Германія: Розніца паміж версіямі

У антычныя часы тэрыторыя сучаснай Германіі была заселена германскімі плямёнамі, што паспяхова супрацьстаялі Рыму. У Х стагоддзі нямецкія землі сталі ядром [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай імперыі]]. У пачатку ХVI стагоддзя Германія была калыскай [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]]. У познім Сярэднявеччы і раннім Новым часе Германія існавала як садружнасць невялікіх княстваў, сярод якіх у ХVIІІ ст. узвысілася [[Прусія]]. У 1815 быў створаны Германскі саюз, а ў 1871 годзе, дзякуючы [[Ота фон Бісмарк]]у, на карце Еўропы ўзнікла [[Германская імперыя]]. Параза ў [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайне]] прывяла да звяржэння манархіі. Саступкі па Версальскім міры прывялі да ідэй рэваншызму і росквіту фашызму, што разам з нацысцкай ідэалогіяй, вылілася ў [[Другая сусветная вайна|Другую Сусветную вайну]] і [[Халакост]]. Пасля капітуляцыі нацыскага ўрада ў [[1945]] годзе, тэрыторыя краіны была падзелена на [[Акупацыя|акупацыйныя зоны]], на якіх у 1949 былі створаны Федэратыўная Рэспубліка Германія і [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка]]. Чатыры дзесяцігоддзі [[Халодная вайна|Халоднай вайны]] скочыліся падзеннем Берлінскай сцяны і аб’яднаннем дзвюх частак краіны [[Дзень нямецкага адзінства|3 кастрычніка 1990 года]]. Сёння гэты дзень адзначаюць як дзяржаўнае свята.

 

 

Германія — высокаразвітая постіндустрыяльная краіна, што валодае магутнай сучаснай эканомікай. З’яўляецца [[Вялікія дзяржавы|вялікай дзяржавай]], сусветным тэхналагічным і прамысловым лідарам. Па паказчыку намінальнага [[Валавы ўнутраны прадукт|валавога ўнутранага прадукту]] Германія знаходзіцца на першым месцы ў [[Еўропа|Еўропе]] і на чацвёртым у свеце. У 2014 годзе яна займала трэцяе месца па аб’ёмах [[імпарт]]у і [[экспарт]]у. Германія мае адзін з найвышэйшых паказчыкаў [[Індэкс развіцця чалавечага патэнцыялу|індэкса чалавечага развіцця]] ў свеце. У ФРГ дамінуе канцэпцыя сацыяльнай рынкавай эканомікі: нават сярод еўрапейскіх дзяржаў Германія вылучаецца высокім узроўнем жыцця, сацыяльнай бяспекі, аховы здароўя, вышэйшай адукацыі, клопатам аб навакольным асяроддзі. Германія з’яўляецца адной з краін-заснавальніц [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскага Саюза]], асновай [[Еўразона|Еўразоны]]. Таксама ФРГ удзельнічае ў [[Арганізацыя Аб'яднаных Нацый|ААН]], [[НАТА]], [[Вялікая сямёрка|Вялікай сямёрцы (G7)]] і [[Група дваццаці|Дваццатцы (G20)]].

 

На поўначы Германія мае выхад да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] і [[Паўночнае мора|Паўночнага]] мораў. Паміж морамі пракапаны [[Кільскі канал]]. Паўночнаморскае ўзбярэжжа вядома пад назвай [[Вадэнскае мора|Ватавага мора]] — тут у шырокай прыліўнай паласе чаргуюцца балоты і пясчаныя выспы.

 

== Прырода ==

* [[Альпы]] — на крайнім поўдні. Геалагічна маладыя горы Альпы з’яўляюцца самымі высокімі і доўгімі гарамі Германіі. Нямецкія Альпы вышынёю толькі ад 2000 м амаль цалкам знаходзяцца ў [[Баварыя|Баварыі]]. Памежная з Аўстрыяй гара [[Гара Цугшпіцэ|Цугшпіцэ]] (2962 м) з’яўляецца самай высокай вяршыняй Германіі.

* горы Сярэдняй Германіі — у цэнтры і ў паўднёвай частцы. Яны распасціраюцца ад паўночнага краю цэнтральнага горнага парога і да Альп, [[Верхнярэйнская нізіна|Верхняга Рэйну]] і [[Бодэнскае возера|Бодэнскага возера]]. Горы, як правіла, растуць з поўначы на поўдзень па вышыні і працягласці. Самым высокім пунктам гэтай часткі з’яўляецца пік Фельдберг (1493 м) у [[Шварцвальд]]зе, а пасля Вялікі Арбэр (1456 м) у [[Баварскі Лес|Баварскім лесе]]. Вяршыні вышынёю больш за 1000 метраў над узроўнем мора ёсць таксама ў [[Рудныя горы|Рудных гарах]], Фіхтэльгебіргэ, Швабскіх Альбах і горным масіве [[Гарц]], дзе акрамя таго, знаходзіцца самая высокая кропка паўночнай Германіі — гара Брокен (1142,2 м).

