Рамуальд Сымонавіч Зянкевіч: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Бібліяграфія: clean up з дапамогай AWB
афармленне, вікіфікацыя
Радок 1:
{{вучоны}}
{{Цёзкі2|Зянкевіч}}
'''Рамуальд Сымонавіч Зянкевіч (Зянькевіч)''' ({{lang-pl|Romuald Zienkiewicz}}, {{lang-ru|Ромуальд Зенкевич}}; {{ДН|1|2|1811}}, [[Свянцянскі павет (Расійская імперыя)|Завілейскі павет]], [[Віленская губерня]], Віленскай[[Расійская губерніімперыя]] — {{ДС|11|9|1868}}) — беларускі фалькларыст, этнограф, археолаг, краязнавец і педагог.
 
{{змест злева}}
 
== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям'ісям’і арандатара, бацькоўскі фальварак, верагодна, знаходзіўся недзе паміж [[Гарадскі пасёлак Свір|Свір'юСвір’ю]] і [[Свянцяны|Свянцянамі]]. Пачатковую адукацыю атрымаў у Свірскай парафіяльнай школе (1818—1820). Скончыў Віленскую гімназію (1826) і літаратурнае аддзяленне [[Віленскі ўніверсітэт|Віленскага ўніверсітэта]] (1830), працаваў настаўнікам і выхавальнікам у прыватных школах. У 1844 г.годзе атрымаў месца настаўніка Росенскай павятовай школы Ваўкавыскага павета Гродзенскай губерні, але неўзабаве з-за прагрэсуючай слепаты пакінуў працу. У пошуках работы Р.Рамуальд Зянкевіч апынуўся на Палессі, знайшоў прытулак у [[Лунін]]е Пінскага павета, рэзідэнцыі князёў [[Друцкія-Любецкія|Друцкіх-Любецкіх]]. Князь [[Эдвін Геранімавіч Друцкі-Любецкі]] (1828—1901) дазволіў Рамуальду Зянкевічу карыстацца сваёй бібліятэкай, архівам і кабінетам-музеем.
 
== Навуковая дзейнасць ==
Р.Рамуальд Зянкевіч запісваў песні, казкі, паданні, легенды, абрады і звычаі. У 1847 г.годзе ў часопісе [[Ю. Крашэўскі|Ю. Крашэўскага]] [[Athenaeum (1841)|«Athenaeum»]] («Атэнэум») надрукаваў нарыс «Народныя песні, сабраныя на Піншчыне і перакладзеныя Р. Зянкевічам» (''«Народные песни, собранные на Пинщине и переведённые Р. Зенкевичем»''), дзе разам з беларускім арыгіналам змяшчаў пераклад на польскую мову, што значна пашырала кола даследчыкаў беларускага фальклору і павышала вартасць яго працы. У зборніку «Народныя песні Піншчыны» (''«Piosenki gminne ludu Pińskiego»'', Коўна, 1851) змясціў беларускія песні, запісаныя над Пінай, Прыпяццю і Цной (звыш 200 песень), з дадаткам некалькіх песень з Валынскага Палесся, з Бугу, з ваколіц Любамля. Р. Зянкевіч — этнограф-аматар, але яго зборнік з'яўляецца першым зборам беларускіх песень, які, у адрозненне ад папярэдніх яму зборнікаў [[Я. Чачот]]а, мае навуковае значэнне. Змест зборніка ў 1868 г. быў перадрукаваны [[О. Кольберг]]ам у 52-м томе «Беларусь — Палессе» «Поўнага збору прац».
 
