Вікіпедыя

Алесь Адамовіч: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 11:
== Пра бацькоў ==
 
Бацька — Адамовіч Міхаіл Іосіфавіч 1902 года нараджэння, нарадзіўся ў В. Рачень Слуцкага раёна. У 1923 годзе паступіў на медыцынскі факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта<ref>https://bsu.by/be/main.aspx</ref>. У студэнцкія канікулы падпрацоўваў у Капыльскім Доме адпачынку. Будучы студэнтам, ажаніўся на Ганне Мітрафанаўне 1904 года нараджэння (нарадзілася ў В. Забалоцце Любанскага раёна).
Пасля заканчэння ВНУ Міхаіл Адамовіч быў накіраваны ў 1928 годзе на пастаянную працу ў пасёлак Глуша (Бабруйскі раён, Магілёўская вобласць). Пераехаў туды разам з жонкай Ганнай і сынамі: Яўгенам 1924 года нараджэння (у будучыні - лекар) і Аляксандрам (будучым пісьменнікам). «А сапраўдная малая радзіма, дзе я ўваходзіў ва ўзрост і ў жыццё — рабочы пасёлак Глуша. Савецкае ўдакладненне: шклозавод «Камінтэрн».
 
У 1930 годзе дзеда Алеся Адамовіча па матчынай лініі, Мітрафана Фаміча Тычына, «раскулачылі» і выслалі разам з жонкай і трыма дзецьмі (з сямі) у далёкую і халодную Якуцію. Гэта адбілася на лёсе ўсіх астатніх дзяцей М.Ф. Тычыны. Маці Алеся Адамовіча ўлады без канца нагадвалі, што яна - «дачка кулака». Дзед Мітрафан застаўся навек у якуцкай зямлі, астатнія члены яго сям'і вярнуліся ў Беларусь. Водгук гэтых падзей сустракаецца ў многіх творах А. Адамовіча.
 
Ганна Мітрафанаўна Адамовіч у 1935-1936 нав. г. скончыла Магілёўскую фармацэўтычную школу.
 
У глушы будучы пісьменнік вучыўся з першага па сёмы клас. Любіў кнігі і, асабліва А. Пушкіна, шмат разоў перачытваў «вайнуВайну і мір» Л. Талстога. Найбольшым «мужчынскім» аўтарытэтам для яго тады былі бацька і Дзядзька Антон (брат Маці Антон Мітрафанавіч — настаўнік матэматыкі).
 
Міхаіл Іосіфавіч Адамовіч дамогся будаўніцтва бальніцы ў пасёлку Глуша, якой ён загадваў. «Радыус аўтарытэту сельскага лекара», па словах Алеся Адамовіча, заслужана ахопліваў не толькі пасёлак, але і ўсе наваколлі. Са студзеня 1940 года Бацька Алеся Адамовіча знаходзіўся на вайсковай службе. З першых дзён вайны ён - на фронце, быў тэрапеўтам 13-й арміі (камандуючы арміяй — Н.П. Пухаў), даслужыўся да падпалкоўніка медыцынскай службы.
 
Радок 21 ⟶ 25:
 
Алесь Міхайлавіч Адамовіч нарадзіўся ў сям'і лекараў 3 верасня 1927 года ў вёсцы Канюхі Капыльскага раёна Мiнскай вобласці. Праз год сям'я пераехала ў пасёлак Глуша Бабруйскага раёна Магілёўскай вобласці. У глушы будучы пісьменнік вучыўся з першага па сёмы клас. Любіў кнігі, асабліва творы Пушкіна. У 15-гадовым узросце ўступіў у шэрагі партызанскага атрада, радавым байцом змагаўся ў атрадах Бабруйшчыны. Стварыўшы пазней раманы пра сваю партызанскую вайну, пісьменнік адзначыць: «калі мне што і ўдалося ў рамане «Вайна пад стрэхамі», дык гэта таму, што раней гэтую кнігу мама напісала сваім уласным жыццём».
 
Маці пісьменніка, Ганна Мітрафанаўна, стала актыўнай удзельніцай Глушанскага падполля з верасня 1941 года: будучы загадчыцай мясцовай аптэкі, яна прывозіла з Бабруйска медыкаменты і забяспечвала імі партызан атрада імя Кірава, разам са сваімі дзецьмі выконвала розныя заданні і даручэнні. У пачатку 1943 года Ганна Мітрафанаўна з сынамі «пайшла ў лес», у партызанскі атрад імя Кірава 37-й брыгады імя Пархоменкі Мінскага злучэння. У аўтабіяграфіі пра свой ваенны лёс Адамовіч пісаў: «з 1928 года жылі ў працоўным пасёлку Глуша на Бабруйшчыне, там заспела вайна, прайшлі праз падполле, якое ў Беларусі было ў кожным, нават паменш нашай глушы, пасёлку, паселішчы, калі там не стаялі партызаны, а з 3 сакавіка 1943-га і па пачатак 1944-га я праваяваў шараговым партызанскага атрада імя Кірава...»
Пра невыносны боль, якi нясе вайна, Адамовіч казаў: «Калі пісаў «Хатынскую аповесць» i прывёў партызана Флёр Гайшуна на папялішча яго хаты, вёскі, дзе фашысты ўсіх-ўсіх спалілі, прымусіў яго адчуць ад пляча да локця боль ад выпадковага апёку - неасцярожна раздушыў гарачую бульбіну. Калісьці я сам, песцячыся на полі, упаў і рукой раздушыў прама з вогнішча, а потым, як і мой флёра, хапаўся за ўсё, што магло астудзіць боль. Але што магло астудзіць Флерыну боль, калі перад вачыма ў яго пажарышча, дзе жыўцом згарэлі маці, сястрычкі, усе жыхары вёскі. Больш за восемдзесят тры тысячы чалавек забіта, згарэла ў беларускіх Хатынях».
Радок 26 ⟶ 31:
=== Біяграфія і кінематаграфічная спадчына ===
 
