Вікіпедыя

Ізраіль Хацкелевіч Рухамоўскі: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
вікіфікацыя, арфаграфія
Радок 26:
}}
 
'''Ізраіль Хацкѐлевіч Рухамоўскі''' ([[1860]], [[Горад Мазыр|Мазыр]]  — [[1936]], [[Горад Парыж|Парыж]])  — ювелір, пісьменнік, аўтар мноства унікальных ювелірных твораў, сярод якіх: скрыначка ў выглядзе саркафага з мініяцюрным залатым шкілецікам з 167 косткамі, творы {{нп3|юдаіка|юдаікі|ru|иудаика}}, вазы, кампазіцыі на міфалагічныя тэмы. Сусветна праславіўся як аўтар [[Тыяра Сайтаферна|тыяры Сайтаферна]]. На думку калекцыянера {{нп3|Аляксандр Мікалаевіч Іваноў, калекцыянер|А. М. Іванова|ru|Иванов, Александр Николаевич (коллекционер)}}  — «найвялікшы ювелір ўсіх часоў і народаў»{{Sfn|Иванов|2002|с=15}}.
 
== Біяграфія ==
Ізраіль (Исроэл-Бер) Рухамоўскі<ref name="Tiara">{{Cite web|url=http://kackad.com/kackad/тиара-скифского-царя-100-лет-сенсации/|title=«Тиара скифского царя»|archiveurl=https://archive.is/Ac1Mi|archivedate=2016-05-27|author=Лейбельман М.|lang=ru|publisher=Kackad.com|date=2003-11-06|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref> нарадзіўся ў [[1860]] годзе ў горадзе [[Горад Мазыр|Мазыры]]ы<ref>{{cite web|url=http://www.e-reading.club/chapter.php/1026696/51/Shklovskiy_Viktor_-_ChERNAYa_KNIGA.html|title=Рассказ инженера Пикман из Мозыря (Записал Илья Эренбург)|author=Пикман Б., Эренбург И.|accessdate=2016-05-31|lang=ru|archiveurl=https://archive.is/1LqWj|archivedate=2016-05-27}}</ref>. Бацькі хацелі, каб ён стаў рабінам, і ў дзяцінстве ён атрымаў рэлігійнае адукацыю. Аднак ён абраў ювелірную справу і сам вывучыўся ювелірнаму і граверному майстэрству<ref name="basin">{{Cite web|url=http://newswe.com/index.php?go=Pages&in=view&id=2727|title=Фальшивая тиара Сайтоферна|archiveurl=https://archive.is/DDmA3|archivedate=2016-05-27|author=[[Басин, Яков Зиновьевич|Басин Я. З.]]|lang=ru|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref><ref>{{cite web|url=http://viktorbagley.wix.com/kyiv#!ruhomovskij3/c1nuw|title=Гений, которого знал весь мир|publisher=Viktorbagley.wix.com|accessdate=2016-05-31|lang=ru|archiveurl=https://archive.is/Zq8Hl|archivedate=2016-05-28}}</ref>. Пачынаў як разьбяр пячатак{{Sfn|Рухомовский|1928}}. У 17 гадоў ажаніўся. У сярэдзіне 1880-х гадоў ён пераехаў у [[Горад Кіеў|Кіеў]], і тут яму прапанавалі працаваць у вядучых ювелірных майстэрнях. Юны талент першапачаткова нікім не прызнаваўся з-за зайздрасці перад яго поспехам<ref name="Ivanov19"/>, але яго паслугамі карысталіся многія. Да прыкладу, {{нп3|Маршак, Іосіф Абрамавіч|Іосіф Маршак|ru|Маршак, Иосиф Абрамович}} пастаянна заказваў у Рухамоўскага свае творы{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov19|с=19}}. Потым, у 1892 годзе, ён пераехаў у [[Горад Адэса|Адэсу]], дзе жыў па адрасе Успенская, №  36<ref>{{cite web|url=http://sokrytoe.net/index.php?newsid=29046|title=Тиара скифского царя ювелира Рухомовского|date=2011|publisher=Тайный Мир Анубиса|accessdate=2016-05-31|lang=ru|archiveurl=https://archive.is/Qr1NJ|archivedate=2016-05-27}}</ref>. Яго майстэрня не мела шыльды{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov27|с=27}}.
 
