Удзельнік:Чаховіч Уладзіслаў/Лондан: Розніца паміж версіямі

| Назва = ДзьвінскаяДзвінская фартэцыякрэпасць

| АпісаньнеАпісанне выявы = Від з вышыні птушынага палёту

| ЗьяўляеццаЗ'яўляецца часткай =

| МесцазнаходжаньнеМесцазнаходжанне = [[ДзьвінскДзвінск]]

| Тып = [[фартэцыякрэпасць]]

| Час выкарыстаньнявыкарыстання =

| УласьнікУласнік =

| Адкрыты для наведваньнянаведвання = так

| Шырата паўшар’е = паўночнаеN

| Шырата градусаўlat_deg = 55

| Шырата хвілінаўlat_min = 53

| Шырата сэкундаўlat_sec = 11

| Даўгата паўшар’е = усходняеE

| Даўгата градусаўlon_deg = 26

| Даўгата хвілінаўlon_min = 29

| Даўгата сэкундаўlon_sec = 42

'''Дзьві́нскаяДзві́нская''', або '''Дынабу́рская фартэ́цыя''' ({{Моваlang-lv|Daugavpils cietoksnis, Dinaburgas cietoksnis}}) — [[Фартыфікацыя|фартыфікацыйнае збудаваньнезбудаванне]] пачатку XIX стагодзьдзястагоддзя ў [[ДзьвінскДзвінск]]у ([[Латвія]]). Будаўніцтва цалкам скончылася ў 1878 рокугодзе праз пастаянныя перашкоды. Помнік местабудаўніцтвагорадабудаўніцтва і архітэктуры дзяржаўнага значэньнязначэння Латвіі.

У былым арсэналеарсенале цьвердзікрэпасці цяпер дзейнічае [[Мастацкі цэнтарцэнтр Марка Ротка]].

== МінуўшчынаГісторыя ==

У 1810 рокугодзе расейскірасійскі імпэратарімператар [[АляксандарАляксандр I (расейскірасійскі імпэратарімператар)|АляксандарАляксандр I]] напярэдадні [[ФранцускаФранцузска-расейскаярасійская вайна 1812 годугода|вайны з Францыяй]] загадаў пачаць будову цьвердзікрэпасці з мэтай умацаваньняумацавання мяжы. Кіраваў працамі вайсковываенны інжынэрінжынер генэралгенерал {{Не перакладзена|Ягор Гекель|Я. Ф. Гекель|ru|Гекель, Егор Фёдорович}}. Будаўніцтва вялося ў дзьведзве зьменызмены, працавалі 10 000 работнікаў.

У 1812 францускаефранцузскае падразьдзяленьнепадраздзяленне лікам 24 000 пад даводзтвамкамандаваннем маршала [[Нікаля Шарль Удыно|Нікаля Удыно]] захапіла крэпасьцькрэпасць.

Далейшыя працы пасьляпасля адваёвыадваявання фартэцыіфартыфікацыі адбываліся пад кіраўніцтвам спэцыялістаўспецыялістаў ІнжынэрнагаІнжынернага дэпартамэнтудэпартаменту ВайсковагаВаеннага міністэрства.

У 1830 рокугодзе фартэцыякрэпасць з сувязі з пачаткам [[ПаўстаньнеПаўстанне 1830—1831 гадоў|вызвольнагавызваленчага польскага паўстаньняпаўстання]] была пераведзенаяпераведзена на ваенны стан. {{Дата ў старым стыліOldStyleDate|24 |сакавіка|1831|4 |красавіка}} на здушэньнездушэнне паўстанцаў выйшлі батальёны егерскіх палкоў. У другой палове 1831 рокугода ў фартэцыюфартыфікацыю перанесены артылерыйскі арсэналарсенал зьз Вільні.

{{Дата ў старым стыліOldStyleDate|21 траўня|мая|1833|2 |чэрвеня}} ў прысутнасьціпрысутнасці імпэратараімператара [[Мікалай I (расейскірасійскі імпэратарімператар)|Мікалай I]] і найвышэйшага духавенства РасеіРасіі адбылося асьвячэньнеасвячэнне фартэцыіфартыфікацыі.

У 1863 рокугодзе ў сувязі з [[ПаўстаньнеПаўстанне 1863—1864 гадоў|чарговым паўстаньнемпаўстаннем]] ДынабурскаяДынабургская фартэцыякрэпасць зноў пераведзеная на ваенны стан, з Рэвельскай (цяпер [[Талін]]) фартэцыіфартыфікацыі дзеля ўмацаваньняўмацавання ў яе перавезеныя 258 гарматаўгармат розных калібраў і відаў.

У 1860-я — 1870-я рокігады былі выкананыявыкананы працы па пракладцы вадаправоду, будаўніцтве водапад’ёмнай вежы з паравой машынай і помпай, забрукаваньнізабрукаванні ўсіх вуліцаўвуліц і асобных унутраных двароў. Будаўнічыя працы працягваліся да 1878 рокугода.

