Уладзімір Мікалаевіч Перцаў: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Арцём Харык (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
Арцём Харык (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
{{навуковец}}
'''Уладзі́мір Мікала́евіч Пе́рцаў''' ({{ДН|27|7|1877}}, г. [[Курск]] — {{ДС|3|6|1960}}) — расійскі, савецкі і беларускі [[гісторык]]. [[Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі|Акадэмік АН БССР]] ([[1940]]). [[Доктар гістарычных навук]] ([[1935]]), прафесар ([[1921]]), [[заслужаны дзеяч навукі БССР]] ([[1944]]), член беларускай дэлегацыі ў Арганізацыі Аб'яднаных Нацый ([[1945]]), дэпутат другога-пятага скліканняў Вярхоўнага Савета БССР па Бярэзінскай выбарчай акрузе ([[1947]]-[[1960]]){{sfn|Ботвинник|1978|с=123—124}}. Лічыцца адным з самых вядомых беларускіх гісторыкаў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=181}}{{sfn|Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12|2001|с=306}}{{sfn|Беларусь|1995|с=576—577}}{{sfn|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 5|1999|с=468}}{{sfn|Республика Беларусь: В 6 т. Т. 6|2008|с=34—35}}{{sfn|Ботвинник|1978}}{{sfn|Paszuto|1962}}, заснавальнікам медыявістыкі ў Беларускім дзяржаўным універсітэце{{sfn|Еўтухоў|2005|с=28}}.
== Біяграфія ==
[[File:BGU-1922.jpg|thumb|350px|злева|Першыя прафесары БДУ, 1922 год (злева направа): <br />Ніжні рад: [[Саламон Захаравіч Кацэнбоген|С. З. Кацэнбоген]], [[Аляксандр Мікалаевіч Вазнясенскі|А. М. Вазнясенскі]], [[Мікалай Міхайлавіч Нікольскі|М. М. Нікольскі]], [[Уладзімір Іванавіч Пічэта|У. І. Пічэта]], [[Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі|У. М. Ігнатоўскі]], [[Іван Іванавіч Замоцін|І. І. Замоцін]], ?;
Нарадзіўся 15 (27) ліпеня [[1877]] ў г. [[Курск]]у. Бацька — Мікалай Ніканоравіч Перцаў — «сярэдні служачы» (са слоў У. М. Перцава){{sfn|Евтухов|2015|с=53}}, быў стацкім дарадцам, а таксама членам апякунскай рады жаночай прагімназіі{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}. У [[1888]]—[[1895]] Уладзімір Перцаў па патрабаванні бацькі прайшоў поўны курс у Курскім рэальным вучылішчы{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Евтухов|2015|с=53}}. Смерць бацькі ў [[1890]] годзе сур'ёзна ўскладніла матэрыяльнае становішча будучага вучонага{{sfn|Ботвинник|1978|с=3}}{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}. Тым не менш, Перцаў працягнуў сваю вучобу. Перцаў працягнуў сваю вучобу. Вось што ён з гэтай нагоды пісаў у сваёй афіцыйнай аўтабіяграфіі:
"Мяне прыцягвалі да сябе гуманітарныя навукі, але доступ ва ўніверсітэты ў той час для скончыўшых рэальнае вучылішча быў зачынены. Я стаў рыхтавацца да іспыту экстэрнам за курс гімназіі, пакуль жа паступіў спачатку ў Пецярбургскі тэхналагічны інстытут, потым у Варшаўскі ветэрынарны інстытут. У [[1897]] г. я вытрымаў экзамен на атэстат сталасці і паступіў у лік студэнтаў Маскоўскага ўніверсітэта на гісторыка-філалагічны факультэт. Ва ўніверсітэце я займаўся ў прафесараў В. В. Віппера, П. Г. Вінаградава і М. С. Карэліна, напісаўшы ў кіраваных імі семінарах шэраг работ у неабавязковым парадку. За ўдзел у студэнцкіх хваляваннях я два разы падвяргаўся выключэнню з універсітэта (у [[1899]] і [[1901]] гг.), прычым пасля кароткага (2-х тыднёвага) зняволення ў Бутырскай перасылачнай турме кожны раз падвяргаўся высылцы з Масквы ў Курск пад наглядам паліцыі. Адзін час я страціў нават надзею скончыць універсітэцкі курс у Расіі і ў [[1901]] г. на сабраныя ўрокамі грошы, з частковай дапамогай маёй маці (бацька памёр у [[1890]] г.) здзейсніў паездку за мяжу. Я слухаў лекцыі ў Венскім і Берлінскім універсітэтах, але недахоп сродкаў заахвоціў мяне вярнуцца ў Расію, дзе я быў зноў прыняты ва ўніверсітэт»{{sfn|Евтухов|2015|с=53—54}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Гістфак. Да 70-годдзя заснавання|2004|с=88}}.