Пасля ён стварыў мноства цікавых і ўнікальных ювелірных работ. На працягу дзевяці гадоў{{Sfn|Сапожников|1903}}<ref name="kackad">{{Cite web|url=http://kackad.com/kackad/тиара-скифского-царя/|title=Тиара скифского царя|archiveurl=https://archive.is/3gG0p|archivedate=2016-05-27|author=Лейбельман М.|lang=ru|publisher=Kackad.com|date=2003-11-20|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov28|с=28}} І. Рухамоўскі працаваў над адной з лепшых сваіх работ  — невялікай скрыначкай у выглядзе труны-саркафага памерам 10  см у даўжыню і 4  см у вышыню. Пад вечкам саркафага знаходзіцца мініяцюрны залаты шкілецік, у якога рухаюцца 167 костак<ref>{{Cite web|url=http://family.booknik.ru/articles/sovremennye-geroi/ckif-iz-odessy/|title=Cкиф из Одессы|lang=ru|publisher=Фонд Ави Хай|date=2011|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>.
[[Файл:Gold_Tiara_of_Saitaferne.jpg|міні|«Тыярa Сайтаферна»]]
Аднымі з заказчыкаў І. Рухамоўскага былі браты Шэпсель і Лейба Гохманы, купцы трэцяй гільдыі<ref>{{Cite web|url=http://www.ochakiv.info/articles/5179900512174080|title=Очаков — Париж. Афера тысячелетия|archiveurl=https://archive.is/2d1ZI|archivedate=2016-05-27|author=Робулец С.|lang=ru|publisher=Очаковсий портал|date=2016-03-16|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>. Яны замовілі ў І. Рухамоўскага ў [[1895]] годзе «[[Тыяра Сайтаферна|тыяру Сайтаферна]]», а потым выдалі яе за працу майстроў калячарнаморскага антычнага грэчаскага горада Ольвіі, якую тыя зрабілі ў падарунак [[Скіфы|скіфскаму]] цару Сайтаферну ў якасці выкупу<ref name="argumenti">{{Cite web|url=http://www.argumenti.ru/history/n318/142525|title=Корона скифского царя|archiveurl=http://www.webcitation.org/66BX4gNnm|archivedate=2012-03-15|author=Нехамкин С.|publisher=[[Аргументы Недели]]|date=2011-12-07}}</ref>. У [[1896|1896 годзе]] тыяру пад выглядам арыгінала прадалі ў [[Луўр]] за 200 000 франкаў (50 000 рублёў). Рухамоўскаму купцы далі толькі 1800 рублёў. Праца была настолькі па-майстэрску зроблена, што ўсе вядучыя спецыялісты, у тым ліку дырэктар Луўра, кіраўнік аддзела антычнага мастацтва і іншыя, прызналі выраб аўтэнтычным. З-за вялікага кошта тыяры трэба было атрымаць спецыяльны дазвол і субсідыі парламента Францыі.
 
23 сакавіка 1903 года ў адной з парыжскіх газет у адкрытым лісце ювеліра з Парыжа Ліфшыца было сказана, што аўтарам тыяры з'яўляеццаз’яўляецца Ізраіль Рухамоўскі<ref>{{Cite web|url=http://reading-hall.ru/publication.php?id=9693|title=История одной авантюры-мистификации|lang=ru|publisher=Reading-hall.ru/|date=2011|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>. Яму не паверылі, аднак тыяра была прыбраная ў запаснік, а ўрад стварыў камісію на чале з Клермонам-Гано, членам Акадэміі навук. Праз два дні з Адэсы ў парыжскую газету телеграфавалі, што Ізраіль Рухамоўскі заявіў аб тым, што ён  — аўтар тыяры. Праз тыдзень, 5 красавіка 1903 года Рухамоўскі прыбыў першы раз у жыцці ў [[Горад Парыж|Парыж]]. Там Ізраіль Хацкелевіч змог лёгка даказаць, што з'яўляеццаз’яўляецца аўтарам (паказаў чарцяжы і зрабіў ідэнтычную копію яе часткі). На просьбу назваць імя арганізатараў афёры Ізраіль Рухамоўскі распавёў вельмі непраўдападобную гісторыю пра купца з Керчы. Аб Гохманах ён сціпла змаўчаў.
 