{{Дата ў старым стыліOldStyleDate|6 сьнежня|снежня|1869|18 сьнежня|снежня}} ў фартэцыіфартыфікацыі быў заснаваны дзіцячы прытулак імя вялікага князя Мікалая Аляксандравіча для сіротаў і салдацкіх дзяцей, якія ў працоўны час заставаліся без бацькоўскага нагляду. З 1875 пачаў дзейнасьцьдзейнасць ДынабурскіДынабургскі мясцовы камітэт РасейскагаРасійскага таварыства Чырвонага Крыжа. У 1881 у фартэцыіфартыфікацыі створаная дзяржаўная тэлеграфная станцыя.

У 1887 рокугодзе створаная крэпасная пажарная каманда і крэпасная жандарская каманда. АбедзьвеАбедзве скасаваныя ў 1914 рокугодзе.

{{Дата ў старым стыліOldStyleDate|12 |красавіка|1897|24 |красавіка}} фартэцыякрэпасць стала фартэцыяйкрэпасцю-складам. У 1912 рокугодзе ўведзенае электрычнае асьвятленьнеасвятленне.

У 1914 рокугодзе пераведзеная на вайсковываенны стан. {{Дата ў старым стыліOldStyleDate|23 |ліпеня|1914|4 |жніўня}} створаная ДзьвінскаяДзвінская вайсковаяваенная акруга.

ПасьляПасля атрыманьняатрымання Латвіяй незалежнасьцінезалежнасці ў 1920 рокугодзе ў фартэцыіфартыфікацыі разьмясьцілісяразмясціліся палкі латвійскай ЗэмгальскайЗемгальскай дывізіі дыі «[[Vickers Limited|Вікерсы]]» танкавай роты.

У [[Другая сусьветнаясусветная вайна|Другую сусьветнуюсусветную вайну]] нямецкія ўлады стварылі тут [[ШталягШталаг|лягерлагер для савецкіх ваеннапалонных]] ШталягШталаг 340.

У 1948—1993 ў фартэцыіфартыфікацыі дзейнічала ДзьвінскаяДзвінская вышэйшая авіяцыйнаяавіяцыйнае інжынэрнаяінжынернае вучэльнявучылішча. У 1998 фартэцыякрэпасць была перададзенаяперададзена ва ўпраўленьнеўпраўленне Дзяржаўнага агенцтва нерухомасьцінерухомасці Латвіі.

[[Файл:RothkoCenter1.jpg|значакthumb|зьлевазлева|Артылерыйскі арсэналарсенал]]

КрэпасьцьКрэпасць разьмешчанаяразмешчаная па абодва берагі ракі ДзьвіныДзвіны. МанумэнтальнаяМанументальная фартыфікацыйная сыстэмасістэма з абшытымі рваным і часаным камянём [[эскарп]]амі галоўнага валу, васьмю бастыёнамі, [[равэлінравелін]]амі, [[казэмат]]амі з магутнымі цаглянымі скляпеньняміскляпеннямі вылучаецца строгасьцюстрогасцю і дбайнасьцюдбайнасцю выкананьнявыканання.

КрэпасьцьКрэпасць мае выгляд умацаванага местагорада: авальная ў плянеплане тэрыторыя падзеленая рэгулярнымі кварталамі. Пасярод кварталаў разьмешчанаяразмешчаная квадратная (150×150 м) пляцпарадная плошча. Паводле дэтальнага праекту забудовы 1816 рокугода былі пракладеныяпракладены галоўныя (шырынёй 21 м) і другасныя (шырынёй 10 м) вуліцы, унутры якіх разьмяшчалісяразмяшчаліся вайсковыяваенныя і цывільныяграмадзянскія пабудовы, вылучаныя ў зоны. Галоўная вэртыкальнаявертыкальная дамінанта — 60-мэтровыметровы касьцёлкасцёл з барочным дэкорам, дзе набажэнствы ладзіліся таксама і для лютэранаў, і для праваслаўных — у 1944 рокугодзе быў узарваны.

Асноўныя двух- і трохпавярховыя будынкі камэнданцкагакаменданцкага дому, штаба, арсэналаўарсеналаў, шпіталю, кашараў і афіцэрскіх дамоў стэрэатыпныя, з рысамі позьнягапозняга клясыцызмукласіцызму. У аздабленьніаздабленні паўднёвай Міхайлаўскай і заходняй Мікалаеўскай брамы выкарыстаныя матывы эгіпецкайегіпецкай архітэктуры і готыкі. Усходняя Аляксандраўская і паўночная Канстанцінаўская брама былі падобныя архітэктурай. Апошняя была разбуранаяразбурана ў 1962 рокугодзе дзеля ўвозу на тэрыторыю вучэльнівучылішча буйнагабарытнага абсталяваньняабсталявання.

* [http://dinaburgascietoksnis.lcb.lv/ Афіцыйная бачынастаронка] {{ref-lv}}{{ref-ru}}

[[Катэгорыя:Абарончыя збудаваньнізбудаванні Латвіі]]

[[Катэгорыя:ЗбудаваньніЗбудаванні ДзьвінскуДзвінску]]

[[Катэгорыя:ФартэцыіФартыфікацыі-зоркі]]

[[Катэгорыя:Гістарычныя мясьцінымясціны Латвіі]]

[[Катэгорыя:ЗьявілісяЗ'явіліся ў 1878 годзе]]

[[Катэгорыя:СлавутасьціСлавутасці ДзьвінскуДзвінску]]