У [[1903]] годзе скончыў Маскоўскі універсітэт. У тым жа годзе быў пакінуты на кафедры ўсеагульнай гісторыі ў прафесара Р. Ю. Віпера для падрыхтоўкі да прафесарскага звання (з атрыманнем
Выкладчыцкую дзейнасць Перцаў змог аднавіць толькі ў [[1905]] ў сувязі з [[Рэвалюцыя_1905—1907_гадоў_у_Расіі|рэвалюцыяй 1905-1907]]. Акрамя таго, гісторык чытаў лекцыі для працоўных Замаскварэчча і займаўся навуковай працай. «У прамежак паміж 1903-1917 гг. мною было напісана каля 20 буйных работ на гістарычныя тэмы ў розных выданнях, часопісах і зборніках і, акрамя таго, шмат дробных рэцэнзій і аглядаў гістарычнай літаратуры таксама ў часопісах і некаторых зборніках», — пісаў Уладзімір Мікалаевіч у аўтабіяграфіі{{sfn|Евтухов|2015|с=54}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=8—19}}. Да [[1917]] Перцаў апублікаваў каля 150 прац{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=129—139}}.
У [[1918]] разам з [[Уладзімір_Іванавіч_Пічэта|У. І. Пічэтай]], [[Мікалай_Міхайлавіч_Нікольскі|М. М. Нікольскім]], У. М. Дзьякавым і іншымі навукоўцамі выехаў у Заходнюю вобласць, дзе ўвайшоў у склад Вучонага савета [[Смаленскі_дзяржаўны_ўніверсітэт|Смаленскага дзяржаўнага універсітэта]]. [[7 лістапада]] [[1918]] быў абраны прафесарам кафедры гісторыі Германіі{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=217}}. Прыблізна ў гэты ж час Перцаў працаваў у Маскоўскім педагагічным інстытуце, Смаленскам і Віцебскам інстытутах народнай адукацыі{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182}}.
[[Лета|Улетку]] [[1921]] Перцаў прымаў актыўны ўдзел у падрыхтоўцы да адкрыцця Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=182—183}}. [[1 кастрычніка]] [[1921]] быў абраны прафесарам кафедры ўсеагульнай гісторыі [[Беларускі_дзяржаўны_ўніверсітэт|БДУ]] (адначасова быў прафесарам кафедры народнай гаспадаркі БДУ){{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=217—218}}. У [[кастрычнік]]у Уладзімір Перцаў ўпершыню прыехаў у [[Мінск]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. У першы час працы ў БДУ выкладаў на факультэце грамадскіх навук, чытаючы курсы па гісторыі Новага часу на розных аддзяленнях{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. [[Вясна|Увесну]] [[1922]] разам М. М. Нікольскім звярнуўся ў праўленне БДУ з просьбай дапамагчы з пераездам сям'і ў Мінск на пастаяннае месца жыхарства{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Пераезд адбыўся ў [[Чэрвень|чэрвені]] [[1922]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Гэтым жа летам Перцаў стаў выкладаць і на педагагічным факультэце БДУ, які быў выдзелены з факультэта грамадскіх навук. Асобныя лекцыі чытаў на працоўным факультэце{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.
