Цівалі (Мінск): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 9:
Мясцовасць выкупіў прускі прадпрымальнік Т. Гольцберг. У сваім [[Фальварак|фальварку]] Гольцберг зрабіў першы ў Мінску парк актыўных атракцыёнаў. Мясціна была названа ў гонар парка актыўнага адпачынку «Цівалі», адкрытага ў [[Капенгаген]]е знакамітым дацкім вандроўнікам Г. Карстэнсэнам у [[1844]] годзе. Праз папулярнасць праекта падобныя паркі былі створаны ў многіх еўрапейскіх гарадах.
 
У беларускіх Цівалях была пабудавана сядзіба, летні тэатр «Цівалі» і рэстарацыя. На ўзвышшы знаходзіўся адзіны ў ваколіцах [[вятрак]]. Раён з'яўляўсяз’яўляўся адным з культурных куткоў губернскага Мінска.<ref>Гісторыя Мінска. 1-е выданне. Мінск. БелЭн. 2006. — 696 с. С. 231—232</ref>
 
Да [[1917]] года фальварак Сеніцкай воласці [[Мінскі павет|Мінскага павета]]{{Sfn|Минск : энциклопедический справочник|1983|с=402}}. Пасля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|Кастрычніцкай рэвалюцыі]] бальшавіцкія ўлады зрабілі ў Цівалях жывёлагадоўчую ферму. Фальварак пераўтвораны ў вёску, Ждановіцкі сельсавет{{Sfn|Минск : энциклопедический справочник|1983|с=402}}. Да Ціваляў быў далучаны фальварак Навінкі, што месціўся побач на поўнач{{Sfn|Сацукевіч І. І.||с=5}}.
 
Цягам [[1938]] года супрацоўнікі [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР|НКУС]] СССР закапалі ў жывёльным могільніку вёскі Цівалі ([[Мінскі раён]]; цяпер ля кінатэатра «Аўрора», вул. Прытыцкага, Мінск) каля 300 целаў чыгуначнікаў. У той год іх незаконна расстралялі ў некалькіх гарадах Беларусі па загаду {{нп3|Народны камісарыят шляхоў зносін СССР|камісара шляхоў зносін СССР|ru|Народный комиссариат путей сообщения СССР}} [[Лазар Майсеевіч Кагановіч|Лазара Кагановіча]] за [[Забастоўка|стачкі]] дзеля спынення [[Рэпрэсіі ў БССР|высылкі жыхароў Беларусі]] ў [[Сібір]] і Запаляр'еЗапаляр’е. У [[1961]] годзе салдаты Беларускага палка Міністэрства ўнутраных спраў [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] раскапалі могільнік. Сярод касцей жывёл знайшлі скручаныя калючым [[дрот]]ам рэшткі людзей з прастрэленымі чарапамі. Пры гэтым замест апазнання і пахавання па загаду вышэйшага камандавання чалавечыя рэшткі спалілі [[напалм]]ам разам з жывёльнымі і затым закапалі ў лесе ля дарогі на [[Ракаў]] ([[Валожынскі раён]], [[Мінская вобласць]])<ref>{{cite web|аўтар=[[Марат Гаравы]]|title=У Мінску адбылася дэманстрацыя стужкі «Цівалі»|url=http://www.novychas.info/fakty_padziei_liudzi/u_minsku_adbylasia_demanstracy|выдавецтва=[[Газета]] «[[Новы Час|Новы час]]»|год=26 кастрычніка 2012|дата доступу=1 лістапада 2014}}</ref>.
 
У [[1967]] годзе вёску далучылі да Мінска. Галоўная вуліца вёскі атрымала назву Кветкавая{{Sfn|Минск : энциклопедический справочник|1983|с=402}}. Вёска знесеная ў [[1970-я]] гады{{Sfn|Сацукевіч І. І.||с=5}}.
Радок 25:
 
== У культуры ==
У [[1994]] годзе [[Сяргей Іванавіч Законнікаў|Сяргей Законнікаў]] напісаў паэму «Цівалі» ў гонар чыгуначнікаў Беларусі, забітых у 1938 годзе за спыненне цягнікоў з ссыльнымі. Паэма складалася з 15 частак: Уступ, На Беларусі мор, Ноч, Раніца, Сон Лысоні, Сон Варанога, Сон машыніста Калейкі, Пекла, Жалезны наркам, Статак, Наш дзень, Мне чуецца гул грамадзянскай вайны, Лёс, Апошні шанц, Эпілёг<ref>{{cite web|аўтар=[[Сяргей Законнікаў]]|title=Гэта мы|url=http://belarus.kulichki.net/index2.php?option=com_content&task=view&id=239|выдавецтва=Мы — нацыя|год=13 жніўня 2009|дата доступу=1 лістапада 2014}}</ref>. [[24 кастрычніка]] [[2012]] года ў Мінску адбылася прэм'ерапрэм’ера дакументальна-публіцыстычнага фільму «Цівалі» рэжысёркі [[Галіна Самойлава|Галіны Самойлавай]] аб расстраляных чыгуначніках. [[29 кастрычніка]] фільм паказаў спадарожнікавы тэлеканал «[[БелСат|Белсат]]» ([[Варшава]], [[Польшча]])<ref>{{cite web|аўтар=|title=Яны спрабавалі спыніць сталінскую машыну смерці|url=http://www.belsat.eu/be/articles/yany-sprabavali-spynic-stalinskuyu-mashynu-smerci-glyadzice-film-lajn/|выдавецтва=[[Белсат]]|год=29 кастрычніка 2012|дата доступу=1 лістапада 2014}}</ref>.
 
{{Зноскі}}
Радок 31:
== Літаратура ==
* Гісторыя Мінска. 1-е выданне. Мінск. БелЭн. 2006. — 696 с. ISBN 985-11-0344-6.
* {{кніга|аўтар = |частка = Тиволи|загаловак = Минск : энциклопедический справочник|арыгінал = |спасылка = |адказны = Л. В. Аржаева и др.; редколлегия: [[Іван Пятровіч Шамякін|И. П. Шамякин]] (главный редактор) и др.|выданне = |месца = [[Горад Мінск|Минск]]|выдавецтва = [[Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі|Белорусская Советская Энциклопедия]]|год = 1983|том = |старонкі = |старонак = 467|серыя = |isbn = |тыраж = 70000|ref= Минск : энциклопедический справочник}}
* {{кніга|аўтар = [[Яўген Нічыпаравіч Рапановіч|Рапановіч Я. Н.]]|частка = |загаловак = Слоўнік назваў населеных пунктаў Мінскай вобласці|арыгінал = |спасылка = |адказны = Рэд. П. П. Шуба|выданне = |месца = Мінск|выдавецтва = Навука і тэхніка|год = 1981|том = |старонкі = |старонак = 360}}
* {{артыкул|аўтар= [[Іван Іванавіч Сацукевіч|Сацукевіч І. І.]]|загаловак= Вёскі, што ўвайшлі ў склад Мінска|арыгінал= |спасылка= http://s3s.so/qi17|аўтар выдання= |выданне= |тып= |месца= |выдавецтва= nashapamiac.org|год= |выпуск= |том= |нумар= |старонкі= |isbn= |issn= |doi= |bibcode= |arxiv= |pmid= |мова= |ref= Сацукевіч І. І.|archiveurl= |archivedate=}}