Вікіпедыя

Гродна: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 71:
}}
'''Гро́дна'''{{ref+|Сустракаюцца таксама назвы '''''Гаро́дня''''' і '''''Го́радня'''''|~}}<ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Hrodna'', {{lang-ru|Гродно}}, {{lang-pl|Grodno}}) — [[Гродзенская вобласць|горад абласнога падпарадкавання]] на захадзе [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] і [[Гродзенскі раён|Гродзенскага раёна]]. Размешчаны ў заходняй частцы вобласці, на берагах ракі [[Нёман]], на мяжы з [[Польшча]]й і [[Літва|Літвой]] (у 15 і 30 км адпаведна). Вузел [[Чыгуначны транспарт|чыгунак]] на [[Вільнюс]] ([[Літва]]), [[Масты]], [[Беласток]] ([[Польшча]]), аўтадарог на Вільнюс, [[Ліда|Ліду]], [[Ваўкавыск]]. Порт, аэрапорт. Насельніцтва 368&nbsp;710 чал. (2017)<ref name="2017-Estimate"/>.
 
Гродна  — адзін з самых старых гарадоў Беларусі. Ён упершыню быў згадан у [[1128]] годзе ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]<ref name="grodno.by-goroden"/>. У 1376 годзе Гродна быў далучан да ўладанняў князя [[Вітаўт]]а. Пачынаючы з 1569 года горад знаходзіўся ў складзе [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. У 1795 годзе Гродна быў далучан да [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], а ў 1801 годзе стаў губернскім горадам. Горад быў цэнтрам [[паўстанне 1863-1864 гадоў|паўстання 1863—1864 гадоў на Беларусі]]. У ліпені 1920 года ў горадзе ўстаноўлена [[СССР|савецкая ўлада]], але ў кастрычніку таго ж года горад быў перададзен пад кіраванне Польшчы аж да верасня 1939 года, калі горад [[Абарона Гродна, 1939|заняла Чырвоная Армія]]. 23 чэрвеня 1941 года Гродна [[Абарона Гродна, 1941|захоплена нямецкімі войскамі]], а 16 ліпеня 1944 года ў ходзе [[Аперацыя «Баграціён»|аперацыі «Баграціён»]] у горад увайшлі савецкія войскі. З 1991 года ў Рэспубліцы Беларусь.▼
 
{{Змест злева}}
Радок 183 ⟶ 185:
== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Гродна}}
 
=== Гістарычны нарыс ===
▲Гродна — адзін з самых старых гарадоў Беларусі. Ён упершыню быў згадан у [[1128]] годзе ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]]<ref name="grodno.by-goroden"/>. У 1376 годзе Гродна быў далучан да ўладанняў князя [[Вітаўт]]а. Пачынаючы з 1569 года горад знаходзіўся ў складзе [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. У 1795 годзе Гродна быў далучан да [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], а ў 1801 годзе стаў губернскім горадам. Горад быў цэнтрам [[паўстанне 1863-1864 гадоў|паўстання 1863—1864 гадоў на Беларусі]].
 
У ліпені 1920 года ў горадзе ўстаноўлена [[СССР|савецкая ўлада]], але ў кастрычніку таго ж года горад быў перададзен пад кіраванне Польшчы аж да верасня 1939 года, калі горад [[Абарона Гродна, 1939|заняла Чырвоная Армія]].
 
23 чэрвеня 1941 года Гродна [[Абарона Гродна, 1941|захоплена нямецкімі войскамі]], а 16 ліпеня 1944 года ў ходзе [[Аперацыя «Баграціён»|аперацыі «Баграціён»]] у горад увайшлі савецкія войскі.
 
З 1991 года ў Рэспубліцы Беларусь.
 
<center><gallery caption="Гродна на акварэлях [[Напалеон Орда|Напалеона Орды]], 2-я пал. [[XIX стагоддзе|XIX ст.]]" widths="150" heights="150" perrow="4">▼
Выява:Horadnia, Nioman. Горадня, Нёман (N. Orda, 6.06.1866).jpg|Панарама: Новы і Стары замкі, Каложа▼
Выява:Catholic church of Mother of God of Angels in Horadnia, N. Orda.jpg|Францысканы і Каложа▼
Выява:Catholic church of St. Francis Ksaver in Horadnia, N. Orda.jpg|Касцёл і калегіум езуітаў▼
Выява:Catholic church of St. Mary in Horadnia, N. Orda.jpg|Фара Вітаўта▼
Выява:Catholic church of Mother of God of the Rosary in Horadnia, N. Orda.jpg|Дамініканы▼
Выява:Monastery Bernardine in Horadnia, N. Orda.jpg|Жаночы і мужчынскі кляштары бернардзінцаў▼
Выява:Old Castle in Horadnia, N. Orda.jpg|Стары замак▼
Выява:Palace in Horadnia, N. Orda.jpg|Палац віцэ-адміністратара▼
</gallery></center>▼
 
=== Старажытнасць ===
Радок 329 ⟶ 311:
 
У [[2005]] годзе пачалася перабудова гістарычнага цэнтра горада. У [[2008]] годзе Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры заявіла пра парушэнні [[Закон аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь|Закона аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны]] пры яе правядзенні<ref name="Astapovič"/>: праводзіцца руйнаванне культурнага пласту на Савецкай плошчы, плануецца знос 28 будынкаў у стылі [[канструктывізм]]у па вуліцах Міцкевіча, Горкага і 17-га верасня і пабудова там сучаснага гасцінічнага комплексу, асноўны транспартны паток накіроўваецца ў небяспечнай блізкасці ад Новага і Старога Гродзенскіх замкаў; планы аднаўлення ратушы і Фары Вітаўта не рэалізоўваюцца.
 
{{Панарама|Horadnia, Nioman. Горадня, Нёман (N. Orda, 1861-69).jpg|600px|<center>Панарама Гродна. Акварэль [[Напалеон Орда|Н. Орды]], [[XIX стагоддзе]]</center>}}▼
 
== Насельніцтва ==
Радок 453 ⟶ 433:
 
== Галерэя ==
▲<center><gallery caption="Гродна на акварэлях [[Напалеон Орда|Напалеона Орды]], 2-я пал. [[XIX стагоддзе|XIX ст.]]" widths="150" heights="150" perrow="4">
▲Выява:Horadnia, Nioman. Горадня, Нёман (N. Orda, 6.06.1866).jpg|Панарама: Новы і Стары замкі, Каложа
▲Выява:Catholic church of Mother of God of Angels in Horadnia, N. Orda.jpg|Францысканы і Каложа
▲Выява:Catholic church of St. Francis Ksaver in Horadnia, N. Orda.jpg|Касцёл і калегіум езуітаў
▲Выява:Catholic church of St. Mary in Horadnia, N. Orda.jpg|Фара Вітаўта
▲Выява:Catholic church of Mother of God of the Rosary in Horadnia, N. Orda.jpg|Дамініканы
▲Выява:Monastery Bernardine in Horadnia, N. Orda.jpg|Жаночы і мужчынскі кляштары бернардзінцаў
▲Выява:Old Castle in Horadnia, N. Orda.jpg|Стары замак
▲Выява:Palace in Horadnia, N. Orda.jpg|Палац віцэ-адміністратара
▲</gallery></center>
▲{{Панарама|Horadnia, Nioman. Горадня, Нёман (N. Orda, 1861-69).jpg|600px|<center>Панарама Гродна. Акварэль [[Напалеон Орда|Н. Орды]], [[XIX стагоддзе]]</center>}}
<center><gallery>
Выява:Grodno_plac.jpg|Цэнтр Гродна
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Гродна"