У [[1922]] У. М. Перцаў удзельнічаў у стварэнні двух паказальных школ пры БДУ — з беларускім і габрэйскім (ідыш) мовай навучання{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Восенню-зімой таго ж года (і, хутчэй за ўсё, у [[1923]]) Перцаў, па даручэнні кіраўніцтва БДУ, прымаў маёмасць Віцебскага аддзялення Маскоўскага археалагічнага інстытута{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}{{sfn|Яноўскі|2005|с=14—15}}. Віцебскае, а таксама Смаленскае аддзяленне інстытута зачынілі для падтрымкі новага універсітэта і для уніфікацыі адукацыі ў маладой рэспублікі. У аддзяленнях захоўваліся багатая фонды літаратуры і гістарычных крыніц. Перцаў выявіў у Віцебску бібліятэку і музей{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. 8 тысяч тамоў бібліятэкі ўтрымлівалі ў сабе ў асноўным кнігі на латыні і польскай мове з езуіцкіх калегіумаў, рукапісы па гісторыі супрацьстаяння праваслаўя і каталіцызму і ў цэлым па гісторыі Беларусі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. У музеі захоўваліся ў асноўным іконы старога пісьма, а таксама знаходкі археалагічных і этнаграфічных экспедыцый па Беларусі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14}}. На працягу кастрычніка, лістапада і снежня вяліся доўгія бюракратычныя перапіскі{{sfn|Яноўскі|2005|с=14—15}}. Аднойчы Віцебскі губернскі выканаўчы камітэт як член камісіі па перадачы маёмасці нават адмяніў пастанову цэнтральных органаў улады БССР, чым стварыў юрыдычны тупік. Тым не менш, маёмасць была перададзена, і Праўленне БДУ асабліва адзначыла асабістую заслугу Перцава ў гэтай справе{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.
Шмат гадоў У. М. Перцаў удзельнічаў у працы прыёмнай камісіі БДУ, за што яго не раз заахвочвалі грашыма (напрыклад, у [[1923]] яму выдалі прэмію ў 110 [[Савецкі_рубель|рублёў]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Аб матэрыяльным становішчы таго часу можна судзіць, у прыватнасці, па наступным факце. [[20 чэрвеня]] [[1920]] Перцаву выдалі пасведчанне, у якім было адзначана: «Сим удостоверяется, что гражд. В. Н. Перцев отправляется в служебную командировку в гор. Витебск и нуждается в дорожном чайнике»{{ref-ru}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=21}}. Таксама Перцаў займаўся навукова-асветнай працай сярод рабочых і салдат{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}. Яго публічная лекцыя на тэму «Аграрны пытанне на Захадзе» [[16 студзеня]] [[1927]] сабрала вялікую аўдыторыю, ледзь умясціўшуюся, як адзначыў [https://bsu.by/?guid=58531 А. І. Малюгін], у актавай зале ўніверсітэта{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=183}}.
Пасля вылучэння педфака БДУ у асобны [[Беларускі_дзяржаўны_педагагічны_ўніверсітэт_імя_Максіма_Танка|Вышэйшы педагагічны інстытут]] Уладзімір Перцаў перайшоў на працу ў
Пасля ўтварэння ў [[1934]] [[Гістарычны_факультэт_БДУ|гістарычнага факультэта БДУ]] Уладзімір Перцаў вярнуўся ў Белдзяржуніверсітэт{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}. [[5 чэрвеня]] [[1935]] па сукупнасці навуковых публікацый рашэннем кваліфікацыйнай камісіі Народнага Камісарыята асветы БССР Перцаву было прысуджана званне [[Доктар_навук|доктара гістарычных навук]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184}}{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}. З [[1939]] па [[1955]] (з невялікімі перапынкамі) загадваў кафедрай гісторыі сярэдніх вякоў; у [[1955]]-[[1960]] узначальваў аб'яднаную кафедру гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=181}}. [[11 красавіка]] [[1940]] гісторык быў абраны сапраўдным членам [[Нацыянальная_акадэмія_навук_Беларусі|АН БССР]]{{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=186}}.
