Вязынка (Маладзечанскі раён): Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) →Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве: = У мастацтве |
др вікіфікацыя |
||
Радок 55:
|OpenStreetMap = 243011413
}}
'''Вя́зынка'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Вя́зынь'''</ref> ({{lang-be-trans|Viazynka}}, {{lang-ru|Вязынка}}) — [[вёска]] ў [[Маладзечанскі раён|Маладзечанскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[
Назву атрымала ў гонар 90-годдзя з дня нараджэння [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref name=enc/>
[[
== Этымалогія ==
Радок 65:
== Гісторыя ==
На левым беразе ракі [[
Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref name=vyaz>{{cite web|author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| title = Вязынка| format = | work = сайт radzima.org | publisher = | date = 4 лістапада 2011| language = | postscript = }}</ref><ref>{{cite web|author = | last = Сямашка| first = Віталь | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
| title = Вязынка — «сталіца фермерскай рэспублікі»| format = | work = Радыё «Свабода» | publisher = | date = 4 лістапада 2011| language = | postscript = }}</ref> Фальварак Вязынка [[
У 1920—1930-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фалькларыст]] А. І. Свіневіч, якая збірала народныя песні ў наваколлі, арганізоўвала ў [[Маладзечна]], [[Радашковічы|Радашковічах]], [[Вільня|Вільні]] выстаўкі беларускіх тканін і нацыянальнага адзення, даследавала творчасць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref name=vyaz/>
З [[1920]] года фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[Польская Рэспубліка
У [[1972]] годзе ў гонар 90-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы<ref name=enc/> былы фальварак, вёскі [[Верамейкі
== Насельніцтва ==
Радок 95:
| style="text-align: left;" |'''''Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»'''''
|}
Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына
== Купалаўскі мемарыяльны запаведнік і філіял Літаратурнага музея Янкі Купалы ==
Філіял [[Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы|Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы]] ў Вязынцы з'яўляецца першай і найбольш вядомай з усіх філіяў музея. Утворана ў жніўні [[1945]] года<ref>{{cite web | author = | last = Хурсік| first = Віктар| authorlink = | coauthors = | date = 31 ліпеня 2003 года| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | title = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэта КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаванні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| format = | work = газета «Звязда» | publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечання месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар
Агульная плошча будынкаў філіяла музея (хата, [[свіран]], хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазіцыі — 185 м².<ref name=ganc/> Экспазіцыя складаецца з мемарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
Радок 104:
У мемарыяльнай частцы філіяла музея ўзноўлены інтэр'ер сялянскае хаты канца [[19 стагоддзе|19 стагоддзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучаснікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцця маладой сям'і Луцэвічаў.<ref name=iatp>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| title = Філіял «Вязынка» Літаратурнага музея Янкі Купалы | format = | work = litmuseums.iatp.by | publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref>
У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазіцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў [[2002]] годзе). Тут зберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў [[Эдуард Канстанцінавіч Агуновіч|Э. Агуновіча]], [[Янка Раманоўскі|Я. Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В. Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям'ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазіцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да [[17 стагоддзе|17 стагоддзя]], адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[Навіна (герб)|герб
У красавіку [[1972]] года адначасова з утварэннем вёскі Вязынка створаны [[Купалаўскі мемарыяльны запаведнік]] з плошчай 21 га.<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | title = Вязынка.| format = | work = Літаратурны музей Янкі Купалы| publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref> Аўтарамі праекта запаведніка былі архітэктары [[С. Мусінскі]] і [[А. Канаваленка]]<ref name=ganc/>.
У мемарыяльным запаведніку захаваны натуральны ландшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[ліпа]]вая алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мемарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменнікамі да стагоддзя з дня нараджэння песняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] з [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзення паэтычных святаў, выставак народных майстроў і масавых гулянняў.<ref name=ganc/> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З. Азгур]]).
У адноўленым будынку
З [[1972]] года штогод на тэрыторыі
Штогод Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысяч чалавек.<ref name=enc/> Працуе філіял музея штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзін.
Радок 128:
Вязынцы як калысцы славутага беларускага песняра прысвяцілі свае вершы шматлікія паэты [[Беларусь|Беларусі]] ([[Рыгор Барадулін]], [[Канстанцыя Буйло]], [[Анатоль Вялюгін]], [[Сяргей Іванавіч Законнікаў|Сяргей Законнікаў]], [[Еўдакія Лось]], [[Сяргей Панізнік]], [[Пімен Панчанка]], [[Пятро Прыходзька]], [[Максім Танк]], [[Станіслаў Пятровіч Шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]] і інш.), [[Украіна|Украіны]] ([[М. Луконін]], [[М. Камісарава]], [[Л. Хаўстаў]]), [[Латвія|Латвіі]] ([[Ю. Ванаг]]), [[Арменія|Арменіі]] ([[А. Грашы]]), [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] ([[Уолтэр Мэй]]), [[Балгарыя|Балгарыі]] ([[А. Тодараў]]), [[Польшча|Польшчы]] ([[Я. Гушча]]) і інш.<ref name=enc/>
Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі [[Міхась Бельскі]], [[Рыгор Антонавіч Віткоўскі|Рыгор Віткоўскі]], [[Віктар Іванавіч Вярсоцкі|Віктар Вярсоцкі]], [[Віктар Аляксандравіч Грамыка|Віктар Грамыка]], [[Адольф Самойлавіч Гугель|Адольф Гугель]], [[Міхаіл Хрысанфавіч Даўгяла|Міхаіл Даўгяла]], [[Сяргей Пятровіч Каткоў|Сяргей Каткоў]], [[Іван Васілевіч Карасёў|Іван Карасёў]], [[Мікалай Уладзіміравіч Кірэеў|Мікалай Кірэеў]], [[Аляксандр Міхайлавіч Кішчанка|Аляксандр Кішчанка]], [[М. Макаранка]], [[
== Транспарт ==
Аўтамабільная дарога ад [[Мінск|Мінска]]
== Галерэя ==
<gallery mode="packed" perrow
Файл:Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны ўказальнік на Вязынку
Файл:Viazynka - Pond (1).jpg|Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
|