Жыта: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленне |
дапаўненне |
||
Радок 3:
|image file = Ears of rye.jpg
|image title = Каласы жыта
|image descr = Каласы
|regnum = Расліны
|parent =
Радок 26:
|ipni = 62805-3
}}
'''Жы́та'''<ref name="Киселевский">{{кніга
'''Жы́та''' (''Secale'') — род адна- і шматгадовых травяністых раслін сямейства злакаў. 6 — 8 відаў.▼
|аўтар = [[Анатоль Іванавіч Кісялеўскі|Киселевский А. И.]]
|частка =
|загаловак = Латино-русско-белорусский ботанический словарь.
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = Минск
|выдавецтва = «Наука и техника»
|год = 1967
|том =
|старонкі = 119
|старонак = 160
|серыя =
|isbn =
|тыраж = 2350
▲
== Гісторыя культуры ==
Продкам культурнага жыта была травяністная расліна — горнае жыта (''Secale montanum''), абарыген паўночнай [[Афрыка|Афрыкі]] і горных раёнаў [[Блізкі Усход|Блізкага Усходу]]. Каля 3 тыс. да н.э. яго пачалі вырошчваць на захадзе [[Турцыя|Турцыі]], у [[Арменія|Арменіі]] і поўначы [[Іран]]а. Продкам славянскіх народаў яно пачаткова было вядомае як пустазелле ў пасевах [[пшаніца|пшаніцы]], і толькі падчас прасоўвання каланізацыі на поўнач (на мяжы н.э) на жыта звярнулі ўвагу як на самастойную культуру. З усіх злакавых раслін азімае жыта — самае марозаўстойлівае: расце ў арктычных раёнах [[Скандынавія|Скандынавіі]], а ў [[Гімалаі|Гімалаях]] — да вышыні 4250 м. Народы поўдня [[Еўропа|Еўропы]], маючы больш спрыяльныя кліматычныя ўмовы для вырошчвання жыта, традыцыйна грэбавалі ім і жытнім хлебам, але ў [[германскія народы|германскіх]] і [[славянскія народы|славянскіх]] народаў на працягу каля 2000 гадоў жытні хлеб заставаўся асноўным прадуктам харчавання.
== Віды ==
[[Файл:Secale sylvestre 1.jpg|thumb|{{bt-bellat||Secale sylvestre}}. Расія, ваколіцы [[Саратаў|Саратава]]]]
Паводле базы даных ''[[The Plant List]]'', род складаецца з 9 [[Біялагічны від|відаў]], у тым ліку адзін гібрыдны<ref>[http://www.theplantlist.org/browse/A/Poaceae/Secale/ ''Secale'']: информация в базе данных ''[[The Plant List]]'' (2010, Version 1).{{ref-en}}{{V|9|4|2013}}</ref>:
* {{bt-latbel|Secale africanum|aut=[[Stapf]]|}}. Від з [[Паўднёвая Афрыка|Паўднёвай Афрыкі]].
* {{bt-latbel|Secale anatolicum|aut=[[Boiss.]]|}}
* {{bt-latbel|Secale cereale|aut=[[L.]]|Жыта пасяўное|Жыта пасяўное{{!}}Жыта|txt={{тып}}<ref>{{ING|Secale}}</ref>}}. Важная сельскагаспадарчая культура.
* {{bt-latbel|Secale ciliatiglume|aut=([[Boiss.]]) [[Grossh.]]|}}
* {{bt-latbel|Secale ×derzhavinii|aut=[[Tzvelev]]|txt=[= ''[[Secale montanum]]'' × ''[[Secale cereale]]'']|}}
* {{bt-latbel|Secale montanum|aut=[[Guss.]]|}}
* {{bt-latbel|Secale segetale|aut=([[Zhuk.]]) [[Roshev.]]|}}
* {{bt-latbel|Secale sylvestre|aut=[[Host (батанік)|Host]]|}}. Аднагадовая расліна, распаўсюджаная ў Еўропе, у [[Малая Азія|Малой Азіі]], на поўдні [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]], у [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]].
* {{bt-latbel|Secale vavilovii|aut=[[Grossh.]]|}}. Аднагадовая расліна з [[Турцыя|Турцыі]], [[Арменія|Арменіі]] і [[Іран]]а.
== Ужыванне ==
Радок 40 ⟶ 70:
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/НашаЕжа|Белы|Жыта}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Метлюжковыя]]
| |||