Аб працы Перцава ў [[1930-я|1930-х]] А. І. Малюгін пісаў наступнае{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=184—186}}:
{{пачатак цытаты}}
''{{Цытата|У першыя гады існавання гістарычнага факультэта БДУ Уладзімір Мікалаевіч працаваў на ім па сумяшчальніцтве, бо асноўным месцам працы быў педінстытут. Але кіраўніцтва ўніверсітэта пайшла на незвычайны крок, апісаны ў тлумачальнай запісцы да штатнага фармуляра на 1937/38 навучальны год: «Профессор Перцев В. Н. зачислен штатным работником по Белорусскому Государственному Университету, несмотря на то, что он зачислен штатным работником и по Минскому пединституту; это объясняется тем, что в БГУ нагрузка по древней и средней истории очень большая (600 профессорских часов в год), а другого работника по этим предметам у нас нет». Такому каштоўнаму і незаменнаму спецыялісту быў усталяваны павышаны персанальны аклад.<br/><br/>У 1930-я гг. Уладзімір Мікалаевіч чытаў лекцыі ў БДУ, педінстытуце, Інстытуце народнай гаспадаркі, на шэрагу курсаў. Паказальная фраза, аброненая на адной з нарад актыву БДУ ў сувязі з недахопам выкладчыкаў: "Возьмем, к примеру, профессора Перцова, он читает и у нас, и в Институте нацменьшинств, и во многих других местах, когда приходит в Университет после 6-7 лекций…”.<br/><br/><...><br/><br/>У дакладной запісцы [[Лаўрэнцій_Фаміч_Цанава|Л. Ф. Цанавы]] ад [[2 чэрвеня]] [[1939|1939 г.]] на імя першага сакратара ЦК КП (б)б П. К. Панамарэнка было адзначана, што У. М. Перцаў настроены па-антысавецку, вядзе контррэвалюцыйную прапаганду, у выкладанні робіць акцэнт на гісторыю Германіі. Яму таксама ўзгадалі захапленне партыяй кадэтаў у дарэвалюцыйны час. У выніку ўзнагароду [у гонар 35-годдзя навукова-педагагічнай дзейнасці] тады так і не ўручылі, што было найменшым злом з усіх магчымых.<br/><br/>Гэта быў не адзіны выпадак пільнай увагі органаў да паважанага прафесара. Яшчэ ў [[1932|1932 г.]] ён праходзіў па дакументах [[Дзяржаўнае_палітычнае_ўпраўленне_пры_ЦВК_Беларусі|ОГПУ]] як "антысавецкі элемент". У яго характарыстыцы, напісанай не пазней за [[1937|1937 г.]], адзначаны такога роду "недахопы": "... марксісцкай метадалогіяй валодае недастаткова. Адсюль у галіне абагульненняў т. Перцаў не дае таго, што патрабуецца ад гісторыка-марксіста. У грамадскім жыцці прымае недастатковае удзел”. Зразумела, што такія водгукі змушалі Уладзіміра Мікалаевіча апраўдвацца: “артыкулы і кнігі, напісаныя ў асноўным да [[1930|1930 г.]], не заўсёды і не ва ўсім задавальнялі патрабаванням марксісцка-ленінскай метадалогіі”. Але варта адзначыць, што і ў наступных выданнях сваіх работ ён працягваў прытрымлівацца тых самых поглядаў, за якія яго крытыкавалі ідэолагі. Зрэшты, непахвальныя водгукі аб пазіцыі Уладзіміра Мікалаевіча не перашкодзілі беларускім акадэмікам [[11 красавіка]] [[1940|1940 г.]] абраць яго сапраўдным членам Акадэміі навук БССР. Да [[1941|1941 г.]] У. М. Перцаў, разам са сваім даўнім калегам і таварышам М. М. Нікольскім, — адна з найбольш знакавых асобаў усяго ўніверсітэта і, безумоўна, вядучы навуковы супрацоўнік Акадэміі навук. А значыць - усёй Беларусі.}}''
{{канец цытаты}}
[[24 чэрвеня]] [[1941]] У. М. Перцаў эвакуіраваўся з Мінска ў Курск. Да кастрычніка працаваў прафесарам у Курскім педагагічным інстытуце. У кастрычніку пераехаў у [[Сарапул|г. Сарапул]] [[Удмурція|Удмурцкай АССР]]. З [[15 снежня]] [[1941]] па [[1 верасня]] [[1943]] працаваў прафесарам і загадчыкам кафедры ўсеагульнай гісторыі Удмурцкага педінстытута. У [[Верасень|верасні]] [[1943]] пераехаў у Падмаскоўе і стаў працаваць прафесарам і загадчыкам кафедры гісторыі сярэдніх вякоў Беларускага ўніверсітэта на станцыі Сходня пад [[Масква|Масквой]]. З [[1 снежня]] [[1943]] па [[1959]] працаваў акадэмікам-сакратаром Аддзялення грамадскіх навук АН БССР{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=186—187}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=127}}.
