Сандомеж: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Адкат версіі 3529037 аўтарства Świętokrzyskie3 (размова)
Тэг: Адмена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 31:
|катэгорыя ў Commons = Sandomierz
}}
'''Сандо́меж'''<ref>{{ТКП-Польшча}}</ref> ({{lang-pl|Sandomierz}})  — горад у [[Польшча|Польшчы]], уваходзіць у [[Свентакшыскае ваяводства]], Сандамежскі павет. Мае статус гарадской гміны. Насельніцтва 25646 чалавек (на 2006 год). Размешчаны на абедзвюх берагах [[рака Вісла|ракі Віслы]], крыху вышэй па цячэнні ад месца ўпадзення ў яе ракі Сан, у 180  км на паўднёвы ўсход ад [[Варшава|Варшавы]]. Займае плошчу 28,8 км ². Сандомеж з'яўляеццаз’яўляецца цэнтрам рымска-каталіцкай епархіідыяцэзіі. Сандомеж - — адзін з найстарэйшых і найбольш значных у гістарычным плане гарадоў Польшчы. Застаючыся ў баку ад індустрыялізацыі Новага часу, Сандомеж захаваў дух маленькага старажытнага горада, напоўненага помнікамі даўніны.
 
== Гісторыя ==
Радок 38:
Археалагічныя раскопкі сведчаць, што мясцовасць у раёне сучаснага Сандомежа была заселена ўжо ў часы [[неаліт]]у. Як лічыцца, горад існаваў з ранняга Сярэднявечча, выкарыстоўваючы перавагі выгоднага геаграфічнага становішча ля зліцця Сана і Віслы на скрыжаванні важных гандлёвых шляхоў. Першае згадванне горада адносіцца да пачатку XII стагоддзя, калі летапісец [[Гал Ананім]] апісваў яго як адзін з найважнейшых гарадоў Польшчы нароўні з [[Кракаў|Кракавам]] і [[Вроцлаў|Вроцлавам]]. У статуце (завяшчанні) [[Баляслаў III Крывавусты|Баляслава III Крывавустага]] Сандомеж фігураваў як сталіца аднаго з адпісаных сынам княстваў, на якія ён падзяліў Польшчу.
 
На працягу XIII стагоддзя гораду быў нанесена сур'ёзнаясур’ёзная шкода падчас татарскіх набегаў (1241, 1259 і 1287 гады), драўляныя пабудовы горада былі цалкам знішчаны. У 1260 у Сандомежы татарамі разам з 48 таварышамі быў закатаваны [[Садок Блажэнны]]<ref>{{cite web| author=| datepublished=| url=http://www.sistersofmary.org/index.php?option=com_content&view=article&id=105&Itemid=76| title=Featured Dominican Saints| publisher=// sistersofmary.org| accessdate=2012-3-30|archiveurl=http://www.webcitation.org/68ArWoYQU|archivedate=2012-06-04}}</ref>. У 1286 годзе Сандомеж стараннямі [[Лешэк Чорны|Лешэка Чорнага]], які пасля стаў князем Сандамежскім, атрымаў [[Магдэбургскае права]].
 
Пасля ўз'яднанняўз’яднання польскіх земляў у XIV стагоддзі ранейшае княства стала называцца Сандамежскім ваяводствам, аб'яднаўшыаб’яднаўшы шырокія землі паўднёва-усходняй Польшчы. У той час Сандомеж, які налічваў каля 3 тыс. жыхароў, быў адным з найбольш буйных гарадоў краіны. У сярэдзіне XIV стагоддзя Сандомеж быў спалены літоўцамі, пасля чаго быў перабудаваны ў гады кіравання караля [[Казімір III|Казіміра III]]. Сённяшняя планіроўка горада засталася практычна нязменнай з таго часу.
 
Трыста гадоў, якія рушылі ўслед, да сярэдзіны XVII стагоддзя, сталі для Сандомежа перыядам росквіту: менавіта тады былі выбудаваны найбольш характэрныя гістарычныя пабудовы. Спакойныя часы скончыліся калі ў 1655 годзе горад быў захоплены шведамі («[[шведскі патоп]]»), якія падарвалі замак і нанеслі істотныя страты іншым будынкам. У наступныя сто гадоў эканоміка [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітыя]] стагнавала, што не магло не адбіцца на развіцці горада. Вялікі пажар у 1757 годзе і [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першы падзел Польшчы]] ў 1772 годзе, у выніку якога Сандомеж апынуўся на тэрыторыі [[Габсбургская манархія|Аўстрыі]], яшчэ больш зменшыла яго статус.
Радок 64:
 
У Сандомежы бярэ пачатак [[Малапольскі шлях Святога Якава]].
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|14}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=14|старонак=512|isbn=985-11-0238-5 (Т. 14)|тыраж=10&nbsp;000}}
 
== Спасылкі ==
Радок 74 ⟶ 75:
 
{{Сандамежскі павет}}
{{Свентакшыскае ваяводства}}
 
{{DEFAULTSORT:Сандомеж}}
[[Катэгорыя:Сандомеж| ]]