Замкавая гара (Мсціслаў): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 8:
У сярэднім пласце па драўляных [[насціл]]ах вуліц вылучаюцца адначасовыя напластаванні помніка. Выяўлены рэшткі 2 вымашчаных [[бервяно|бярвёнамі]] перакрыжаваных [[вуліца|вуліц]]. Старажытная [[маставая]] была пракладзена ў [[1230-я|1230]]—[[1240-я]] гг.
 
У верхнім пласце з-за ўмоў залягання драўляныя рэшткі не захаваліся. Заходні бок вуліцы, што ішла ў напрамку поўнач—поўдзень, быў шчыльна забудаваны [[клець|клецямі]], сярод якіх вылучаўся дом з [[падлога]]й і [[глінабітныя пабудовы|глінабітнай]] [[печ]]чу. На ўсходнім баку вуліцы стаяла чатырохвугольная ў плане [[капліца]] з [[алтар]]ом і пахаваннямі ўнутры. Паводле раскопак найбольш інтэнсіўнае будаўніцтва ў Мсціславе прыпадае на [[1260-я]] гг. Прасочваюцца межы [[двор|двароў]], абнесеных [[вастракол]]ам. Выяўлены рэшткі абарончай [[данжон|вежы-данжона]], у якой, верагодна, размяшчалася і [[царква]]. У пачатку [[14XIV ст.]] [[пажар]] знішчыў большасць пабудоў у Мсціславе. Пасля аднаўлення горада змянілася яго [[планіроўка]].
[[Файл:Мсціслаўская берасцяная грамата.jpg|thumb|Мсціслаўская берасцяная грамата]]
 
Сярод знаходак — [[бронза]]вы [[энкалпіён |крыж-энкалпіён]] (канец [[12XII ст.]]) з надпісам ''«Богородица помогай»'', фрагмент [[Мсціслаўская берасцяная грамата (1980)|берасцяной граматы]], [[пісала|пісалы]] з надрапанымі [[літара]]мі НТА, Ж, РВ, [[шахматныя фігуры]] з дрэва і косці ([[пешка]] і [[ладдзя]]), асколкі [[шкло|шклянога]] [[келіх]]а з [[Арабская мова|арабскім надпісам]], рэшткі разбітых [[звон|званоў]], сагнуты [[наканечнік]] вялікай [[рагаціна|рагаціны]] [[12XII ст.|12XII]]—[[13XIII ст.|13XIII]] стст. У культурным пласце [[14 XIV ст.|14XIV]]—[[17XVII ст.|17XVII]] стст. знойдзена шмат фрагментаў чорнаглянцаванага [[Паліваная кераміка|паліванага]] і [[шкло|шклянога]] [[посуд]]у, [[тэракота]]вая і паліхромная паліваная [[кафля]], гліняныя [[пісанка|пісанкі]], вырабы з [[жалеза]] і [[косць|косці]], дэталі [[арбалет]]аў, [[тыгель|тыглі]] і ліцейныя формы, асколкі гарматных [[Ядро (артылерыя)|ядраў]], 6 наканечнікаў [[страла|стрэл]] 1-й паловы — сярэдзіны [[17XVII ст.]] Выяўлены сляды [[гарбарства|гарбарнай]] майстэрні з кавалкамі [[скура|скур]] і касцянымі пласцінкамі-накладкамі на [[калчан]] з [[зааморфны арнамент|зааморфным]] і [[геаметрычны арнамент|геаметрычным арнаментам]]. Мясцовыя жыхары займаліся ў асноўным [[ганчарства|ганчарным]], [[гарбарства|гарбарным]], [[ювелірная справа|ювелірным]] і інш. рамёствамі, [[гандль|гандлявалі]] з [[Кіеў|Кіевам]], [[Валынь|Валынню]], [[Каўказ]]ам, апасродкавана — з [[Блізкі Усход|арабскім Усходам]].
 
У час раскопак у [[2014]] годзе выяўлены дом, які, верагодна, належаў камусьці з багатых гараджан, або з’яўляўся часткай княжацкага падворка. Тут былі выяўлены [[Мсціслаўская берасцяная грамата (2014)|берасцяная грамата]] [[XII ст.]], невялікае [[прасліца]] з надрапанымі на ім літарамі [[Ѯ]], [[А]], [[І]] і [[Л]], асколак візантыйскага куфля, распісанага [[золата]]м, крыжы-машчавікі [[XII]] — першай паловы [[XIII]] стагоддзя, рэшткі скуранога [[абутак|абутку]], мноства жаночых [[упрыгажэнне|упрыгажэнняў]], [[зброя]], а таксама кавалачак бяросты з прастаўленым на ёй знакам княжацкага [[трызуб]]ца<ref>[https://www.kp.by/daily/26257.4/3136374/ В Мстиславле нашли детские прописи XII века]</ref><ref name="budzma">[http://budzma.by/news/u-mscislavye-adshukali-samuyu-starazhytnuyu-na-byelarusi-byerascyanuyu-hramatu.html У Мсціславе адшукалі самую старажытную на Беларусі берасцяную грамату]</ref>.
[[Файл:Amścisłaŭski zamak. Амсьціслаўскі замак (1654, 1912).jpg|thumb|Фрэска «Штурм мсціслаўскага замка маскоўскім войскам князя Трубяцкога ў 1654 г.». Здымак 1912 г. На Замкавай гары выразна вылучаецца царква XI-XII XI—XII стст.]]
 
Паводле пісьмовых крыніц, на дзяцінцы існавалі 2 царквы — Багародзіцы і Св. Мікалая. Ад першай захаваліся фрагменты [[плінфа|плінфы]] рубяжа [[12XII ст.|12XII]]—[[13XIII стагоддзе|13XIII]] стст., рэшткамі другой з’яўляецца, відаць, выяўленая абарончая [[данжон|вежа-данжон]]. Канструкцыя апошняй дае падставу меркаваць, што [[храм абарончага тыпу|цэрквы абарончага тыпу]] існавалі ў [[Беларусь|Беларусі]] раней за [[15XV стагоддзе|15XV]]—[[16XVI стагоддзе|16XVI]] стст. (тады іх узводзілі з дрэва). Дзяцінец знішчаны ў [[1654]] годзе у час штурму Мсціслава рускім ваяводам [[А. М. Трубяцкі]]м.
 
== Гл. таксама ==
Радок 25:
 
== Літаратура ==
* ''Мсціслаў'' // Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. У 2 т. / [склад. Ю. У. Каласоўскі; рэдкалегія: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.]. [[Мінск]]: [[Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі|Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі]], 2009. Т. 2: Л—Я — 464 с. — С. 102—103. — ISBN 978-985-11-0549-2.
* {{крыніцы/Археалогія Беларусі|2}}
 
== Спасылкі ==
Радок 35:
[[Катэгорыя:Археалагічныя аб’екты Мсціслаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Гарадзішчы Мсціслаўскага раёна]]
[[Катэгорыя:Дзяцінцы]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Мсціслава]]