У [[Май|маі]]-[[Чэрвень|чэрвені]] [[1945]] Уладзімір Перцаў у складзе беларускай дэлегацыі прыняў удзел у працы ўстаноўчай канферэнцыі [[Арганізацыя_Аб’яднаных_Нацый|ААН]] у [[Сан-Францыска]]. Подпіс Перцава стаіць пад дакументам аб стварэнні ААН. Таксама падчас знаходжання ў [[Злучаныя_Штаты_Амерыкі|ЗША]] правёў шэраг сустрэч з прадстаўнікамі навуковых і палітычных колаў Штатаў, дамаўляючыся аб навуковых кантактах і абмене літаратурай. Пасля [[1945]] Перцаў прымаў удзел у шэрагу міжнародных з'ездаў і кангрэсаў, уключаючы I агульнаславянскі кангрэс навукоўцаў-славістаў у [[Сакавік|сакавіку]] [[1948]] у Маскве і II Усесаюзны кангрэс прыхільнікаў міру ў [[Кастрычнік|кастрычніку]] [[1950]]{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=188}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=127—128}}.
Аўтар шэрагу навучальных работ па ўсеагульнай гісторыі Новага часу, «Падручніка старажытнай гісторыі» для дарэвалюцыйных гімназій ([[1912]] - Частка 1. Гісторыя Грэцыі; [[1916]] - Частка 2. Гісторыя Рыма). Адзін з аўтараў і рэдактараў «Гісторыі Беларускай ССР» (Т. 1, [[1954]]; 2-е выд. [[1961]]), раздзелаў па гістарыяграфіі Беларусі ў «Нарысах гісторыі гістарычнай навукі ў СССР» (т.. 1-3, [[1955]]-[[1963]]). Адзін з аўтараў Энцыклапедычнага слоўніка Гранат і [[Вялікая_савецкая_энцыклапедыя|Вялікай Савецкай Энцыклапедыі]]. Аўтар навуковых прац «Англія ў ХІХ стагоддзі» ([[1917]]), «Дынастыя Гогенцолернаў» ([[1918]]), «Эканамічнае развіццё Англіі ў XIX ст.» ([[1924]]), «Германія ў XVIII ст.» ([[1953]]), шэраг прац па гісторыі Беларусі. За ўсё жыццё Перцаў апублікаваў 272 работы (артыкулаў, рэцэнзій, кніг){{sfn|Прафесары і дактары навук БДУ|2001|с=218}}{{sfn|Ботвинник|1978|с=129—147}}.
У Савецкім Саюзе У. М. Перцаў быў узнагароджаны трыма [[Ордэн_Леніна|ордэнамі Леніна]] ([[1944]], [[1949]], [[1951]]), [[Ордэн_Працоўнага_Чырвонага_Сцяга|ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга]] ([[1957]]), званнем Заслужанага дзеяча навукі БССР ([[1944]]), Ганаровай граматай [[Вярхоўны_Савет_БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] ([[1951]]), [[Медаль_«За_доблесную_працу_ў_Вялікай_Айчыннай_вайне_1941—1945_гг.»|медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне»]]{{sfn|Ботвинник|1978|с=127—128}}{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=189}}.
