Прэтарыянская гвардыя: Розніца паміж версіямі

 

'''Прэтарыянская гвардыя''' (прэтарыянцы, {{lang-la|praetoriani}}) — асабістыя целаахоўнікі [[рымскі імператар|імператараў]] [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]]. Назва выкарыстоўвалася ў часы [[Рымская рэспубліка|Рымскай рэспублікі]], пазначаючы ахову рымскіх генералаў, якая існавала ў 275 годзе да н.э. [[Канстанцін Вялікі]] ў IV стагоддзі знішчыў гэта фарміраванне.

 

Прэтарыянцы — «[[гвардыя]]» рымскіх цэзараў, якая развілася з адборнага атрада (ablecti) саюзнікаў, што служыў у рэспубліканскі перыяд для аховы галоўнакамандуючага і яго [[прэторый|прэторыя]], адкуль і назва — ''cohorspraetoria''. [[Сцыпіён Афрыканскі]] арганізаваў, пад тым жа імем, ахову з рымскіх вершнікаў. Штаб, канцылярыя і ўся найбліжэйшая світа палкаводца ці кіраўніка вобласці ([[квестар]], пісцы, [[Легат, Старажытны Рым|легаты]], [[трыбун]]ы, [[прэфект]] і перакладчыкі, [[ліктар]]ы, [[герольд]]ы, [[кур'ер]]ы, нарэшце знаёмыя і сябры — ''comites'') складалі яго ''cohors praetoria''. Для аховы парадку ў Італіі [[Гай Юлій Цэзар Актавіян Аўгуст|Актавіян Аўгуст]] стварыў 9 прэтарыянскіх [[кагорта|кагорт]], па 1000 чалавек кожная. Па-за службай прэтарыянцы насілі грамадзянскую адзежу (''cob. togalae''). Тры кагорты былі размешчаны на пастоі ў грамадзян у самым Рыме, астатнія — у іншых частках Італіі. Разам з гвардзейскай кавалерыяй (''equites praetoriani''), яны складалі ядро ўзброеных сіл якая зараджаецца імперыі. Аж да кіравання [[Септымій Север|Септымія Севера]] ў гвардыю залічалі толькі выхадцаў Італіі. Узмоцненае дараванне, ганаровае становішча і 16-гадовы тэрмін службы (замест 20-гадовага простых легіянераў) складалі прывілеі гвардыі. Пасля гарадская паліцыя (''cohortes urbanae'') злілася з гвардыяй у адзін корпус, падзелены на 14 [[кагорта|кагорт]]. Прэтарыянцы падпарадкоўваліся асобаму прэфекту — ''praefectus praetorio'' ([[прэфект прэторыя]]). Прэфект часоў імператара Тыберыя — [[Луцый Элій Сеян|Сеян]], засяродзіў усю гвардыю ў Рыме, пабудаваўшы для яе адмысловы лагер — [[castra praetoria]]. Так як прэтарыянцы былі замяшаны ва ўсіх змовах і мецяжах імперыі, то арганізацыя іх неаднаразова падвяргалася зменам (напрыклад пры [[Вітэлій|Вітэліі]]).

== Спасылкі ==

{{Commons|Category:Praetorian Guard}}