Потым І. Рухамоўскі вярнуўся ў Адэсу. Вельмі доўга збіраў сродкі на атрыманне статусу купца трэцяй гільдыі, аднак сабраць патрэбную суму ён так і не змог<ref name="Ivanov27"/>. Усё, што назапасіў,  — з цяжкасцю пакрыла набыццё білетаў для яго і яго сям'ісям’і ў Парыж у адзін канец<ref name="Ivanov27"/>. Некаторы час, І. Рухамоўскі працаваў у Луўры рэстаўратарам<ref name="Ivanov27"/>.
 
Апошнія тры дзясяткі гадоў Ізраіль Рухамоўскі правёў з жонкай і дзецьмі ў Парыжы, дзе ствараў працы для знакамітых парыжан, такіх як барон {{нп3|Эдмон де Ротшыльд|Эдмон Ротшыльд|ru|Ротшильд, Эдмон де}}. Дзеці яго пайшлі па слядах бацькі і таксама сталі вядомымі ювелірамі, мастакамі і літаратарамі<ref name="basin">{{Cite web|url=http://newswe.com/index.php?go=Pages&in=view&id=2727|title=Фальшивая тиара Сайтоферна|archiveurl=https://archive.is/DDmA3|archivedate=2016-05-27|author=[[Басин, Яков Зиновьевич|Басин Я. З.]]|lang=ru|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>.
Радок 43:
Ізраіль Рухамоўскі быў знаёмы з {{нп3|Макс Нардау|Максам Нардау|ru|Нордау, Макс}}, [[Тэадор Герцль|Тэадорам Герцелем]]. У Макса Нардау быў жэтон працы Рухамоўскага, які яму падарылі «Сыны Сіёна». А ў Герцеля ад адэсітаў быў адрас, які зрабіў Саламон, сын Ізраіля<ref name="kackad/>.
 
Памёр РухомовскийРухамоўскі ў Парыжы ў 1936 годзе ў галечы{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov27|с=27}}.
 
== Сям'яСям’я ==
Унучаты пляменнік  — рэжысёр {{нп3|Ізраіль Цурыэлевіч Пікман||ru|Пикман, Израиль Цуриелевич}}<ref name="Tiara">{{Cite web|url=http://kackad.com/kackad/тиара-скифского-царя-100-лет-сенсации/|title=«Тиара скифского царя»|archiveurl=https://archive.is/Ac1Mi|archivedate=2016-05-27|author=Лейбельман М.|lang=ru|publisher=Kackad.com|date=2003-11-06|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>.
 
