Бук лясны: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
вікіфікацыя
Радок 224:
Ва Украіне бук еўрапейскі расце пераважна ў Карпатах. Ніжняя мяжа яго распаўсюджвання ва ўкраінскіх Карпатах праходзіць ў кірунку: [[Ужгарад]], [[Мукачава]], [[Вынаградзіў]], [[Цячыў]], {{нп5|Вялікі Бычкоў||ru|Великий Бычков}} і на [[Рахаў]]. А верхняя мяжа суцэльных букавых лясоў у Карпатах праходзіць амаль па вяршынях гор ад польска-славацкай мяжы праз {{нп5|Вужок||ru|Ужок}}, {{нп5|Валавец||ru|Воловец}}, {{нп5|Майдан (Закарпацкая вобласць)|Майдан|ru|Майдан (Закарпатская область)}}, {{нп5|Мяжгор’е||ru|Межгорье (Закарпатская область)}}, Вусць-Чорную, [[Ясіня|Ясіню]] і на Рахаў. Гэта значыць мяжа праходзіць амаль паралельна мяжы [[Закарпацкая вобласць|Закарпацкай вобласці]]. На паўночна-ўсходнім схіле Карпат бук еўрапейскі расце не суцэльным масівам, а асобнымі, хоць і вялікіх памераў, астраўкамі сярод піхтава-яловых і цёмна-[[хвойны лес|хвойных]] лясоў. Сучасная агульная мяжа распаўсюджвання бука еўрапейскага ва Украіне праходзіць ад польскай мяжы праз [[Рава-Руская|Раву-Рускую]], [[Львоў]], [[Золачыў (Львоўская вобласць)|Золачыў]], а потым, згодна з рэльефам мясцовасці, яна ідзе на [[Броды (горад)|Броды]], [[Крэмэнэць|Крэменець]] і да вусця ракі {{нп5|Стрыпа||ru|Стрыпа}}, пасля чаго паварочвае на поўдзень і праходзіць да мяжы з Румыніяй праз [[Атынія|Атынію]], [[Каламыя|Каламыю]] і каля [[Чарнаўцы|Чарнаўцоў]]. Такім чынам, букавыя лясы растуць амаль па ўсёй тэрыторыі {{нп5|Прыкарпацце|Прыкарпацця|ru|Прикарпатье}} ў [[Прыднястроўе|Прыднястроўі]], на [[Расточча|Расточчы]] і {{нп5|Аполле (рэгіён, Украіна)|Аполлі|ru|Ополье (регион, Украина)}}. За межамі гэтай вобласці букавыя лясы сустракаюцца ў выглядзе астравоў памерам ад 0,5 да 300 га па ўсім [[Валынска-Падольскае ўзвышша|Валынска-Падольскім узвышшы]]: у Ровенскай, Цярнопальскай, Хмяльніцкай і Вінніцкай абласцях (напрыклад, наваколлі {{нп5|Гарадок, Хмяльніцкая вобласць|Гарадка|ru|Городок (Хмельницкая область)}} і {{нп5|Сатанаў|Сатанава|ru|Сатанов}} [[Хмяльніцкая вобласць|Хмяльніцкай вобласці]], Валкавецкі лес у {{нп5|Баршчоўскі раён|Баршчоўскім раёне|ru|Борщёвский район}} [[Цярнопальская вобласць|Цярнопальскай вобласці]]). А асобныя дрэвы і групы дрэў растуць сярод прыродных [[граб]]някоў нават у [[Чаркаская вобласць|Чаркаскай вобласці]]. Тут, на ўсходняй мяжы свайго арэала, бук еўрапейскі займае сваю [[Экалагічная ніша|экалагічную нішу]] на найбольш высокіх участках, якія добра ўвільгатняюцца пераважнымі заходнімі вятрамі, з’яўляючыся {{нп5|эдыфікатар|эдыфікатарам|ru|Эдификатор}} монадамінантных (гэта значыць якія складаюцца з аднаго біялагічнага віду) супольнасцяў<ref name="Мельник">{{кніга|аўтар=Мельник В. И.|загаловак=Редкие виды флоры равнинных лесов Украины|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/melnik2000_redkie_vidi_flori_ravn_lesov_ukr.djvu|месца=Киев|выдавецтва=Фитосоциоцентр|год=2000}}</ref>{{Стар.|106}}.