Пасля смерці Перцава на кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў з большага працавалі яго вучні, а пасля — вучні вучняў{{sfn|Интеллектуальная элита Беларуси|2017|с=189}}. З 1995 кожны няцотны год у гонар У. М. Перцава і М. М. Нікольскага праводзіцца канферэнцыя [https://hist.bsu.by/nauka/izdaniya-fakulteta/listapadaskiya-sustrechy/o-sbornike.html «Лістападаўскія чытанні»]{{sfn|Гістфак. Да 70-годдзя заснавання|2004|с=88}}.
{{зноскі}}
== Літаратура ==
'''На беларускай мове:'''
# {{артыкул
| аўтар = Еўтухоў, І. А.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159753 У. М. Перцаў - заснавальнік медыявістыкі ў БДУ]
| выданне = Вытокі гістарычнай навукі БДУ: Зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных 125-годдзю з дня нараджэння акадэмікаў М. М. Нікольскага і У. М. Перцава і 70-годдзю гістарычнага факультэта БДУ
| год = 2005
| старонкі = 27—32
| isbn = 985-485-202-4
| ref = Еўтухоў
}}
# {{артыкул
| загаловак = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
| выданне = Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах
| том = 12: Палікрат - Праметэй
| выдавецтва = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
| год = 2001
| старонкі = 306
| isbn = 985-11-0198-2
| ref = Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12
}}
# {{артыкул
| загаловак = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
| выданне = Беларусь: Энцыклапедычны даведнік
| выдавецтва = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
| год = 1995
| старонкі = 576—577
| isbn = 985-11-0026-9
| ref = Беларусь
}}
# {{артыкул
| загаловак = Перцаў Уладзімір Мікалаевіч
| выданне = Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 тамах
| том = 5. М - Пуд
| выдавецтва = {{Мн.}}: Беларуская Энцыклапедыя
| год = 1999
| старонкі = 468
| isbn = 985-11-0141-9
| ref = Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 5
}}
# {{артыкул
| загаловак = Перцаў, Уладзімір Мікалаевіч
| выданне = Гістарычны факультэт. Да 70-годдзя заснавання
| год = 2004
| старонкі = 88—89
| isbn = 985-485-332-2
| ref = Гістфак. Да 70-годдзя заснавання
}}
# {{кніга
| загаловак = Прафесары і дактары навук Беларускага Дзяржаўнага Універсітэта / Склад. А. А. Яноўскі
| выдавецтва = {{Мн.}}: БДУ
| год = 2001
| старонак = 339
| isbn = 985-445-542-4
| ref = Прафесары і дактары навук БДУ
}}
# {{артыкул
| аўтар = Рэвяка, К. А., Сушкевич, Л. П.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159751 Уладзімір Мікалаевіч Перцаў – педагог і вучоны]
| выданне = Матэрыялы выкладчаска-студэнцкай канферэнцыі "Лістападаўскія сустрэчы" у гонар М. М. Нікольскага і У. М. Перцава (14–15 лістапада 1995 г.)
| год = 1996
| старонкі = 18—25
| ref = Рэвяка, Сушкевіч
}}
# {{артыкул
| аўтар = Яноўская, В. В.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/96778 «Калі за нашу праўду Бог нас стаў караці…»: Кастусь Каліноўскі — артыкул У. М. Перцава як партрэт у рамках часу]
| выданне = Российские и славянские исследования : Научный сборник. Выпуск 8
| год = 2013
| старонкі = 135—144
| ref = Яноўская
}}
# {{артыкул
| аўтар = Яноўскі, А. А.