== Выбраныя творы ==
Усяго вядома менш за 160 твораў<ref name="Ivanov27"/>. Некаторыя з твораў<ref name="kackad">{{Cite web|url=http://kackad.com/kackad/тиара-скифского-царя/|title=Тиара скифского царя|archiveurl=https://archive.is/3gG0p|archivedate=2016-05-27|author=Лейбельман М.|lang=ru|publisher=Kackad.com|date=2003-11-20|accessdate=2016-05-31}}(руск.)</ref>:
* Саркафаг са шкілецікам (1893-19021893—1902{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov20|с=20}});
* [[Тыяра Сайтаферна|Tыярa Сайтаферна]] (1895-18961895—1896; восем месяцаў<ref name="Ivanov26"/>);
* Калье з міфалагічнымі сцэнамі<ref name="Faberzhe"/>;
* Статуэтка «Ахілес і Мінерва»<ref name="Faberzhe"/>;
* Залатая ваза, з якой два скіфа п'юцьп’юць віно<ref name="Faberzhe"/>;
* Кампазіцыі на міфалагічныя тэмы<ref name="Faberzhe"/>;
* «Шадай» для дачкі Ротшыльда Мірыям<ref name="kackad"/>;
* {{нп3|Мезуза||ru|Мезуза}} ў выглядзе трубачкі  — дванаццаць міліметраў у даўжыню і чатыры ў дыяметры, у ёй тры меньшыя трубачкі, адна ў іншай, апошняя трубачка завяршаецца маленькай рукой. У трубочках выгравіравана малітва «{{нп3|Шма||ru|Шма}}» і [[Дзесяць запаведзей|дзесяць запаведзяў]]. Усяго на мезузе 1311 літар<ref name="kackad"/>;
* Рытон{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov44|с=44}}  — рог, знізу даверху ўпрыгожаны рэльефам з жыцця скіфаў;
* Калье  — галоўная сцэна адлюстроўвае спакушэнне Геркулеса сірэнай{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov45|с=45}};
* Бутэлечка для духоў з каля 40000 шарыкаў<ref name="Ivanov45/>;
* Медальён «Дзесяць запаведзяў»{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov46|с=46}};
* Медальён, зроблены ў падарунак дырэктару фабрыкі Жако ў Адэсе<ref name="Ivanov46"/>;
* Жэтон «Сцяна смутку». Адзін бок  — карціна «Сцяна смутку» (яўрэі плачуць і моляцца), на другім баку  — 10 запаведзяў і «шчыт Давіда» і надпіс: «Слухай, Ізраіль, Гасподзь Бог наш, Гасподзь адзін»{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov47|с=47}};
* Кулон у выглядзе тыяры цара Сайтафарнэса<ref name="Ivanov47"/>;
* Залатыя статуэткі багіні Нікі і Эрота, якія сядзяць верхам на кентаўры{{Sfn|Иванов|2002|name=Ivanov48|с=48}};
Радок 72:
 
Вядомыя месцазнаходжанні захаваўшыхся твораў:
 
* [[Луўр]]<ref name="kackad"/>;
* [[Эрмітаж]]<ref name="kackad"/>;
* Адзін  — {{нп3|Музей дэкаратыўнага мастацтва, Парыж|Музей дэкаратыўнага мастацтва ў Парыжы|ru|Музей декоративного искусства (Париж)}}<ref name="Ivanov19"/>;
* Два  — {{нп3|Усерасійскі музей дэкаратыўна-прыкладнога і народнага мастацтва||ru|Всероссийский музей декоративно-прикладного и народного искусства}}<ref name="Ivanov19"/>;
* Два  — Рускі нацыянальны музей<ref name="Ivanov19"/>;
* Музей Фабержэ<ref name="Faberzhe">{{cite web|url = http://www.faberge-museum.de/show.php?chronicles=41&lang=ru|title = Три произведения Израиля Рухумовского в музее Фаберже|publisher = Музей Фабержэ ў Бадэн-Бадэне|location = Бадэн-Бадэн|accesdate = 2016-06-01|lang = ru|archiveurl = https://archive.is/tci20|archivedate = 2016-05-28}}</ref>
* прыватныя калекцыі.
Радок 85 ⟶ 84:
== Ушанаванне памяці ==
[[Файл:Rukhomovsky_Saitafern_tiara.JPG|міні|Мемарыяльная дошка ювеліру Ізраілю Рухамоўскаму ў Адэсе (вул. Осіпава, 6)]]
* На фасадзе дома №  6 па вуліцы Осіпава (былой Рамеснай), па ініцыятыве Аляксандра Гуна 22 красавіка 2014 года з'явіласяз’явілася мемарыяльная дошка, скульптар А. Князік.
 
Як піша Музей Фабержэ: {{пачатак цытаты}}Апытанне грамадскага меркавання сучасных спецыялістаў у галіне мастацтвазнаўства і ювелірнага мастацтва паказаў, што імя генія залатых спраў майстра, найталенавіцейшага гравёра па металу, які жыў на мяжы стагоддзяў, рэдка сустракаецца ў мастацтвазнаўчай літаратуры<ref name="Faberzhe"/>.{{канец цытаты}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Ізраіль_Хацкелевіч_Рухамоўскі"