Тын: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Літаратура: афармленне
вікіфікацыя
Радок 1:
'''Тын''' ці '''астрог''', '''парка́н''', '''паліса́д''' ({{lang-fr|palissade}}, {{lang-it|palizzata}}, {{lang-la|palus}}; таксама {{lang-be|астракол}} і {{lang-ru|частокол}}): — [[абарончае збудаванне]], якое складаецца з раду [[драўніна|драўляных]] слупоў, убітых ці ўкапаных ніжнімі канцамі ў [[грунт]].<ref>Піваварчык; Якімовіч.</ref>
 
Таксама '''астрогам''' на землях Беларусі называлася частка горада, абнесеная сцяной-астрогам (напрыклад, у Мазыры, Крычаве).<ref name=yakim/>
 
Верхнія канцы слупоў могуць быць завостранымі ('''астрог'''<ref>Паводле Якімовіча.</ref>), слупы могуць мацавацца з нахілам, мець дадатковыя папярочныя мацаванні, падпірацца каменнем знізу і інш. Тын (астрог) мог быць самастойнай загародай, або дапаўняць [[вал, фартыфікацыя|вал]].
 
== Гісторыя ==
Найпрасцейшае, вядомае са старажытнасці, абарончае збудаванне, якое выцясніла дагістарычныя загароды з калючага кустоўя вакол паселішчаў<ref>Fortification and siegecraft // {{крыніцы/Брытаніка 1911}}</ref>; простасць і хуткасць выканання зрабілі яго пераважным тыпам умацаванняў у тых мясцовасцях, дзе існавалі запасы лесу (напрыклад, у Англіі  — да сяр. 12 ст.<ref>{{крыніцы/Окшат Замак}}</ref>, на землях Русі  — да пач. 13 ст.). З развіццём вайсковай справы, на Захадзе былі выцесненыя каменнымі ўмацаваннямі. Як тымчасовыя палявыя ўмацаванні, тыны (палісады) ўжываліся і ў новы час (19 ст.).
 
=== У Беларусі ===
На землях Беларусі астрогі вядомыя з часоў жалезнага веку. Пашыраны ў абарончым будаўніцтве 9—14 ст. У драўляных замках 16—18 ст. выцесненыя [[Гародня, фартыфікацыя|гароднямі]] і [[тарастараса]]мі, але выкарыстоўваліся на меней важных участках абароны і пры неабходнасці хутка збудаваць абарончую сцяну. Вядомыя ў замках Віцебска, Полацка, Мазыра, Рагачова і інш., таксама як агараджальная канструкцыя феадальных сядзіб (Дастоева, сучасны [[Іванаўскі раён]]).<ref name=yakim>Якімовіч.</ref> Астрогамі часам абкружалі [[вёска|вёскі]] і [[мястэчка|мястэчкі]].
амі, але выкарыстоўваліся на меней важных участках абароны і пры неабходнасці хутка збудаваць абарончую сцяну. Вядомыя ў замках Віцебска, Полацка, Мазыра, Рагачова і інш., таксама як агараджальная канструкцыя феадальных сядзіб (Дастоева, сучасны [[Іванаўскі раён]]).<ref name=yakim>Якімовіч.</ref> Астрогамі часам абкружалі [[вёска|вёскі]] і [[мястэчка|мястэчкі]].
 
Астрогі ў складзе замкавых комплексаў мелі ў верхніх частках [[баявая галерэя|баявыя галерэі]] з [[аблам]]амі і стрэшкамі з [[драніца|драніцы]] ці [[гонта|гонты]]. Астрогі ў феадальных сядзібах выконваліся ў выглядзе простай сцяны.<ref name=yakim/>