Вікіпедыя

Язэп Таўпека: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Тэгі: Праўка з маб. прылады Праўка праз мабільную версію сайта
Радок 1:
{{Ваенны дзеяч
'''Язэп Таўпека''' — камандзір аддзелу [[Беларуская Народная Партызанка|Беларускай Народнай Партызанкі]] ў 1942-1945 гг., палітычны дзеяч, паэт, публіцыст.▼
|арыгінал імя = Язэп Таўпека
|дата нараджэння = невядома
|месца нараджэння = вёска Таўпы, Навагрудчына
|дата смерці = пачатак 1990-х гадоў
|месца смерці = [[ЗША]]
|псеўданім = Я. Таўпа
|прыналежнасць = [[Беларуская Самаабарона]]<br />[[Беларуская Народная Партызанка]]
|гады службы = 1941—1945
|званне = Атаман
}}
▲'''Язэп Таўпека'''  — камандзір аддзелуаддзела [[Беларуская Народная Партызанка|Беларускай Народнай Партызанкі]] ў 1942-19451942—1945 гг.гадах, палітычны дзеяч, паэт, публіцыст.
 
== Біяграфія ==
{{Ваенны дзеяч|арыгінал імя=Язэп Таўпека|дата нараджэння=невядома|месца нараджэння=вёска Таўпы, Навагрудчына|дата смерці=пачатак 90-ых гадоў|месца смерці=[[ЗША]]|псеўданім=Я. Таўпа|прыналежнасць=[[Беларуская Самаабарона]]<br />[[Беларуская Народная Партызанка]]|гады службы=1941 — 1945 гг.|званне=Атаман|сцяг=Flag_of_Belarus_(1918,_1991-1995).svg}}
 
== Жыццяпіс ==
 
=== Міжваенны перыяд ===
Паводле адукацыі геолаг. Удзельнічаў у [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|Беларускай сялянска-работніцкай грамадзе]] 1925-1927 гг1925—1927 гадоў. Быў сакратаром «[[Змаганне|Змагання]]» ў [[Маладзечна|Маладзечне]]. Неаднаразова арыштоўваўся польскімі ўладамі. Напрыклад, 25.08. жніўня 1929 года быў арыштаваны і месяц прабыў у [[Лукішская турма|Лукішскай турме]] ў [[Вільнюс|Вільні]]. Напярэдадні нямецка-савецкай вайны вярнуўся ў родныя мясціны.
 
