Вязынка (Маладзечанскі раён): Розніца паміж версіямі

'''Вя́зынка'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Вя́зынь'''</ref> ({{lang-be-trans|Viazynka}}, {{lang-ru|Вязынка}}) — [[вёска]] ў [[Маладзечанскі раён|Маладзечанскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[Рака Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Іліі]]. Уваходзіць у склад [[Радашковіцкі сельсавет|Радашковіцкага сельсавета]]. Размешчана за 38 км ад [[Мінск]]у, 40 км ад [[Маладзечна]] і 7 км ад шашы [[Мінск]] — [[Маладзечна]].<ref name=enc>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — С. 137.</ref>

[[ПрыпыначныВязынка пункт(прыпыначны Вязынкапункт)|Станцыя Вязынка]] знаходзіцца прыблізна за 35 км на паўночным захадзе ад [[Горад Мінск|Мінска]] па маладзечанскай лініі [[Беларуская чыгунка|Беларускай чыгункі]]<ref>http://www.rw.by/</ref>.

На левым беразе ракі [[Рака Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча, археалагічны аб'ект|гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагоддзе|II]]—[[5 стагоддзе|V стагоддзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref name=ganc>{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 |title = Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка» |format = |work = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал |publisher = |date = 31 кастрычніка 2011 |language = |postscript =}}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вілейска-Мінская водная сістэма|Вілейска-Мінскай воднай сістэмы]].<ref>[[Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — С. 385—386</ref>

| title = Вязынка — «сталіца фермерскай рэспублікі»| format = | work = Радыё «Свабода» | publisher = | date = 4 лістапада 2011| language = | postscript = }}</ref> Фальварак Вязынка [[МенскіМінскі павет, Расійская імперыя|Менскага павета]] да [[1815]] года належаў сям'і Пшаздзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref name=belenc/> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі [[краязнавец]], [[фалькларыст]], з сям'і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэннем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча, археалагічны аб'ект|гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref>Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — С. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref name=belenc/>

З [[1920]] года фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[Польская Рэспубліка, (1918—1939)|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусветная вайна|другой сусветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся ў складзе [[Радашковіцкі раён|Радашковіцкага раёна]], а ад студзеня [[1960]] года — у складзе [[Маладзечанскі раён|Маладзечанскага раёна]].<ref name=belenc/>

У [[1972]] годзе ў гонар 90-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы<ref name=enc/> былы фальварак, вёскі [[Верамейкі, (Мінская вобласць)|Верамейкі]], [[Гурнавічы]] і [[Сяледчыкі]] былі аб'яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref name=belenc/>

Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына, (Ракаўскі сельсавет)|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі [[родзічы]] [[Янка Купала|Янкі Купалы]] [[Па мячы|па бацьку]]: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.<ref name=enc/> У Вязынцы [[7 ліпеня]] ([[25 чэрвеня]] паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) [[1882]] года ў сям'і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасля нараджэння Янкі сям'я Луцэвічаў няпоўны год — пасля заканчэння арэнды Луцэвічы пераехалі ў [[1883]] годзе ў маёнтак [[вёска Юзафова, (Барысаўскі раён)|Юзафова]].<ref name=belenc/><ref>{{cite web | author = | last = Содаль | first = Уладзімір| authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 | title = Вязынкаўскія калыханкі| format = | work = газета Туризм и отдых | publisher = | date = 4 лістапада 2011 | language = | postscript = }}</ref>

Філіял [[Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы|Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы]] ў Вязынцы з'яўляецца першай і найбольш вядомай з усіх філіяў музея. Утворана ў жніўні [[1945]] года<ref>{{cite web | author = | last = Хурсік| first = Віктар| authorlink = | coauthors = | date = 31 ліпеня 2003 года| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | title = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэта КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаванні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| format = | work = газета «Звязда» | publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечання месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы|музея Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Францаўна Луцэвіч|Уладзіслава Луцэвіч]].<ref name=dw/> Мемарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта [[30 чэрвеня]] [[1946]] года<ref name=enc/>. Філіял музея адкрыўся для наведвальнікаў [[20 чэрвеня]] [[1948]] года.

У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазіцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў [[2002]] годзе). Тут зберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў [[Эдуард Канстанцінавіч Агуновіч|Э. Агуновіча]], [[Янка Раманоўскі|Я. Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В. Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям'ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазіцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да [[17 стагоддзе|17 стагоддзя]], адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[Навіна (герб)|герб]] «Навіна»]], які належаў роду Луцэвічаў.<ref name=ganc/>

У мемарыяльным запаведніку захаваны натуральны ландшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[ліпа]]вая алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мемарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменнікамі да стагоддзя з дня нараджэння песняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] з [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзення паэтычных святаў, выставак народных майстроў і масавых гулянняў.<ref name=ganc/> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З. Азгур]]).

У адноўленым будынку [[свіран|свірна]] з [[1992]] года дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазіцыя.<ref name=iatp/> У адной палове [[свіран|свірна]] створана сезонная экспазіцыя «Народныя святы ў творчасці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценне[[лазапляценне]], шыццё, [[габелен]]ы і інш. У другой палове будынку размешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захавання [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.<ref name=ganc/>

З [[1972]] года штогод на тэрыторыі запаведнікузапаведніка ў дзень нараджэння паэта ([[7 ліпеня]]) праводзяцца святы паэзіі, песні і народных рамёстваў, а з [[1976]] года — традыцыйныя злёты студэнтаў-філолагаў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]]турыстычныя маршруты.<ref name=ganc/>

Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі [[Міхась Бельскі]], [[Рыгор Антонавіч Віткоўскі|Рыгор Віткоўскі]], [[Віктар Іванавіч Вярсоцкі|Віктар Вярсоцкі]], [[Віктар Аляксандравіч Грамыка|Віктар Грамыка]], [[Адольф Самойлавіч Гугель|Адольф Гугель]], [[Міхаіл Хрысанфавіч Даўгяла|Міхаіл Даўгяла]], [[Сяргей Пятровіч Каткоў|Сяргей Каткоў]], [[Іван Васілевіч Карасёў|Іван Карасёў]], [[Мікалай Уладзіміравіч Кірэеў|Мікалай Кірэеў]], [[Аляксандр Міхайлавіч Кішчанка|Аляксандр Кішчанка]], [[М. Макаранка]], [[ЯўгенійЯўген ЯўстафавічЯўстафіевіч Красоўскі|Яўген Красоўскі]], [[Абрам Іосіфавіч Кроль|Абрам Кроль]], [[Пётр Серапіёнавіч Крохалеў|Пётр Крохалеў]], [[Мікола Купава]], [[Пашчасцеў, Уладзімір Сцяпанавіч |Уладзімір Пашчасцеў]], [[Іван Міхайлавіч Пратасеня|Іван Пратасеня]], [[Іван ВасільевічВасілевіч Пушкоў|Іван Пушкоў]], [[Юрый Віктаравіч Тышкевіч|Юрый Тышкевіч]], [[Кастусь Харашэвіч]], [[Віталь Канстанцінавіч Цвірка|Віталь Цвірка]] і інш.<ref name=enc/>

Аўтамабільная дарога ад [[Мінск|Мінска]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладзечанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэння. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.<ref name=cot/> Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Мінск]]—[[Маладзечна]] да станцыі «Вязынка».<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| title = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| format = | work = сайт railwayz.info | publisher = | date = 4 лістапада 2011 | language = | postscript = }}</ref>

<gallery mode="packed" perrow ="4" heights="150px">