Рамуальд Зянкевіч — этнограф-аматар, але яго зборнік з’яўляецца першым зборам беларускіх песень, які, у адрозненне ад папярэдніх яму зборнікаў [[Я. Чачот]]а, мае навуковае значэнне. Змест зборніка ў 1868 годзе быў перадрукаваны [[О. Кольберг]]ам у 52-м томе «Беларусь — Палессе» «Поўнага збору прац».
== Дзейнасць ==
Р. Зянкевіч запісваў песні, казкі, паданні, легенды, абрады і звычаі. У 1847 г. ў часопісе [[Ю. Крашэўскі|Ю. Крашэўскага]] [[Athenaeum (1841)|«Athenaeum»]] («Атэнэум») надрукаваў нарыс «Народныя песні, сабраныя на Піншчыне і перакладзеныя Р. Зянкевічам» (''«Народные песни, собранные на Пинщине и переведённые Р. Зенкевичем»''), дзе разам з беларускім арыгіналам змяшчаў пераклад на польскую мову, што значна пашырала кола даследчыкаў беларускага фальклору і павышала вартасць яго працы. У зборніку «Народныя песні Піншчыны» (''«Piosenki gminne ludu Pińskiego»'', Коўна, 1851) змясціў беларускія песні, запісаныя над Пінай, Прыпяццю і Цной (звыш 200 песень), з дадаткам некалькіх песень з Валынскага Палесся, з Бугу, з ваколіц Любамля. Р. Зянкевіч — этнограф-аматар, але яго зборнік з'яўляецца першым зборам беларускіх песень, які, у адрозненне ад папярэдніх яму зборнікаў [[Я. Чачот]]а, мае навуковае значэнне. Змест зборніка ў 1868 г. быў перадрукаваны [[О. Кольберг]]ам у 52-м томе «Беларусь — Палессе» «Поўнага збору прац».
 
Важнейшай у навуковай спадчыне Р. Зянкевіча з'яўляеццаз’яўляецца праца «Пра ўрочышчы і звычаі жыхароў Піншчыны, а таксама пра характар іх песень» (часопіс «Вiblіotека Warszawska» — 1852, т. 4; 1853, т. 1), дзе ён даў апісанне працоўных працэсаў, каляндарных і сямейных абрадаў, вераванняў і забабонаў. Упершыню расказаў пра старажытны веснавы абрад «куста», які суправаджаўся багатым і пышным рытуалам, пахавальныя абрады, памінальны абрад «дзяды».
 
Р. Зянкевіч вывучаў [[Крэўскі замак]], запісаў паданні пра яго г.зв. «падземныя хады», даў звесткі пра гарадзішча і старажытны вал каля Турава, зафіксаваў месца даўняга пабоішча каля Сташанаў над Ясельдай[[Ясельда]]й. Звяртаючыся да гісторыі засялення Палесся, абвяргаў сцверджанне пра тое, што ў 6VI ст.стагоддзі на Палессі жылі будзіны, а славяне там з'явілісяз’явіліся значна пазней. Спасылаючыся на запісаныя ім назвы ўрочышчаў, абрады, звычаі і вераванні, сцвярджаў, што Піншчына заселена славянамі са старажытных часоў.
 
Таксама Р.Рамуальд Зянкевіч цікавіўся археалогіяй. З-за дрэннага зроку раскопак не праводзіў, аднак у 1843 г.годзе, будучы на Ашмяншчыне, рабіў абмеры курганоў, гарадзішчаў, абарончых валоў і замчышчаў. Карыстаўся звесткамі аратых пра знаходкі старажытных рэчаў. Упершыню стварыў археалагічную карту Ашмянскага павета. У 1848 г.годзе уў часопісе «Атэнэум» апублікаваў працу «Пра курганы і гарадзішчы Ашмянскага павета» (''«О kurhanach i grodziskach powiatu Osmianskego»''). Матэрыял Р. Зянкевіча пра Крэўскі замак выкарыстаў польскі гісторык [[М. Балінскі]] пры напісанні працы «Старажытная Польшча…».
 
У Вільні Р. Зянкевіч выдаў зборнікі «Рыфмаваныя спробы», «Вяселле, рыфмаваны перадшлюбны падарунак». У рукапісе засталіся «Гісторыя польскай літаратуры», якая заканчвалася раздзелам пра творчасць [[А. Міцкевіч]]а, а таксама педагагічнай працы пра выхаванне моладзі з пералікам абавязкаў бацькоў і настаўнікаў. Аўтар працы «Сістэматычны агляд усіх навук».
Радок 27:
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|7}}
* Беларуская энцыклапедыя. Т. 7. — Мн., 1998.
* Беларускі фальклор: энцыклапедыя. Т. 1 — Мінск, 2005.
* {{крыніцы/БіЕ|Ромуальд Зенкевич}}
 
{{DEFAULTSORT:Зянкевіч Рамуальд Сымонавіч}}