Міхась Чарот: Розніца паміж версіямі

=== Сям'яСям’я ===

Нарадзіўся ў сялянскай сям'ісям’і. Дзед Міхася Чарота быў майстрам па ткацтве, адкульі прозвішча ад пана,атрымаў адпаведнае яго заняткам прозвішча ад пана, бабуля паэта працавала карміцелькай у панскім палацы.

Першую адукацыю атрымаў у наёмнага настаўніка і ў Цітвянскім двухгадовым вучылішчы. У [[1913]]—[[1917]] гадах вучыўся ў [[Маладзечанская настаўніцкая семінарыя|Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі]]. У гады [[Першая Сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] семінарыя эвакуіравалася ў [[Горад Смаленск|Смаленск]], дзе прайшлі два апошнія гады навучання М.Міхася Чарота. Пасля сканчэння вучобы, быў мабілізаваны ў армію.

Вясной 1918 года вярнуўся ў Менск, дзе пачаў настаўнічаць у беларускай школе; паступіў у [[Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка|МВПІ]]. Спяваў у хоры [[Уладзімір Васілевіч Тэраўскі|У. Тэраўскага]] пры «[[Беларуская хатка, Мінск|Беларускай хатцы]]» (меў прыгожы барытон), быў старшынёй тэатральнай суполкі «Маладзік», потым — [[Таварыства працаўнікоў беларускага мастацтва]], выконваў ролі ў [[Беларускі трэці дзяржаўны тэатр|трупе Уладзіслава Галубка]]<ref name=ludm/>.

У 1919 членгодзе стаў членам [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Белнацкама]] і створанай пры ім Ваеннай Рады. Быў адным з арганізатараў [[Беларуская камуністычная арганізацыя|Беларускай камуністычнай арганізацыі]], якая ў студзені 1920 утварыласягода ўтварылася з членаў «Маладой Беларусі». У 1920 г. уступіў у [[УКП(б)]]. З 1920 г.года — супрацоўнік, у 1925—1929 гг.гадах — рэдактар газеты «[[Савецкая Беларусь (газета)|Савецкая Беларусь]]». У 1930—32 гг. рэдактар двухтыднёвіка «[[Чырвоная Беларусь|Чырвоная Беларусь (1930)|Чырвоная Беларусь]]».

У [[1923]] г.годзе удзельнічаўўдзельнічаў у стварэнні літаратурнага аб'яднанняаб’яднання «[[Літаратурнае аб'яднанне Маладняк|Маладняк]]» (уладальнік яго пасведчання № 1<ref>{{Спасылка | аўтар = [[Уладзімір Аляксеевіч Арлоў|Арлоў, Ул.]]| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | год = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/755478.html| загаловак = Міхась Чарот | фармат = | назва праекту = | выдавецтва = [[Радыё Свабода]]| дата = 26 снежня 2011 | мова = | каментарый = }}</ref>), з якога выйшаў у канцы [[1927]] г. Некаторы час быў членам аб'яднанняаб’яднання «Полымя», затым уступіў у [[Беларуская асацыяцыя пралетарскіх пісьменнікаў|Беларускую асацыяцыю пралетарскіх пісьменнікаў]].

У 1922—1924 гадах — кандыдат у члены, у 1924—1931 г. — член ЦВК БССР. У 1924 годзе вучыўся ў [[Горад Масква|Маскве]] ў Дзяржаўным інстытуце журналістыкі.

У 1927 годзе падчас камандзіроўкі ад Наркамасветы разам з [[Зміцер Жылуновіч|Ц. Гартным]] і [[Міхась Зарэцкі|М. Зарэцкім]] пабываў у [[Латвія|Латвіі]], [[Германія]], [[Францыя|Францыі]] і [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]]<ref>{{артыкул|аўтар=Айзенштат,|загаловак=Жыццё і драма Міхася Чарота: дакументальная версія|арыгінал=|спасылка=|аўтар выдання=|выданне=Беларусь|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1989|выпуск=|том=|нумар=7|старонкі=5|isbn=}}</ref>. У 1927 годзе быў у праўленні [[Беларускае таварыства дружбы і культурнай сувязі з замежнымі краінамі|Беларускага таварыства па культурных сувязях з замежжам]]. У 1930-я гады працаваў загадчыкам літаратурнага сектара [[Дзяржаўнае выдавецтва БССР|Дзяржаўнага выдавецтва БССР]], кансультантам у кабінеце маладога аўтара [[Саюз беларускіх пісьменнікаў|Саюза пісьменнікаў БССР]]. Прысвяціў фігурантам справы «[[Саюз вызвалення Беларусі, справа|Саюза вызвалення Беларусі]]» верш «Суровы прыгавор падпісваю першым…», у якім асуджаў іх за нацдэмаўшчыну<ref>{{Кніга|аўтар = Мяснікоў, А. Ф.|частка = |загаловак = Сто асоб беларускай гісторыі: гістарычныя партрэты|арыгінал = |спасылка = |адказны = Анатоль Мяснікоў|выданне = |месца = Мінск|выдавецтва = Литература и Искусство|год = 2008|том = |старонкі = 241|старонак =344 |серыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>. Член [[Саюз пісьменнікаў СССР|Саюза пісьменнікаў СССР]] (з 1934).

