Гісторыя ЗША: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Replacing Declaration_independence.jpg with File:Declaration_of_Independence_(1819),_by_John_Trumbull.jpg (by CommonsDelinker because: File renamed:).
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 74:
== Узбуйненне ==
[[Выява:USA Territorial Growth small.gif|thumb|300px|Гістарычная храналогія ЗША]]
Паводле першага перапісу [[1790]] годаг. ў краіне пражывалі каля 4 млн чалавек. За перыяд з [[1790]] па [[1815]] гадыг. колькасць насельніцтва падвоілася, а да [[1860]] года дасягнула 31,5 млн. На працягу першай паловы [[19 стагоддзе|XIX стагоддзя]] ст. адбывалася міграцыя амерыканцаў на захад. Насельніцтва Паўночна-Заходняй тэрыторыі, дзе ўтварыліся штаты [[Агая]], [[Індыяна]], [[Ілінойс]], [[Мічыган]] і [[Вісконсін]], узрасло з 51 тысяч у [[1800]] годзег. да 6,9 млн у [[1860]] годзег. За той жа перыяд колькасць насельніцтва [[Новая Англія|Новай Англіі]] ўзрасла з 1,2 млн чалавек да 3,1 млн. У [[1790]] годзег. ў складзе насельніцтва пераважалі выхадцы з Брытанскіх астравоў, але былі таксама прадстаўнікі іншых нацыянальнасцей, як [[немцы]], [[валійцы]], [[французы]], [[швейцарцы]], [[нідэрландцы]]. Этнічны склад насельніцтва фактычна заставаўся нязменным аж да наплыву нямецкіх і [[ірландцы|ірландскіх]] імігрантаў у [[1840-я|1840]]—[[1850-я|1850-х]] гадыгг. У [[1790]] годзег. афрыканцы, якія былі дастаўлены сюды ў якасці рабоў, складалі пятую частку ўсяго насельніцтва, аднак з-за заняпаду тытуняводства ўвоз рабоў скарачаўся. Падчас Вайны за незалежнасць у большасці штатах увоз рабоў быў забаронены, і ў [[1808]] годзег. Кангрэс ЗША заканадаўча замацаваў гэту забарону. Аднак падпольны гандаль рабамі квітнеў яшчэ доўгія гады. Падчас рэвалюцыі рабы ў большасці паўночных штатаў здабылі волю, аднак ім рэдка даводзілася атрымаць усе грамадзянскія правы.
 
Імкненне амерыканцаў пашырыць тэрыторыі на захад прывяло да шэрагу доўгіх войнаў з [[індзейцы|індзейцамі]] і іспанцамі. Купля тэрыторыі [[Луізыяна|Луізыяны]] ў французаў у [[1803]] годзег. амаль удвая павялічыла памер краіны — гэтая тэрыторыя значна пераўзыходзіла сучасны аднайменны штат, распасціраючыся да Канады<ref>[http://www.nps.gov/archive/jeff/lewisclark2/circa1804/heritage/louisianapurchase/louisianapurchase.htm Louisiana Purchase]. National Park Services.</ref>. Серыя амерыканскіх ваенных уварванняў у [[Фларыда|Фларыду]] прывяла да таго, што [[Іспанія]] павінна была саступіць частку ўзбярэжжа [[Мексіканскі заліў|Мексіканскага заліву]] ў [[1819]] годзе. У гэтыя часы шырока было пашырана будаўніцтва [[Чыгунка|чыгункі]].
 
З [[1820]] па [[1850]] гадыгг. Джэксанава дэмакратыя пачала падвяргацца шэрагу рэформ, якія ўключалі пашырэнне выбарчага права для мужчын. Гэта прывяло да ўзнікнення дзвюхпартыйнай сістэмы з [[1828]] па [[1854]] гадыгг. У [[1845]] годзег. ЗША анексавала [[Тэхас|Рэспубліку Тэхас]]. [[Арэгонскі дагавор]] [[1846]] годаг. з Вялікабрытаніяй прывяла да ўсталявання кантролю ЗША сучасным амерыканскім паўночным захадам. Перамога ў амерыкана-мексіканскай вайне прывяла да саступкі Мексікай [[Каліфорнія|Каліфорніі]] і вялікай часткі сучаснага паўднёвага захаду ЗША. [[Каліфарнійская залатая ліхаманка]] [[1848]]—[[1849]] гадоўгг. стымулявала міграцыю ў заходні рэгіён краіны і стварэнне дадатковых заходніх штатаў. Пасля [[Грамадзянская вайна ў ЗША|грамадзянскай вайны]] ў ЗША, новыя транскантынентальная чыгунка паскорыла перасяленне на захад, і, тым самым, павелічэннем канфліктаў з карэннымі народамі Амерыкі.
 
У сярэдзіне [[19 стагоддзе|ХІХ]] стагоддзяст. ў выніку працяглых спробаў [[Расійская імперыя|Расія]] прадае ЗША Аляску, якая напачатку [[20 стагоддзе|ХХ]] стагоддзяст. атрымала статус дадатковага штата краіны. Пазней далучаныя Гаваі і Пуэрта-Рыка, пры гэтым апошняя тэрыторыя дагэтуль не мае статусу штату (аднак у рэгіёне дзейнічаюць рухі, мэтай якіх з'яўляецца здабыццё статусу штату для тэрыторыі).
 
== XX стагоддзе ==
=== Эра прагрэсівізму ===
{{main|Эра прагрэсівізму}}
 
=== Імперыялізм ===
{{main|Амерыканскі імперыялізм}}
 
=== Першая сусветная вайна ===
{{main|Першая сусветная вайна|ЗША ў Першай сусветнай вайне}}
 
=== Равучыя дваццатыя ===
{{main|Гісторыя ЗША 1918—1945}}
 
=== Вялікая дэпрэсія ===
{{main|Вялікая дэпрэсія ў ЗША|Новы курс Рузвельта}}
 
=== Другая сусветная вайна ===
{{main|Другая сусветная вайна|ЗША ў Другой сусветнай вайне}}
 
У сярэдзіне [[19 стагоддзе|ХІХ]] стагоддзя ў выніку працяглых спробаў [[Расійская імперыя|Расія]] прадае ЗША Аляску, якая напачатку [[20 стагоддзе|ХХ]] стагоддзя атрымала статус дадатковага штата краіны. Пазней далучаныя Гаваі і Пуэрта-Рыка, пры гэтым апошняя тэрыторыя дагэтуль не мае статусу штату (аднак у рэгіёне дзейнічаюць рухі, мэтай якіх з'яўляецца здабыццё статусу штату для тэрыторыі).
{{зноскі}}