=== Падчас Вялікай Айчыннай вайны ===
Увосень 1941 года арганізаваў партызанскі аддзел, які дзейнічаў паміж [[Навагрудак|Навагрудкам]], [[Слонім]]ам і [[Баранавічы|Баранавічамі]]. У эміграцыі Язэп Таў­пе­ка пісаў:<blockquote>Зімой 1941 года ў лесе была амаль выключна нашая партызанка, вядома цесна звязаная з вёскай і больш перахоўваючыся ў вёсках, чым у лесе.</blockquote>
Увосень 1941 г. арганізаваў партызанскі аддзел, які дзейнічаў паміж [[Навагрудак|Навагрудкам]], [[Слонім|Слонімам]] і [[Баранавічы|Баранавічамі]]. На эміграцыі Язэп Таў­пе­ка пісаў:<blockquote>Зімой 1941 года ў лесе была амаль выключна нашая партызанка, вядома цесна звязаная з вёскай і больш перахоўваючыся ў вёсках, чым у лесе.</blockquote>Гэтак жа ён пісаў:<blockquote>Першыя савецкія групкі з акружэнцаў-жаўнераў і перадусім афіцэраў і камуністаў згрупаваліся па лясах адразу, але сустрэўшы агульнае варожае стаўленне насельніцтва [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], яны ўсе накіроўваліся на ўсход, каб прабіцца да сваіх. Мы з імі сутыкаліся і пасля размоваў мірна разыходзіліся. Яны прабіваліся да сваіх, мы зноў сядзелі ў лесе на сваёй тэрыторыі. Па-за імі хаваліся ў лесе дробныя групкі з акружэнцаў, па некалькі чалавек-марадзёраў. Гэтыя рабавалі насельніцтва, дамагаліся сала, самагону, забівалі адмаўляючых. Але ў нашых ваколіцах мы іх хутка вычысцілі. Жаўнеры-акружэнцы з большага, не падаліся разам са сваімі афіцэрамі і камуністамі на ўсход, але папрыставалі ў вёсках за работнікаў да сялянскіх сем'яў. Немцы не толькі гэта дазвалялі, але і звальнялі ваеннапалонных з лягероў, калі ў лягер прыязджаў селянін і прасіў... Першыя /савецкія/ дэсантныя групы большага памеру /былі/ выкінутыя ў 1942 годзе, і тады вось яны выдалі загад усім «прымакам», як «ваеннаабавязаным», з'явіцца ў лес пад пагрозай расстрэлу, як дэзерціраў тых, хто не з'явіцца. Немцы, убачыўшы гэтае, загадалі ўсім палонным, хто яшчэ не пайшоў у лес, з'явіцца на зборныя пункты і адправілі ў лагер, каб і яны не пайшлі. Хто ўцалеў, вядома пабег сам у лес. Але не ўсе ўліліся і хацелі ўліцца ў савецкую партызанку, многія далучаліся да нашых атрадаў і так паўстаў не адзін мяшаны атрад.</blockquote>Удзельнік канферэнцыі [[Беларуская Народная Партызанка|Беларускай Народнай Партызанкі]], сябра «[[Лавы атаманаў]]» і кіраўніцтва [[Беларуская Народная Грамада (1941)|Беларускай Народнай Грамады]]. Пасля нападу ў 1943 г. на ягоны аддзел савецкіх дыверсантаў пачаў адводзіць сваіх партызанаў у [[Аўгустоўская пушча|Аўгустоўскія лясы]]. Там аддзел Таўпекі дзейнічае да канчатку 1945 г., пасля чаго ён выводзіць свой атрад праз [[Чэхія|Чэхію]] ў [[Федэратыўная Рэспубліка Германіі (1949—1990)|Заходнюю Нямеччыну]].▼
 
