]]<ref>[[Анатоль Валахановіч]]. Сталавічы // {{Крыніцы/ЭГБ|6-1к}} С. 396.</ref> як дзяржаўнае ўладанне. У 1-й палове [[15 стагоддзе|XV]] ст.]] [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Вітаўт]] перадаў вёску Няміру Разановічу, што сваім прывілеем ад [[2 лістапада]] [[1449]] г. пацвердзіў вялікі князь [[Казімір Ягелончык|Казімір]]. Дачка Разановіча Марыя Няміраўна пабралася шлюбам з намеснікам [[брацлаў]]скім князем [[Міхаіл Чартарыйскі|Міхаілам Васільевічам Чартарыйскім]]<ref>[[Васіль Дубейка]]. Нашы вёскі // «[[Наш край, газета|Наш край]]», [[4 жніўня]] [[1993]].</ref>.

У [[16 стагоддзе|XVI]] ст.]] Сталовічы атрымалі статус [[мястэчка]]. Мясцовасць уваходзіла ў склад [[Новагародскі павет|Новагародскага павета]] і належала [[Мікалай Радзівіл Сіротка|Мікалаю Радзівілу «Сіротку»]], які збудаваў тут драўляную капліцу. Яго сын [[Жыгімонт Караль Радзівіл|Жыгімонт Караль]] у [[1609]] годзег. заснаваў Сталовіцкую камандорыя [[Мальтыйскі ордэн|Мальтыйскага ордэна]], збудаваў драўляны касцёл. У [[1639]] годзег. на яго месцы ўзвялі мураваную [[капліца|капліцу]]. Мураваны касцёл пачалі будаваць у [[1736]] годзег.

У часы [[Барская канфедэрацыя|Барскай канфедэрацыі]] ў [[1771]] годзег. пад Сталовічамі адбылася [[Бой пры Сталовічах, 1771|буйная бітва]], у якой рускія пад камандаю [[Аляксандр Сувораў|Суворава]] разбілі войскі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] на чале з [[Гетман вялікі літоўскі|гетманам вялікім]] [[Міхал Казімір Агінскі|М. К. Агінскім]]. У памяць пра яе ў мястэчку паставілі валун з надпісамі па-беларуску і па-польску: «12 IX [[1771]] тут адбылася бітва канфедэратаў гетмана М. К. Агінскага з войскамі А. Суворава», «Pokoj ich duszom». У [[1793]] г. паселішча атрымала статус горада і зрабілася сталіцайцэнтрам [[Сталавіцкі павет|павета]].

У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Сталовічы апынуліся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе сталі цэнтрам воласці [[Навагрудскі павет, Расійская імперыя|Навагрудскага павета]] [[Слонімская губерня|Слонімскай губерні]]. Статус паселішча панізілі да мястэчка. З [[1797]] годаг. ў [[Літоўская губерня|Літоўскай]], з [[1801]] годаг. ў [[Гродзенская губерня|Гродзенскай губерні]]. Тут працавалі [[пошта]], [[карчма]], знаходзіўся ваенны гарнізон. У [[1814]]—[[1815]] гг. у вайсковай часці служыў будучы дзекабрыст [[К. Ф. Рылееў]].

З [[1842]] годаг. ў [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. Станам на [[1867]] годг. у мястэчку працавалі [[народнае вучылішча]], касцёл, царква, адбываліся 2 кірмашы на год. Па здушэнні [[паўстанне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызваленчага паўстання]] ў [[1868]] годзе расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі касцёл у царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. у [[1879]] годзе яе прыход налічваў каля 3 тыс. вернікаў (пісьменнымі былі толькі 10 %). Царква мела каля 130 дзесяцін зямлі, у тым ліку 75 дзесяцін [[ворыва]].

Паводле перапісу [[1897]] годзег. дзейнічалі [[народнае вучылішча]], 13 крам, царква, валасное праўленне, адбываліся 2 кірмашы на год.

У [[1900]] годзег. дзейнічалі валасное праўленне, [[народнае вучылішча]], З млыны, 2 царквы, 2 малітоўныя дамы, [[карчма]], некалькі крам. На пачатку [[XX ст.]] побач з мястэчкам знаходзіўся маёнтак Сталовічы.

Станам на [[1900]] г. у Сталовічах было 100 двароў, валасная ўправа, народнае вучылішча, 3 млыны, 2 праваслаўныя царквы, 2 яўрэйскія малітоўныя дамы, карчма, некалькі крамаў; рэгулярна праводзіліся 2 кірмашы. У пачатку [[XX стагоддзе|XX ст.]] ст. — 95 двароў; побач з мястэчкам знаходзіўся аднайменны маёнтак (1 двор).

У [[1939]] годзег. Сталовічы ўвайшлі ў склад [[БССР]], дзе [[12 кастрычніка]] [[1940]] г. сталі цэнтрам [[Сталовіцкі сельсавет|сельсавета]] [[Навамышскі раён|Навамышскага раёна]] [[Баранавіцкая вобласць|Баранавіцкай]].

У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] з канца чэрвеня [[1941]] года да [[8 ліпеня]] [[1944]] годагг. вёска акупіравана [[нямецка-фашысцкія захопнікі|нямецка-фашысцкімі захопнікамі]], на франтах вайны загінула 12 вяскоўцаў.

З [[8 студзеня]] [[1954]] годаг. ў [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], з [[8 красавіка]] [[1957]] годаг. ў [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]].