 

=== Клімат ===

=== Рэкі і азёры ===

[[Файл:Rheinstein.jpg|thumb|left|Рэйн і замак Рэйнштайн.]]

 

Самая вялікая і славутая рака Германіі — [[Рэйн]], які жывіцца ад велізарнага веера прытокаў у перадгор’ях [[Альпы|Альпаў]]. Паміж [[Бінген-на Рэйне|Бінгенам]] і [[горад Бон|Бонам]] гэтая рака праразае глыбокую цясніну ў [[Рэйнскія Сланцавыя горы|Рэйнскіх Сланцавых гарах]], далей выходзіць на Паўночна-Германскую нізіну і ўпадае ў [[Паўночнае мора]]. У пачатку лета адбываецца разводдзе, абумоўленае раставаннем снега ў гарах. Горы Сярэдняй Германіі, дзе пачынаецца шмат прытокаў Рэйна, маюць цалкам іншы рэжым з максімумам сцёку ўзімку, калі выпарэнне мінімальнае. Спалучэнне гэтых двух крыніц забяспечвае Рэйну не толькі багаты, але і рэгулярны сцёк, што вельмі спрыяльна для суднаходства.

 

=== Свяшчэнная Рымская імперыя ===

Пасля распаду Рымскай імперыі ў Заходняй Еўропе ўтварылася [[Франкская дзяржава]], якая ўжо праз тры стагоддзі, пры [[Карл Вялікі|Карле Вялікім]], ператварылася ў імперыю ([[800|800 г.]]). Імперыя Карла ахоплівала тэрыторыі некалькіх сучасных дзяржаў, у прыватнасці Германіі. Аднак імперыя Карла Вялікага праіснавала нядоўга — унукі гэтага імператара падзялілі яе паміж сабой, у выніку чаго ўтварыліся тры каралеўствы — [[Заходне-Франкскае каралеўства|Заходне-Франкскае]] (пазней Францыя), [[Усходне-Франкскае каралеўства|Усходне-Франкскае]] (пазней Германія) і [[Сярэдняе каралеўства|Сярэдзіннае каралеўства]] (неўзабаве распалася на [[Італія|Італію]], [[Праванс]] і [[Латарынгія (герцагства)|Латарынгію]]).

 

Традыцыйна датай заснавання першай германскай дзяржавы прынята лічыць [[2 лютага]] [[962|962 года]]: у гэты дзень Усходне-Франкскі кароль [[Атон I Вялікі|Атон I]] быў каранаваны ў [[Рым]]е і стаў імператарам [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай імперыі]].

 

Такое становішча захоўвалася да [[1806|1806 года]], калі нямецкі імператар [[Франц II]], які як раз перад гэтым, у 1804-м, стаў таксама імператарам [[Аўстрыйская імперыя|Аўстрыйскай імперыі]], пакінуў трон пад ціскам французскага імператара [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]]. Пры Напалеоне Банапарце колькасць нямецкіх княстваў і вольных гарадоў значна скарацілася.

 

[[Венскі кангрэс]] 1815 году спрыяў далейшаму аб’яднанню Германіі, у выніку чаго з 38 нямецкіх дзяржаў утварыўся вольны [[Германскі саюз|Нямецкі саюз]] пад вяршынствам Аўстрыі. У ходзе [[Вясна народаў|нямецкай рэвалюцыі 1848 года]] ўзнік першы дэмакратычны парламент Германіі. Пасля рэвалюцыі 1848 году, стаў наспяваць канфлікт паміж узвышаючайся [[Прусія]]й і Аўстрыяй. Гэта прывяло да [[Аўстра-пруска-італьянская вайна|вайны 1866 года]], якая ў якой Прусія атрымала перамогу і далучыла некалькі нямецкіх княстваў, пасля чаго Германскі саюз распаўся.

 

У 1866 годзе, быў створаны [[Паўночнагерманскі саюз]], які пад вяршынствам Прусіі аб’яднаў усе нямецкія дзяржавы на поўнач ад [[Майн]]а. Падчас [[Франка-пруская вайна|Франка-прускай вайны]], [[18 студзеня]] [[1871|1871 г.]] у Люстэркавай залі [[Версаль|Версальскага палаца]], [[Вільгельм I Гогенцолерн|Вільгельм Першы]] быў абвешчаны імператарам [[Германская імперыя|Германскай імперыі]]. Значную ролю ў аб’яднанні Германіі згуляў першы [[канцлер]] Германскай імперыі, князь [[Ота фон Бісмарк]].

 

У сваю чаргу каля 5 млн немцаў жывуць за мяжой.

 

 

[[File:Aerial view of Essen.jpg|thumb|[[Эсэн]] — адно з ядраў Рэйн-Рура]]

 

==== Здабыўная прамысловасць ====

 

==== Энергетыка ====

{{main|Энергетыка Германіі}}

[[File:Nordstream.png|thumb|[[Паўночны паток]]]]

 

[[File:Power-generation-germany 2016.png|thumb|left|Структура электраэнергетыкі Германіі, 2016]]