▲Увосень 1941 г. арганізаваў партызанскі аддзел, які дзейнічаў паміж [[Навагрудак|Навагрудкам]], [[Слонім|Слонімам]] і [[Баранавічы|Баранавічамі]]. На эміграцыі Язэп Таў­пе­ка пісаў:<blockquote>Зімой 1941 года ў лесе была амаль выключна нашая партызанка, вядома цесна звязаная з вёскай і больш перахоўваючыся ў вёсках, чым у лесе.</blockquote>Гэтак жа ён пісаў:<blockquote>Першыя савецкія групкі з акружэнцаў-жаўнераў і перадусім афіцэраў і камуністаў згрупаваліся па лясах адразу, але сустрэўшы агульнае варожае стаўленне насельніцтва [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], яны ўсе накіроўваліся на ўсход, каб прабіцца да сваіх. Мы з імі сутыкаліся і пасля размоваў мірна разыходзіліся. Яны прабіваліся да сваіх, мы зноў сядзелі ў лесе на сваёй тэрыторыі. Па-за імі хаваліся ў лесе дробныя групкі з акружэнцаў, па некалькі чалавек-марадзёраў. Гэтыя рабавалі насельніцтва, дамагаліся сала, самагону, забівалі адмаўляючых. Але ў нашых ваколіцах мы іх хутка вычысцілі. Жаўнеры-акружэнцы з большага, не падаліся разам са сваімі афіцэрамі і камуністамі на ўсход, але папрыставалі ў вёсках за работнікаў да сялянскіх сем'яўсем’яў. Немцы не толькі гэта дазвалялі, але і звальнялі ваеннапалонных з лягероў, калі ў лягер прыязджаў селянін і прасіў...прасіў… Першыя /савецкія/ дэсантныя групы большага памеру /былі/ выкінутыя ў 1942 годзе, і тады вось яны выдалі загад усім «прымакам», як «ваеннаабавязаным», з'явіццаз’явіцца ў лес пад пагрозай расстрэлу, як дэзерціраў тых, хто не з'явіццаз’явіцца. Немцы, убачыўшы гэтае, загадалі ўсім палонным, хто яшчэ не пайшоў у лес, з'явіццаз’явіцца на зборныя пункты і адправілі ў лагер, каб і яны не пайшлі. Хто ўцалеў, вядома пабег сам у лес. Але не ўсе ўліліся і хацелі ўліцца ў савецкую партызанку, многія далучаліся да нашых атрадаў і так паўстаў не адзін мяшаны атрад.</blockquote>Удзельнік канферэнцыі [[Беларуская Народная Партызанка|Беларускай Народнай Партызанкі]], сябра «[[Лавы атаманаў]]» і кіраўніцтва [[Беларуская Народная Грамада (1941)|Беларускай Народнай Грамады]]. Пасля нападу ў 1943 г. на ягоны аддзел савецкіх дыверсантаў пачаў адводзіць сваіх партызанаў у [[Аўгустоўская пушча|Аўгустоўскія лясы]]. Там аддзел Таўпекі дзейнічае да канчатку 1945 г., пасля чаго ён выводзіць свой атрад праз [[Чэхія|Чэхію]] ў [[Федэратыўная Рэспубліка Германіі (1949—1990)|Заходнюю Нямеччыну]].
=== Пасля вайны ===▼
Напрыканцы 1940-ых жыў у [[Аргенціна|Аргенціне]], дзе спрабаваў залажыць беларускія патрыятычныя арганізацыі, вольныя ад камуністычнага ўплыву. Пасля — у [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] або [[Канада|Канадзе]]. Сябра [[Саюз Былых Удзельнікаў Збройнай Барацьбы за Вызваленне Беларусі|Саюзу Былых Удзельнікаў Збройнай Барацьбы за Вызваленьне Беларусі]] і [[Федэрацыя Вольных Беларускіх Журналістаў|Федэрацыі Вольных Беларускіх Журналістаў]]. У газеце «[[Беларускі Голас (1951)|Беларускі Голас]]» друкуе свае ўспаміны і водгукі на публікацыі савецкай прэсы. У часопісе «[[Баявая Ўскалось]]» ([[Таронта]]) змяшчаў свае вершы пад псэўданімам «Я.Таўпа». Таўпека палемізаваў з аўтарамі публікацый у пракамуністычнай газэце «[[Вестник]]» (Таронта) і «[[Голас Радзімы]]», якія альбо зусім адмаўлялі існаванне «беларускай партызанк», альбо звязвалі яе камандзіраў з нямецкай выведкай.▼
 
Удзельнік канферэнцыі [[Беларуская Народная Партызанка|Беларускай Народнай Партызанкі]], сябра «[[Лавы атаманаў]]» і кіраўніцтва [[Беларуская Народная Грамада (1941)|Беларускай Народнай Грамады]]. Пасля нападу ў 1943 годзе на ягоны аддзел савецкіх дыверсантаў пачаў адводзіць сваіх партызанаў у [[Аўгустоўская пушча|Аўгустоўскія лясы]]. Там аддзел Таўпекі дзейнічае да канца 1945 года, пасля чаго ён выводзіць свой атрад праз [[Чэхія|Чэхію]] ў [[Федэратыўная Рэспубліка Германіі (1949—1990)|Заходнюю Германію]].
Пра свой партызанскі рух пісаў:<blockquote>Нашая партызанка была i ўзапраўдзi збройнай самаабаронай народу, як такая ж лягальная самаабарона паўстала пасля пару гадоў у вёсках з дазволу немцаў, каб баранiцца ад насланых тады масава з Расеi [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР|НКВДыстоўскiх дывэрсантаў]], аб’яднаўшых збройным прымусам усiх падонкаў, якiя цягалiся па лесе з савецкiх акружэнцаў...</blockquote>Памёр на пачатку 1990-ых.▼
 
