Азербайджан: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 148:
 
== Эканоміка ==
Грашовая адзінка — азербайджанская манат. Банкаўскую сістэму ачольвае Цэнтральны Банк, які ажыццяўляе эмісію валюты і кантралюе астатнія банкі, буйнешыя з якіх — прыватны UniBank і дзяржаўны Міжнародны Банк Азербайджана. Рэформы пачатку ХХІ стагоддзя вывелі Азербайджан на высокія пазіцыі па лёгкасці вядзення бізнесу (25 у 2019!).<ref>http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/media/Annual-Reports/English/DB2019-report_web-version.pdf</ref> ВУП на душу насельніцтва складае каля 18 000 даляраў (2018 г.), што робіць Азербайджан самай багатай краінай Закаўказзя. Аднак трэба адзначыць, што дабрабыт краіны грунтуецца на нафтавым падмурку. На сённяшні дзень сырая нафта складае 80-95 % азербайджанскага экспарту тавараў.<ref>http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=16&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Product&year=2016</ref> У сувязі з вельмі моцнай залежнасцю эканомікі ад цэн на нафту, у ХХІ стагоддзі нярэдкія прыступы [[галандская хвароба|галандскай хваробы]]. Празмерна раздьмуты нафтавы сектар спараджае высокі ўзровень інфляцыі і ўскладняе экспарт іншых тавараў. У 1999 быў заснаваны Дзяржаўны нафтавы фонд Азербайджана, асноўная мэта якога — разумна распараджацца звышпрыбыткамі ад продажу нафты.
 
Яшчэ ў сярэднія вякі арабскі падарожнік Ахмед аль-БеларурыБалазуры згадаў пра здабычу белай і чорнай (мазут) нафты на Апшэронскім паўвостраве. У ХІХ стагоддзі Баку стаў нафтавай сталіцай Расійскай імперыі. У час Вялікай Айчыннай вайны Азербайджан даваў каля 80 % савецкага паліва. У 1994 годзе быў падпісаны дагавор з 13 заходнімі нафтавымі кампаніямі, якія з таго часу асвойваюць нафтавыя і газавыя радовішчы Азербайджана, у тым ліку і складаныя глыбакаводныя. ТаксамаЗдабыча ў ХХІ стагоддзінафты ў паліўным2015–2018 сектарытрымаецца ўзрастаена ўдзельнаяўзроўні вага790-840 прыроднага газутыс.барэляў Дау 2021дзень, годагэта плануецца21-22 завяршыцьмесца газіфікацыюў ўсёйсвеце. краіны<ref>https://www.eia.gov/beta/international/data/browser/#/?pa=00000000000000000000000000000000002&c=ruvvvvvfvtvnvv1vrvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvvvvuvo&ct=0&tl_id=5-A&vs=INTL.57-1-AFG-TBPD.A&vo=0&v=H&end=2018</ref> Дзейнічаюць экспартныя газаправодынафтаправоды Баку–Супса, Баку–[[Джэйхан]], Баку–[[Наварасійск]]. Таксама ў ХХІ стагоддзі ў паліўным сектары ўзрастае ўдзельная вага прыроднага газу. У 2016 было здабыта 18,7 млрд. м³ блакітанага паліва. Да 2021 года плануецца завяршыць газіфікацыю ўсёй краіны. Праектуецца Трансанаталійскі газаправод (TANAP) і трансадрыятычны газаправод Trans-Adriatic Pipeline (TAP).
 
На рацэ Кура ў 1945–1954 была створана найбуйнейшая на Каўказе [[Мінгечаурская ГЭС]] магутнасцю 420 МВт.
 
У гарах Малога Каўказа распрацоўваюцца запасы золата, поліметалічных руд, нашто базеслужыць якіхсыравінай працуедля каляроваякаляровай металургіяметалургіі.
 
Сельская гаспадарка спецыялізуецца, уў асноўным, на вінаградарстве, садоўніцтве, тытуняводстве, агародніцтве, жывёлагадоўлі і шаўкаводстве. Галоўныя тэхнічныя культуры — бавоўнік, тытунь, чай. Каспійская рыбная прамысловасць базуецца на запасах асятровых і бялух, якіяшто імкліва скарачаюцца.
 
=== Транспарт ===
[[File:Stamps of Azerbaijan, 2017-1321.jpg|thumb|Марка, прысвечаная чыгунцы Баку–Тбілісі–Карс]]
* [[Азербайджанская Дзяржаўная Чыгунка]]
* [[Аўтамабільныя дарогі Азербайджана]]
У 2017 годзе была ўрачыста адкрыта чыгунка Баку–Тбілісі–Карс, што звязала Азербайджан з Турцыяй.
 
Важным гандлёвым партнёрам Азербайджана з'яўляецца Рэспубліка Беларусь. ГандлёвыШтогадовы гандлёвы абарот дзвюх рэспублік ў 2013–2018 вагаўся у межах 150–350 млн даляраў з дадатным для Беларусі гандлёвым сальда. Аснову беларускага экспарту ў Азербайджан складае прадукцыя машынабудавання, дрэваапрацоўкі, прадукты харчавання, лекі і інш.. Беларусь імпартуе з Азербайджана палімеры этылену, вуглевадароды ацыклічныя, нафтапрадукты, нечасанае баваўнянае валакно, нечасанаесадавіну і агародніну, прадуктысокі, харчаванняпладовыя кансервы, алкагольныя напоі.<ref>http://azerbaijan.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/trade_economic/</ref>
 
== Культура ==