Удзельнік:KHMELNYTSKYIA/Ян Позняк: Розніца паміж версіямі

[[Файл:Marian Pieciukiewicz and others.png|міні|240px|Сям'я і знаёмыя Яна Пазняка. У цэнтры першага шэрагу жонка Марыя, справа стаіць сястра Вікторыя.]]

 

 

 

У 1913—1915 гадах Ян Пазняк у Вільні разам з [[Антон Бычкоўскі|А. Бычкоўскім]], [[Ядвігін Ш.|Ядвігіным Ш.]], [[Баляслаў Пачопка|Б. Пачопкам]] і інш. выдаваў каталіцкую газету [[Беларус (1913)|«Biełarus»]]<ref name=a/>. З [[15 сакавіка]] [[1928]] года<ref name=i/> быў рэдактарам органу БХД — газеты «Biełaruskaja krynica». Гэтая дзейнасць сустрэла негатыўную рэакцыю з боку польскіх уладаў. На Пазняка была заведзена больш за 30 судовых спраў<ref name=a/><ref name=c/>(паводле іншай крыніцы, у 1936 годзе ён меў 35 спраў)<ref name=h>{{кніга | загаловак = Развагі...| старонкі = 14}}</ref>. На яго накладаліся грашовыя штрафы, быў арыштаваны і правёў у зняволенні некалькі месяцаў<ref name=c/>. У 1936 годзе тыраж газеты «[[Biełaruskaja krynica]]» 11 разоў канфіскоўвалі<ref name=a/>. У лістападзе 1936 года на кватэры Пазняка паліцыя зрабіла вобшук. Каб зберагчы часопіс ад закрыцця, Пазняк адмовіўся ад пасады рэдактара. Аднак, у красавіку 1937 года «Biełaruskaja krynica» была закрыта ўладамі<ref name=h/>. З 1938 года Ян Пазняк рэдагаваў часопіс «Хрысціянская думка», дапамагаў выдаваць грамадскі часопіс «Самапомач». Выступаў у друку з артыкуламі, у якіх між іншага каментаваў бягучыя палітычныя падзеі, аналізаваў грамадскую, рэлігійную і культурную сітуацыю беларускай меншасці ў Польшчы, акрэсліваў кірункі яе дзейнасці для абароны сваіх правоў, тлумачыў ідэалагічныя падставы хрысціянскага дэмакратызму<ref name=a/>. Між іншага напісаў працу ''«Самаўрад вясковых гмін»'', выдадзеную ў Вільні ў 1929 годзе<ref name=c/>.

 

Пасля пачатку [[другая сусветная вайна|2-й сусветнай вайны]], у кастрычніку 1939 года Ян Пазняк быў арыштаваны [[НКУС]] і вывезены з Вільні<ref name=a/>. Затым, магчыма ён, 22 красавіка 1940 года быў перавезены канвоем 226-га палка 15-й брыгады НКУС з [[Горад Чэрвень|Чэрвеня]] ў [[Горад Мінск|Мінск]]<ref name=d/>. Далейшы лёс дакладна невядомы<ref name=a/>. Паводле даследавання [[Польска-расійскі цэнтр дыялогу і паразумення|Польска-расійскага цэнтру дыялогу і паразумення]], праз параўнанне пералікаў польскіх грамадзян зніклых на тэрыторыях Польшчы занятых СССР ў 1939 годзе з канвойнымі спісамі войскаў НКУС, Ян Пазняк мог быць расстраляны НКУС паводле рашэння Палітбюро ВКП(б) ад 5 сакавіка 1940 года. Даследчыкі Цэнтру лічаць, што супадзенне тэрмінаў рашэння Палітбюро з часам транспарціроўкі Пазняка з Чэрвеня ў Мінск, а таксама адсутнасць інфармацыі пра яго далейшы лёс, з вялікай доляй пэўнасці (''graniczy wręcz z pewnością'') сведчаць за верагоднасць іх гіпотэзы . Паводле гэтай гіпотэзы, Ян Пазняк мог быць ахвярай [[Рэпрэсіі ў БССР|сталінскіх рэпрэсій]] супраць грамадзян былой міжваеннай Польскай рэспублікі і таму ўключаецца даследчыкамі Цэнтра ў г.зв. «Беларускі катынскі спіс», месцам смерці Пазняка з вялікай верагоднасцю з'яўляецца Мінск<ref name=d/>. Беларускі даследчык [[Леанід Маракоў]] таксама зазначае, што Ян Пазняк, верагодна, быў расстраляны НКУС ў Мінску<ref name=c/>.

 

Жыццё і дзейнасць Яна Пазняка вельмі станоўча ацаніў яго ўнук Зянон. Паводле яго слоў, Ян — ''адзін з найбольш глыбокіх, выніковых лідэраў і арганізатараў'' [[Беларусы ў Польшчы|беларускай нацыянальнай меншасці ў міжваеннай Польскай Рэспубліцы]], ён ''узначальваў ня толькі кірунак, ня толькі арганізацыю, але і цэлую плынь у беларускім руху, якая аказалася найбольш жыцьцястойкай''. На яго погляд, Ян Пазняк — ''чалавек нешматслоўны, добразычлівы і пазбаўлены славалюбства. (…) працу (…) ён цягнуў, як вол, быў добрым арганізатарам, тактыкам і прадбачлівым палітыкам<ref name=h/>.

 

Біяграфія Яна Пазняка стала аб'ектам шматлікіх фальсіфікацый з боку камуністычных, прасавецкіх і прарасійскіх палітычных колаў [[Беларусь|Беларусі]]. Звычайна, гэта рабілася ў мэтах кампраметацыі яго ўнука — Зянона Пазняка — аднаго з галоўных апазіцыйных і незалежніцкіх дзеячаў у [[Беларусь|Беларусі]] 1990-х гадоў.