|
[[Выява:Kompass de O.svg|thumb]]
'''Кірункі свету''', стораны гарызонтагарызонту — чатыры галоўныя [[пункт]]ы [[гарызонт|гарызонту]]а: [[поўнач]], [[поўдзень]], [[усход]] і [[захад]].
НапрамкіКірункі поўнач і поўдзень вызначаюцца [[Геаграфічны полюс|палюсамі]] [[Планета Зямля (планета)|Зямлі]], а захад ды ўсход — вярчэннем планеты вакол сваейсваёй восі. З старадаўніх часоў чалавек вызначаў прыкладны паўднёвы напрамаккірунак папаводле стану сонца ў [[Зеніт|зеніце]], усходні — паводле месца ўсходу, а заходні — паводле месца заходу сонца.
усходні — па месцы ўсходу, а заходні — па месцы заходу сонца.
Кірункі свету часта абазначаюцца літарамі: Пн (N), Пд (S), У (O або E), З (W). Часам кірункамі свету называюць таксама адпаведныя чвэрці гарызонтагарызонту (паўночную, паўднёвую, усходнюю і заходнюю). На сучасных геаграфічных картах паўночны бок заўсёды знаходзіцца зверху, у гэтым выпадку поўдзень знаходзіцца знізу, захад — злева, усход — справа.
Прынцып чатырох бакоў быў важнай вяхой у пазнанні чалавекам навакольнага свету. Пры арыентаванні чалавека ў прасторы таксама выкарыстоўваецца прынцып чатырох бакоў: «уперадзе», «ззаду», «злева», «справа». У гэтым выпадку напрамкі не фіксаваны і абіраюцаабіраюцца адносна самагосамога чалавека. Прынцып чатырохкратнасці адлюстраваны ў [[фальклор]]ы, звычаях, [[Абрад|рэлігійных абрадах]] шматлікіх народаў, у тым ліку і славянскіх: «''пайсці на ўсе чатыры бакі''» і г. д.
* «пайсці на ўсе чатыры бакі»;
* Трыпольскія чатырохдольныя ахвярнікі былі дакладна арыентаваны сваімі чатырма крыжавінамі па бакам свету, нават калі гэты напрамак не супадаў арыентоўкай сцен дому і г.д.
Традыцыйная афарбоўка паўднёвага канца магнітнай стрэлкі [[компас|компаса]]у чырвоным, а паўночнага — чорным колерам з'яўляеццяёсць водгаласам даўніх часоў. У [[асірыя|асірыйскім]] календары поўнач быўбыла названыназвана Чорнай краінай, поўдзень — Чырвонай, усход — Зялёнай, а захад — Белай. Адпаведна гэтаму былі пафарбавыныпафарбаваны гарадскія варотыбрамы ў старажытным Кітаі.
== Гл. таксама==
| 