Алесь Адамовіч вучыўся ў Ленінагорскім горна-металургічным тэхнікуме. Скончыў філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта<ref>http://philology.bsu.by/by/</ref>(1950), аспірантуру (1953), маскоўскія вышэйшыя двухгадовыя курсы сцэнарыстаў і рэжысёраў (1964). Працаваў у Інстытуце літаратуры імя Я. Купалы АН БССР<ref>https://howlingpixel.com/i-be/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_%D1%96%D0%BC%D1%8F_%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%9D%D0%90%D0%9D_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96</ref>, выкладаў у МДУ курс беларускай літаратуры. У апошнія гады жыцця (1987-1994) быў дырэктарам Усесаюзнага НДІ кінематаграфіі ў Маскве. У 1989-1991 гадах-народны дэпутат СССР ад Саюза кінематаграфістаў СССР, уваходзіў у Міжрэгіянальную дэпутацкую групу. Друкаваўся як крытык, празаік і публіцыст.
 
Быў жанаты на Веры Сямёнаўна Адамовіч. Увесну 1954 года ў сям'і нарадзілася дачка Наталля.
 
Кінематаграфічнае спадчына Адамовіча важкаважная. У 1969 годзе рэжысёр Ігар Калоўскі з Адамовічам і іншымі аўтарамі стварылі Дакументальны фільм «Хатынь, 5-ы кіламетр<ref>http://forum.arjlover.net/showthread.php?p=128986&mode=threaded</ref>».
У 1967-1969 гадах Віктар Тураў паставіў дылогію «Вайна пад стрэхамі» і "Сыны сыходзяць у бой» па матывах раманаў Адамовіча, у карцінах гучалі песні Уладзіміра Высоцкага і сам бард зняўся ў кароткім эпізодзе. У 1975-1978 гадах выйшаў цыкл з чатырох дакументальных карцін, створаных Віктарам Дашуком па кнізе « з вогненнай вёскі». У 1985 годзе на кінастудыі «Беларусьфільм» Элем Клімаў паставіў мастацкі фільм «Ідзі і глядзі», у аснове якога творы «Хатынская аповесць» і «Карнікі». ▼
 
Тыя, хто ведаў пісьменніка асабіста, кажуць, што душу Адамовіч укладваў абсалютна ва ўсё, чым займаўся. «Калі фарбаваў плот, то так, што прыехалі з ім на дачу прасілі даць і ім пэндзлік у рукі, калі прысутнічаў на здымках фільма «Ідзі і глядзі», то бесперапынна сачыў за працэсам увесь дзень, а па начах пісаў», - успамінае фатограф Яўген Коктыш. На здымках «Ідзі і глядзі» акцёры ніяк не маглі ўжыцца ў ролі людзей ваеннага часу. Як толькі камера выключалася, пачыналі весці бяздзейныя гутаркі. Элем Клімаў спытаў рады ў Адамовіча: «Што рабіць, як стварыць у здымачнай групе патрэбную атмасферу?» Алесь Міхайлавіч сказаў: «пастаўце ім песні ваенных гадоў». Дзіўна, але пасля таго, як на здымачнай пляцоўцы сталі круціць тыя мелодыі, усё змянілася», - распавядае Яўген Фаміч.▼
▲У 1967-1969 гадах Віктар Тураў паставіў дылогію «Вайна пад стрэхамі<ref>https://howlingpixel.com/i-be/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B4_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%85%D0%B0%D0%BC%D1%96</ref>» і "«Сыны сыходзяць у бой» па матывах раманаў Адамовіча, у карцінах гучалі песні Уладзіміра Высоцкага і сам бард зняўся ў кароткім эпізодзе. У 1975-1978 гадах выйшаў цыкл з чатырох дакументальных карцін, створаных Віктарам Дашуком па кнізе « зЗ вогненнай вёскі». У 1985 годзе на кінастудыі «Беларусьфільм<ref>http://belarusfilm.by/</ref>» Элем Клімаў паставіў мастацкі фільм «Ідзі і глядзі», у аснове якога творы «Хатынская аповесць» і «Карнікі».
 