| загаловак = Гартаючы архіўныя старонкі (М. М. Нікольскі і У. М. Перцаў на пачатку дзейнасці БДУ)
| выданне = Вытокі гістарычнай навукі БДУ: Зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных 125-годдзю з дня нараджэння акадэмікаў М. М. Нікольскага і У. М. Перцава і 70-годдзю гістарычнага факультэта БДУ
| год = 2005
| старонкі = 9—16
| isbn = 985-485-202-4
| ref = Яноўскі
}}
'''На рускай мове:'''
# {{кніга
| аўтар = Ботвинник, М. Б.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/185365 В. Н. Перцев]
| выдавецтва = {{Мн.}}: Наука и техника
| год = 1978
| старонак = 152
| ref = Ботвинник
}}
# {{артыкул
| аўтар = Евтухов, И. О.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159754 История древней (доорденской) Пруссии в научном наследии В. Н. Перцева]
| выданне = Материалы VI Международной научной конференции в честь академиков АН БССР Н. М. Никольского и В. Н. Перцева. 7–9 апреля 2005 г., Минск
| год = 2005
| старонкі = 174—178
| ref = Евтухов
}}
# {{артыкул
| аўтар = Евтухов, И. О.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/192468 История Пруссии в трудах В. Н. Перцева]
| выданне = Журнал Белорусского государственного университета. История = Journal of the Belarusian State University. Historical sciences.
| год = 2017
| номер = 4
| старонкі = 10—16
| isbn = 2520-6338
| ref = Евтухов
}}
# {{артыкул
| аўтар = Евтухов, И. О.
| загаловак = В. Н. Перцев (1877–1960)
| выданне = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/142032 Кафедра истории древнего мира и средних веков БГУ. К 80-летию создания]
| выдавецтва = {{Мн.}}: БГУ
| год = 2015
| старонкі = 53—66
| isbn = 978-985-566-128-4
| ref = Евтухов
}}
# {{артыкул
| аўтар = Лившиц, Г. М.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/159749 Владимир Николаевич Перцев – крупный ученый и замечательный педагог]
| выданне = Вопросы истории древнего мира и средних веков
| год = 1977
| старонкі = 14—18
| ref = Лившиц
}}
# {{артыкул
| аўтар = Малюгин, О. И.
| загаловак = Владимир Николаевич Перцев: Основоположник изучения средневековой и новой истории в Беларуси
| выданне = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/171105 Интеллектуальная элита Беларуси. Основоположники белорусской науки и высшего образования (1919–1941)]
| год = 2017
| старонкі = 181—189
| isbn = 978-985-566-387-5
| ref = Интеллектуальная элита Беларуси
}}
# {{артыкул
| аўтар = Малюгин, О. И.
| загаловак = [http://voxmediiaevi.com/vol-1-maliugin/ Медиевистика в Белорусском государственном университете: история и современность]
| выданне = [http://voxmediiaevi.com/ Vox medii aevi: Электронный научный журнал о Средних веках и медиевистике]
| год = 2017
| номер = [http://voxmediiaevi.com/wp-content/uploads/2017/10/Vox-medii-aevi.-Vol.-1-1-2017.pdf 1(1)]
| старонкі = 190–205
| ref = Vox medii aevi
}}
# {{артыкул
| аўтар = Малюгин, О. И.
| загаловак = [http://elib.bsu.by/handle/123456789/170543 Первые годы деятельности БГУ в воспоминаниях академика В. Н. Перцева]
| выданне = Веснік БДУ. Серыя 3, Гісторыя. Эканоміка. Права.
| год = 2016
| номер = 2
| старонкі = 17—25
| isbn = 2308-9172
| ref = Малюгин
}}
# {{артыкул
| аўтар = Острога, В. А.
| загаловак = Перцев Владимир Николаевич
| выданне = Республика Беларусь: энциклопедия: В 6 томах
| том = 6
| год = 2008
| старонкі = 34—35
| isbn = 978-985-11-0407-5
| ref = Республика Беларусь: В 6 т. Т. 6
}}
# {{артыкул
| загаловак = Память: Ист.-дакум. хроника Минска. В 4 кн. Кн. 1-я
| выдавецтва = {{Мн.}}: БелТА
| год = 2001
| старонак = 576
| ref = Память... Кн. 1-я
}}
'''На польскай мове:'''
# {{артыкул
| аўтар = Paszuto, W.
| загаловак = Władymir Nikołajew Piercew (1877-1960)
| выданне = Rocznik Białostocki
| том = 3
| год = 1962
| старонкі = 560—561
| ref = Paszuto
}}
= Спасылкі =
| |||