Сярэдневяковая гістарыяграфія: Розніца паміж версіямі

'''СярэднявечнаяСярэдневяковая гістарыяграфія''' ({{lang-en|Historiography in the Middle Ages}}, {{Lang-de|Mittelalterliche Geschichtsschreibung}}, {{Lang-fr|Historiographie médiévale}})  — наўмыснае захаванне памяці аб мінулым у працах [[Заходняя Еўропа|заходнееўрапейскіх]] пісьменнікаў IV—XV стагоддзяў, якое прадстаўляе сабой прамы працяг [[Антычная гістарыяграфія|антычнай грэцкайгрэчаскай і рымскай гістарыяграфіі]], аднак, у адрозненне ад яе, арганізуе падзеі па храналогіі, а не па прычынна-следчым сувязям, і дрэнна лакалізаванае ў прасторы{{Sfn|Гуревич|2003}}. [[Гісторыя]] як самастойная дысцыпліна адсутнічала ў эпоху [[Сярэдневякоўе|Сярэднявечча]], як не існавала прафесіі гісторыка; тым не менш, пісьменнікі на гістарычную тэму разумелі асаблівасці гістарычнага жанру{{Sfn|Гуревич|2003}}. Пераважна стварэннем гістарычных тэкстаў займаліся [[Клір|святары]], а затым  — дзяржаўныя дзеячы і нават [[Трубадуры|трубадуратрубадуры]] і [[Жанглёр|жанглёрыжанглёр]]ы, прадстаўнікі [[ПополаныПапаланы|папаланаў]] і [[бюргерства]]. Значная частка тэкстаў пісалася на [[Лацінская мова|лацінскай мове]], масіў тэкстаў на сучасных эпосе нацыянальных мовах з'яўляецца сучасныхэпосез’яўляецца толькі з [[Высокае Сярэдневякоўе|Высокага Сярэднявечча]].

Пры нязменнасці рытарычнага метаду, які дастаўся ад [[Антычнасць|антычнасці]], сярэднявечная гістарыяграфія з'яўляласяз’яўлялася рэалізацыяй шэрагу [[Хрысціянства|хрысціянскіх]] канцэпцый{{Sfn|Коллингвуд|1980|с=52}}, у першую чаргу  — [[Ўніверсалізм|універсалізмууніверсалізм]]у і [[Эсхаталогія|эсхаталогіі]]{{Sfn|Коллингвуд|1980|с=49—51}}. Практычна ўсе сярэднявечныясярэдневяковыя гісторыкі распрацоўвалі універсалісцкіўніверсалісцкі пункт гледжання, паколькі гісторыя ўспрымалася як дзеі Божыя, што не выключала лакальнага [[Патрыятызм|патрыятызмупатрыятызм]]у і [[Ксенафобія|ксэнафобііксенафобіі]]. [[Р. Колінгвуд]] падкрэсліваў, што «Гісторыя як воля Бога прадвызначае самае сябе, і яе заканамерны працяг не залежыць ад імкнення чалавека кіраваць ёюёй. У ёй узнікаюць і рэалізуюцца мэты, не запланаваныя ні адной чалавечай істотай. Нават тыя, хто думае, што яны процідзейнічаюць ім, на самой справе спрыяюць іх выкананню»{{Sfn|Коллингвуд|1980|с=53}}.

СярэднявечныяСярэдневяковыя гісторыкі імкнуліся расказаць аб мінулых часах і апісаць сучасныя ім падзеі ў строгай храналагічнай паслядоўнасці{{Sfn|Гене|2002|с=25}}. Гэты падыход прывёў да ўсведамлення, што чалавецтва ў сваім развіцці прайшло шэраг этапаў. Адным з першых варыянтаў [[Перыядызацыя гісторыі|перыядызацыі]] стала четырехчастнаячатырохчастковая канцэпцыя [[Іпаліт Рымскі|Іпаліта Рымскага]] і [[Секст Юлій Афрыкан|Юлія Афрыкана]]. Яна прадугледжвала сумяшчэнне антычнай канцэпцыі змены Залатога, Срэбнага, Бронзавага і Жалезнага стагоддзяў з хрысціянскім [[Провиденциализм|правідэнцыялізмамправідэнцыялізм]]ам; да кожнага стагоддзя была прывязаная буйная імперыя: Халдэйская (Вавілонская), Персідская, Македонская, Рымская. Іншая традыцыя была закладзена ў XII стагоддзі [[Іаахім ФлорскийФлорскі|ИоахимамІаахімам Флорскім]], які падзяліў гісторыю на тры перыяды: валадаранне [[Бог Айцец|Бога-Айца]], або няўцелаўленага Бога, дахрысціянская эра; валадаранне [[Ісус Хрыстос|Бога-сына]], або хрысціянская эра; валадаранне [[Святы Дух|Святога Духа]], якое павінна было пачацца ў будучыні. Ключом да гісторыі было Адкрыццё, якое дазваляла разумець мінулыя дзеі Творцы і дазваляла прадэманстраваць Яго будучыя намеры, аднак справа гісторыка  — толькі мінулае, а будучыня  — вобласць прарока{{Sfn|Коллингвуд|1980|с=53—54}}{{Sfn|Гене|2002|с=24}}.