▲Тыя, хто ведаў пісьменніка асабіста, кажуць, што душу Адамовіч укладваў абсалютна ва ўсё, чым займаўся. «Калі фарбаваў плот, то так, што прыехалі з ім на дачу прасілі даць і ім пэндзлік у рукі, калі прысутнічаў на здымках фільма «Ідзі і глядзі<ref>https://howlingpixel.com/i-be/%D0%86%D0%B4%D0%B7%D1%96_%D1%96_%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96</ref>», то бесперапынна сачыў за працэсам увесь дзень, а па начах пісаў», - успамінае фатограф Яўген Коктыш. На здымках «Ідзі і глядзі» акцёры ніяк не маглі ўжыцца ў ролі людзей ваеннага часу. Як толькі камера выключалася, пачыналі весці бяздзейныя гутаркі. Элем Клімаў спытаў рады ў Адамовіча: «Што рабіць, як стварыць у здымачнай групе патрэбную атмасферу?» Алесь Міхайлавіч сказаў: «пастаўце ім песні ваенных гадоў». Дзіўна, але пасля таго, як на здымачнай пляцоўцы сталі круціць тыя мелодыі, усё змянілася», - распавядае Яўген Фаміч.
 
Кінафiльм «Ідзі і глядзі» атрымаў першую прэмію і залаты прыз на XIV Маскоўскім кінафестывалі і абышоў экраны многіх краін свету. Па ўспамінах Элема Клімава, замежнікаў карціна ўражвала настолькі, што падчас сеансаў за мяжой ля кінатэатраў дзяжурылі карэты хуткай дапамогi.
 
Апошні твор, якi выйшаў пры жыцці аўтара, аповесць-успамін «Vixi» («Пражыта», 1993). У ім пісьменнік падводзіць вынікі свайго жыцця, глядзіць на сябе як бы збоку, ацэньваючы сябе досыць строга, з уласцівай яму самаіроніяй. Перад смерцю Адамовіч прыязджаў у родны пасёлак Глуша, дзе прайшло яго дзяцінства, падарыў землякам сваю кнігу «Vixi<ref>http://kamunikat.org/7736.html?pubid=12990</ref>» з аўтографам, пабываў на могілках бацькоў і брата і завяшчаў пахаваць яго побач з імі. Практычна за тыдзень да сваёй раптоўнай смерці Адамовіч перадаў часопісу «Нёман<ref>http://www.zviazda.by/be/edition/nyoman</ref>» рукапіс свайго новага творы - «Падарожжа з Мінска ў Маскву і назад», кнігі вострай і злабадзённай, якая прымушае думаць, аналізаваць, як і ўсе творчасць пісьменніка.
 
Памёр Алесь Адамовіч ад інфаркту 26 студзеня 1994 года ў Маскве. Пахаваны ў пасёлку Глуша Бабруйскага раёна.
 
Радок 47 ⟶ 59:
 
У 1989-1991 гадах-народны дэпутат СССР ад Саюза кінематаграфістаў СССР, уваходзіў у Міжрэгіянальную дэпутацкую групу.
 
Актыўна падтрымліваў стварэнне Беларускага Народнага Фронту і яго ініцыятывы. Быў сустаршынёй грамадскай рады гісторыка-асветнага таварыства «Мемарыял» (з 1989), сябрам бюро клуба «Маскоўская трыбуна» (з 1989), членам Каардынацыйнага савета руху «Красавік» (з 1990). У 1989-1992 гадах-сустаршыня Міжнароднага фонду «Дапамога ахвярам Чарнобыля».
 
Падпісаў «ліст 42-х».
 
Радок 53 ⟶ 67:
 
Падчас Вялікай Айчыннай вайны маці Аляксандра, ратуючы сына ад згону ў Германію, у школьным пасведчанні выправіла дату яго нараджэння на больш познюю. Алесь з 14 гадоў разам з маці і братам браў удзел у дзейнасці антыфашысцкага падполля. З 1943 года быў сувязным у партызанскім атрадзе, а потым і байцом. Гэтыя падзеі не проста пакінулі след у душы, але і падштурхнулі пазней да стварэння шэрагу бліскучых мастацкіх твораў. З-пад пяра пісьменніка выйшлі дылогія «Партызаны» («Вайна пад стрэхамі» і «Cыны сыходзяць у бой»), «Хатынская аповесць», «Я з вогненнай вёскі» (сумесна з Янкам Брылем і Уладзімірам Калеснікам), «Карнікі», «Блакадная кніга» (сумесна з Даніілам Граніным).
 
У аўтабіяграфіі А. Адамовіч распавядаў пра свой ваенны лёс так:
«З 1928 года жылі ў працоўным пасёлку Глуша на Бабруйшчыне, там заспела вайна, прайшлі праз падполле, якое ў Беларусі было ў кожным, нават паменш нашай глушы, пасёлку, паселішчы, калі там не стаялі партызаны, а з 3 сакавіка 1943-га і па пачатак 1944-га я праваяваў шараговым партызанскага атрада імя Кірава...».
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Алесь_Адамовіч"