▲=== Пасля вайны ===
== Крыніцы ==▼
▲НапрыканцыУ канцы 1940-ыхх гадоў жыў у [[Аргенціна|Аргенціне]], дзе спрабаваў залажыць беларускія патрыятычныя арганізацыі, вольныя ад камуністычнага ўплыву. Пасля  — у [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] або [[Канада|Канадзе]]. Сябра [[Саюз Былых Удзельнікаў Збройнай Барацьбы за Вызваленне Беларусі|СаюзуСаюза Былых Удзельнікаў Збройнай Барацьбы за Вызваленьне Беларусі]] і [[Федэрацыя Вольных Беларускіх Журналістаў|Федэрацыі Вольных Беларускіх Журналістаў]]. У газеце «[[Беларускі Голас (1951)|Беларускі Голас]]» друкуе свае ўспаміны і водгукі на публікацыі савецкай прэсы. У часопісе «[[Баявая Ўскалось]]» ([[Таронта]]) змяшчаў свае вершы пад псэўданімам «Я.Таўпа». Таўпека палемізаваў з аўтарамі публікацый у пракамуністычнай газэце «[[Вестник]]» (Таронта) і «[[Голас Радзімы]]», якія альбо зусім адмаўлялі існаванне «беларускай партызанк», альбо звязвалі яе камандзіраў з нямецкай выведкай.
[http://www.slounik.org/154924.html Жыццяпіс]▼
 
▲Пра свой партызанскі рух пісаў:<blockquote>Нашая партызанка была i ўзапраўдзi збройнай самаабаронай народу, як такая ж лягальная самаабарона паўстала пасля пару гадоў у вёсках з дазволу немцаў, каб баранiцца ад насланых тады масава з Расеi [[Народны камісарыят унутраных спраў СССР|НКВДыстоўскiх дывэрсантаў]], аб’яднаўшых збройным прымусам усiх падонкаў, якiя цягалiся па лесе з савецкiх акружэнцаў...акружэнцаў…</blockquote>Памёр на пачатку 1990-ых.
[http://pdf.kamunikat.org/21156-1.pdf Пра партызанскі рух, у якім прымаў удзел Язэп Таўпека]▼
 
Памёр у пачатку 1990-х гадоў.
[http://jivebelarus.net/history/new-history/belarusian-partizans.html?page=3#lnk2 Пра Беларускую Народную Партызанку]▼
 
▲== Крыніцы ==
▲* [http://www.slounik.org/154924.html ЖыццяпісБіяграфія]
▲* [http://pdf.kamunikat.org/21156-1.pdf Пра партызанскі рух, у якім прымаў удзел Язэп Таўпека]
▲* [http://jivebelarus.net/history/new-history/belarusian-partizans.html?page=3#lnk2 Пра Беларускую Народную Партызанку]
* [https://nn.by/?c=ar&i=93124 Артыкул Таўпекі «Лаянкай хочуць укрыць праўду»] ▼
 
{{DEFAULTSORT:Таўпека Язэп}}
▲[https://nn.by/?c=ar&i=93124 Артыкул Таўпекі «Лаянкай хочуць укрыць праўду»]
[[Катэгорыя:Асобы]]▼
[[Катэгорыя:Члены Беларускай Народнай Грамады (1941)]]
[[Катэгорыя:Сябры Беларускай Народнай Партызанкі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Навагрудскім павеце (Расійская імперыя)]]
▲[[Катэгорыя:АсобыПамерлі ў ЗША]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1990-я гады]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Язэп_Таўпека"