Арыштаваны [[24 студзеня]] [[1937]] года ў Менску па адрасе: вул. Ленінская, д. 35, кв. 1, адначасова выключаны з УКП(б). Сядзеў у адной камеры з паэтам [[Юрка Лявонны|Юркам Лявонным]]. Асуджаны пазасудовым органам НКУС 28 кастрычніка 1937 г. як удзельнік «контрарэвалюцыйнай нацдэмаўскай арганізацыі» да ВМП з канфіскацыяй маёмасці<ref>{{Спасылка | аўтар = Падаляк, Т.| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | год = | url = http://zviazda.by/second.html?r=18&p=19&archiv=04112006| загаловак = «Паглядзі... Вясну радзіла восень»| фармат = | назва праекту = | выдавецтва = [[Звязда]]| дата = 26 снежня 2011 | мова = | каментарый = }}</ref>. Прыгавораны да расстрэлу [[28 кастрычніка]] [[1937]] года. Апошні верш «[[:s:be:Прысяга|Прысяга]]» (пра асабістую невінаватасць) запісаў на сцяне [[Следчы ізалятар КДБ Беларусі|менскай унутранай турмы НКУС]], дзе яго ўбачыў і захаваў у памяці [[Мікола Хведаровіч]]: ''«у 1939 годзе я быў пераве­дзены ў адзіночную камеру. Уважліва аглядзеў сцены, шукаючы надпісаў, і вось у кутку прачытаў тэкст верша, выкалупаны нечым вострым на сцяне. Гэта была апошняя сустрэча з маім любімым паэтам і другам Міхасём Чаротам. Гадамі я захоўваў гэтыя яго словы ў сэрцы»''<ref name=marakou>[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-ii?id=19882 ЧАРОТ Міхась] // {{Крыніцы/Маракоў/Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы…|2|}}</ref>. Празаік і паэт [[Майсей Ларывонавіч Сяднёў|Масей Сяднёў]] у сваім рамане «Раман Корзюк» згадаў, як скатаванага М. Чарота свядома спойвалі, каб у непрытомнасці выпытваць новыя імёны «здраднікаў»<ref>{{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Раман Корзюк|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = [[Горад Нью-Ёрк|Нью-Ёрк]] — [[Горад Мюнхен|Мюнхен]]|выдавецтва = |год = 1985|том = |старонкі = |старонак = |серыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>. Пасля допытаў і катаванняў прызнаў сябе вінаватым<ref>Гісторыя беларускай літаратуры XX стагоддзя: У 4 т. Т. 2 / Нац. акад. навук Беларусі. Ін-т літаратуры імя Я. Купалы. — 2-е выд. Мн.: Беларуская навука, 2002. — С. 473. — 903 с.</ref>. Расстраляны ў [[Спіс дзеячаў Беларусі, расстраляных 29—30 кастрычніка 1937 года|ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937]] года<ref name=ludm>{{Спасылка | аўтар = [[Людміла Рублеўская|Рублеўская, Л.]]| прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cааўтары = | год = 2 лістапада 2010| url = http://pda.sb.by/post/107558/| загаловак = Краснокрылый вещун| фармат = | назва праекта = | выдавецтва = Советская Белоруссия| дата = 23 снежня 2011 | мова = ru| каментарый = }}</ref><ref name=marakou/>. Савецкія крыніцы пазначаюць дату смерці [[14 снежня]] [[1938]] г., не згадваючы факта расстрэлу<ref>{{З ВСЭ|http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/149507/Чарот Михась}}</ref><ref>{{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = История белорусской советской литературы|арыгінал = |спасылка = |адказны = Ред. [[Іван Якаўлевіч Навуменка|И. Я. Науменко]], П. К. Дюабйло, Н. С. Перкин|выданне = |месца = Мн|выдавецтва = Наука и техника|год = 1977|том = |старонкі = 427|старонак = 776|серыя = |isbn = |тыраж = }}</ref>.

Рэабілітаваны ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 8 снежня 1956 года. Асабовая справа М. Чарота № 8153-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве [[Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь|КДБ Беларусі]].

* [[1922]] — «Завіруха» (зборнік).

* [[1922]] — «[[Босыя на вогнішчы]]» (паэма).

* [[1925]] — «Выбраныя вершы».

* [[1926]] — «Карчма», «Ленін», «Марына» (паэмы).

* [[1927]] — «Беларусь лапцюжная» (паэма).

* [[1927]] — «Чырванакрылы вяшчун» (паэма-фантазія).

* [[1928]] — «Паэмы».

* [[1929]] — «Сонечны паход».

* [[1935]] — «Выбраныя вершы і паэмы».

* [[1933]]—[[1936]] — Збор твораў у 3 тамах.

* [[1958]] — Збор твораў у 2 тамах.

* [[1967]] — «Выбраныя вершы і паэма».

* [[1982]] — «Выбранае».

* [[1986]] — «У сонечным паходзе» (вершы і паэмы).

* [[1924]] — «Веснаход» (зборнік апавяданняў).

* [[1926]] — «Выбраныя апавяданні».

==== П'есыП’есы ====

* «Мікітаў лапаць» — выдадзена і пастаўлена ў [[1923]].

* «Дажынкі» — у [[1924]].

* аднаактоўка «Сон на балоце» — у [[1924]].

* дзіцячая п'есап’еса «Пастушкі. Данілка і Алеська» — у [[1925]].

* музычная драма «[[На Купалле]]» (адноўлены тэкст выдадзены ў [[1982]], пастаўлена ў [[1921]], кампазітар А. Туранкоў стварыў на тэкст п'есып’есы оперу «[[Кветка шчасця]]»).