Бітва пад Кірхгольмам: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
'''Бітва пад Кірхгольмам''' (17[[27 верасня|(27) верасня]] [[1605]]), бітва паміж шведскім войскам (кам. [[Карл IX, кароль шведскі|Карл IX]]; ~11—14 тыс. ч., 11 гармат; {{таксама}}: [[#сілы бакоў|сілы бакоў]]) і войскам Рэчы Паспалітай (кам. [[Ян Караль Хадкевіч|Ян Хадкевіч]]; ~3,9 тыс. ч., 7 гармат; {{таксама}}: [[#сілы бакоў|сілы бакоў]]) каля в. Кірхгольм (сучасны [[Саласпілс]], [[Латвія]]) у час [[вайна Рэчы Паспалітай і Швецыі, 1600-1629#Кампанія 1605|вайны Рэчы Паспалітай і Швецыі]] ([[1600]]—[[1629]]).
Поўную перамогу ў бітве
[[image:Kirholm 1605 I.JPG|450 px|right|thumb|Карціна Пітара Снаерса «Бітва пад Кірхгольмам» ([[1630]]).]]
Бітва ўваходзіць у лік вядомых поўных перамог, вядомых перамог меншымі сіламі, у лік значных перамог войска ВКЛ (бач [[#сілы бакоў|сілы бакоў]]) і ў лік бітв, дзе вырашальную ролю адыграла [[гусарыя]].
Гістарычная спадчына бітвы
__TOC__
Радок 14:
=== Марш на Рыгу ===
Гетман Я. К.
=== Шведскі марш ===
Радок 23:
=== Шведскае войска ===
Распаўсюджанай ацэнкай колькасці шведскага войска пад Кірхгольмам
Вядома, што на полі бітвы шведскае войска арганізацыйна складалася з 13 батальёнаў (рэгіментаў) пяхоты і 11 эскадронаў конніцы, з 11 гарматамі. Пяхота была як наёмнай, арганізаванай на 2/3 з [[мушкецёр]]аў і на 1/3 з [[пікінёр]]аў, так і шведскай, у якой пікінёраў было значна меней. Конніца складалася з [[райтарыя|райтарыі]].
=== Войска Рэчы Паспалітай ===
У войску РП пяхота і конніца складалі, паводле розных ацэнак, прыблізна 1000—1300 і 2900—2500, адпаведна. Большасць з іх складалі прадстаўнікі ўласна ВКЛ, былі таксама і атрады польскіх добраахвотнікаў. Асноўнай ударнай сілай войска [[РП]] была [[гусарыя]], якой было да 1,7—2,1 тыс. Амаль перад бітвай падыйшлі курляндскія падмацаванні
== Бітва ==
Раніцай 27 верасня абодва войскі занялі зручныя для абароны пазіцы. Шведы стаялі фронтам шырынёй да 800 м на ўзгорку за ручаём, з апорай левага крыла на балоцістую мясцовасць, а правага — на ўзгорак і вёску Кірхгольм. Іх сілы былі пастаўленыя ў 4 лініі, лініі пяхоты і кавалерыі па чарзе. Перад першай лініяй была выстаўлена артылерыя.
Войска РП стаяла на процілеглым узгорку, абапіраючыся левым крылом на ўмацаваны табар над Дзвіной. Я. К.
Праціўнікаў падзяляла каля да 1,5 км нізіны, якую дзяліла высахлае старое рэчышча Дзвіны з невялікім ручаём. Каб выцягнуць шведаў з іх абароннай пазіцыі, Хадкевіч з раніцы высылаў на поле [[гарцоўнікі|гарцоўнікаў]], але да палудня сітуацыя не мянялася. Тады Хадкевіч ужыў ваенную хітрасць, загадаўшы гарцоўнікам уцякаць з поля так, каб гэта выглядала як агульнае адступленне ўсяго войска.
Радок 41:
Перайшоўшы ручай, шведы пачалі падымацца на ўзгорак, і былі сустрэты стралковым і артылерыйскім агнём. Пяхота затрымалася, і была атакавана гусарскімі харугвамі Вінцэнта Войны (300 гусараў) і курляндскімі райтарамі Кетлера (300 райтараў). Злева шведскую пяхоту абыйшла ўдарная групіроўка ([[гуф]]) Тамаша Дубровы (900 гусараў) і ў сустрэчным баі разбіла райтарыю Мансфельда, якая прыкрывала тыл пяхоты. Скіраваўшы ў пагоню за разбітымі райтарамі лёгкія харугвы, Т.Дуброва павярнуў свой гуф на пяхоту. Амаль адначасова на правым крыле гуф Яна Пятра Сапегі (700 гусараў) здолеў разбіць і пагнаць колькасна мацнейшую райтарыю Бранта (1200 райтараў). Тымчасам, гуфы Войны і Кетлера вязалі боем шведскую пяхоту.
Такім чынам, шведы трапілі ў цяжкае становішча: палова іх конніцы была разбітая, а палова пяхоты трапіла ў акружэнне з трох бакоў. Тады Карл IX скіраваў супраць гуфа Я.
Зараз у цяжкім становішчы апынуўся гуф Я. П.
Пасля гэтага гусарыя Я. П.
На гэтым лёс бітвы быў вырашаны. Шведы кінуліся ў агульнае бегства, за імі гналіся і секлі на працягу 9 км. Сам Карл IX з рэшткамі войска ледзьве здолеў уцячы на карабліі і адплысці. Войска РП узяло 60 сцягоў і 11 гармат.
== Страты бакоў ==
Страты шведаў былі нечувана вялікімі, і дасягалі 9 тыс. ч. (82 % асабістага складу) Страты войска РП былі, наадварот вельмі малымі, і складалі 100 ч. забітымі і 200 ч. параненымі. Рэшткі шведаў ці адплылі ў Швецыю, ці адышлі да Парнавы. Войскі ВКЛ, якія хранічна не атрымоўвалі аплаты за службу і галадалі,
{{зноскі}}▼
== Цікавыя факты ==
Згадваецца ў
▲{{зноскі}}
== Крыніцы ==
* J. Cichowski, A. Szulczynski. Husaria. — Warszawa, WMON, 1977. — 267 с., іл.
* Podhorodecki L. Slawni hetmani Rzeczy Pospolitej. Warszawa, 1994;
* Naruszewicz A. Historyja J.K. Chodkiewicza Wojewody wileńskiego hetmana WXL. Warszawa, 1805. Т. 1;
* Korrespodencye Jana Karola Chodkiewicza / Opracował i opisał W.Chomętowski. Warszawa, 1875;
* Roberts, M. The Early Vasas: A History of Sweden
== Спасылкі ==
* [http://jivebelarus.net/at_this_day/events_calendar395.html ''Чарняўскі М.'' Бітва пад Кірхгольмам]
{{Бібліяінфармацыя}}▼
{{DEFAULTSORT:Кірхгольм 1605}}
Радок 76 ⟶ 80:
[[Катэгорыя:1605 год у Еўропе]]
[[Катэгорыя:Саласпілс]]
▲{{Бібліяінфармацыя}}
|