{{Біяфота|Fagus sylvatica.jpg|ш=250|right|{{нп5|Букавы лес у Ларвіку||no|Bøkeskogen}}, дрэва на пярэднім плане з наплывам, які ўтварыўся ў выніку {{нп5|Маразабой|маразабойнай|ru|Морозобой}} раны|color=lightgreen}}
На поўначы бук еўрапейскі даходзіць на марскім узбярэжжы Нарвегіі да {{нп5|Лінас|Лінаса|ru|Линнос}} і {{нп5|Левангер|Левангера|ru|Левангер}}. Самы паўночны ў свеце букавы лес знаходзіцца ў [[Левангер]]ы (правінцыя [[Нур-Трондэлаг]]). Найбуйнейшы ў Нарвегіі букавы лес (300 [[акр]]аў) знаходзіцца ў {{нп5|Ларвік, камуна|Ларвіку|ru|Ларвик (коммуна)}}. У Швецыі паўночная мяжа арэала праходзіць ад цэнтра [[Ландскап Бохуслен|Бохуслена]] да паўднёва-ўсходняй частцы [[Лен Крунуберг|Крунуберга]], затым на поўнач да мяжы з {{нп5|Правінцыя Эстэргётланд|Эстэргётландам|ru|Эстергётланд (провинция)}}, потым на паўднёвы ўсход да праліва {{нп5|Кальмарсунд||ru|Кальмарсунд}}. У выглядзе асобных экзэмпляраў і невялікімі групамі бук еўрапейскі таксама сустракаецца ў паўночным Вестэргётландзе, на поўначы {{нп5|Смоланд|Смоланда|ru|Смоланд}} і іншых месцах, у пасадках у [[Еўле]]<ref>{{кніга|аўтар={{нп5|[[Карл Аксель Магнус Ліндман|Lindman C. A. M.|ru|Линдман, Карл Аксель Магнус}}]]|загаловак=Bilder ur Nordens Flora|спасылка=http://runeberg.org/nordflor/367.html|частка=367. Bok, Fagus silvatica L.|мова=sv|выданне=Второе изд|месца=|год=1917}}</ref>.
 
У Іспаніі бук еўрапейскі сустракаецца ў [[Пірэнеі|Пірэнэях]], зрэдку ў [[Кантабрыйскія горы|Кантабрыйскіх гарах]]. У Пірэнэях бук сустракаецца на тэрыторыях прыродных паркаў {{нп5|Прыродны парк дэль-Манкаё|Дэгеза-дэль-Манкаё|es|Parque natural del Moncayo}}<ref>{{cite web|url=http://www.naturalezadearagon.com/enmoncayo.php|title=El Parque Natural del Moncayo|work=naturalezadearagon.com|accessdate=2011-03-01|lang=es|archiveurl=http://www.webcitation.org/65rBw940O|archivedate=2012-03-02}}</ref>, {{нп5|Прыродны парк дэльс-Портс|Эльс-Портс|es|Parque natural dels Ports}}<ref>{{cite web|url=http://ebre.info/elsports//|title=Els Ports Parc Natural|work=ebre.info|accessdate=2011-03-01|lang=es}}</ref>, Аеда-дэ-Тэхера-Негра<ref>{{cite web|url=http://www.porlibre.com/CASTILLALAMANCHA/tejera.htm|title=Castilla la Mancha|work=porlibre.com|accessdate=2011-02-21|lang=es|archiveurl=http://www.webcitation.org/65rBx9Ssq|archivedate=2012-03-02}}</ref>, у {{нп5|Рыяса|Рыясе|ru|Риаса}}. Добра захаваліся букавыя лясы ў правінцыі {{нп5|Правінцыя Леон|Леон|ru|Леон (провинция)}}<ref name="elmundo">{{cite web|url=http://www.elmundo.es/suplementos/natura/2007/20/1197068422.html|title=Premio para los seis árboles y bosques españoles más singulares|work=elmundo.es|accessdate=2011-03-01|lang=es|archiveurl=http://www.webcitation.org/65rBy9VvK|archivedate=2012-03-02}}</ref> і ў гарах [[Краіна Баскаў|Краіны Баскаў]]. Лес {{нп5|Аеда-дэ-Мантэха||es|Hayedo de Montejo}} ў [[Мадрыд, аўтаномная супольнасць|Мадрыдзе]] часта называюць самым паўднёвым букавым лесам у Еўропе, хоць нават на тэрыторыі Іспаніі ёсць букавыя лясы, размешчаныя далей на поўдзень<ref>{{cite web|url=http://www.montejodelasierra.net/|title=Montejo de la Sierra|work=montejodelasierra.net|accessdate=2011-03-01|lang=es|archiveurl=http://www.webcitation.org/65rBzPF3k|archivedate=2012-03-02}}</ref>. Заходняя мяжа ў Іспаніі праходзіць у гарах на ўсходзе [[Галісія|Галісіі]] і ў прыбярэжнай частцы {{нп5|Вальдэс, Астурыя|Вальдэса|ru|Вальдес (Астурия)}}.