Вікіпедыя

Гайнаўка: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Гісторыя: арфаграфія
Радок 65:
== Гісторыя ==
=== Рэч Паспалітая ===
* 1589 — тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сталовы маёнтак|сталовых уладанняў]] караля Рэчы Паспалітай.
* 1639 — СеймаваяСоймавая ардынацыя пастанавіла заснаваць каралеўскія вартоўні дзеля аховы пушчы.
* 1670 — ва [[Урочышча|ўрочышчы]] Скарбаслаўка паўстала варта (цяпер раён Гайнаўкі [[Пляцоўка (Гайнаўка)|Пляцоўка]]).
* 1679 — у варце неслі службу 7 [[егер]]аў і 2 [[асочнік]]і, якія таксама пільнавалі Каралеўскі тракт да каралеўскага двара ў [[Белавежа|Белавежы]]
* XVIII стагоддзе — ва ўрочышчы Скарбаслаўка служыў каралеўскі вартаўнік іменем Гейна або Гайна — імаверна, немец з паходжання.
 
=== Расійская імперыя ===
* 1795 — пасля [[IIIТрэці падзел Рэчы Паспалітай|IIIтрэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] да падпісання [[Тыльзіцкі мір|Тыльзіцкага дагавора 1807 года]] па тэрыторыі сучаснага горадгорада праходзіўпраходзіла граніца міжпаміж [[ПрускіКаралеўства заборПрусія|Прускімпрускім]] і [[РасійскіРасійская заборімперыя|расійскім]] падзеламі.
* XIX стагоддзе — каля сядзібы вартаўніка паўстае вёска.
* 23 мая 1831 — каля Гайнаўшчыны паўстанцкі аддзел генерала [[ДэзідэрыДэзідэрый Хлапоўскі|Дэзідэрыя Хлапоўскага]] атрымаў перамогу ў бітве з [[Расійская імператарская армія|расійскімі войскамі]].
* 1846 — утворанае Гайнаўскае лясніцтва.
* 1863 — у ваколіцах адбываюцца бітвы [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання]].
* 1888 — Белавежская пушча ўвайшла ў склад царскіх уладанняў.
* 1894 — да Гайнаўкі пракладзеная чыгунка з [[Бельск Падляскі|Бельску Падляскага]].
* 1897 — чыгунка працягнутая да [[Белавежскі палац|палаца]] ў [[Белавежа|Белавежы]].
* 1900 — будаўніцтва шашы Бельск Падляскі — Белавежа.
* 1909 — будовабудаўніцтва чыгуначнай лініі на адцінку [[Седльцы]] — [[Ваўкавыск]]. Гайнаўка налічвае 600 мяшканцаўжыхароў.
* 1915 — адступленне расійскага войска і эвакуацыя часткучасткі насельніцтва, гайнаўская варта спаленая.
* 1915—1918 — немцы займаюцца вывазам драўніны; збудаваныя два [[тартак]]ітартакі, [[пякарня]], пральня, [[лазня]], [[казіно]], [[кінатэатр]], фабрыка [[Піроліз|сухой дыстыляцыі драўніны]], [[дэпо]] і сеткі вузкакалейных чыгунак.
 
=== Міжваенная Польшча ===
* люты 1919 — Гайнаўка ўвайшла ў склад Польшчы. Насельніцтва — 118 мяшканцаўжыхароў.
* 1920 — [[польска-савецкая вайна]], 27 жніўня ля дарогі да Белавежы адбылася сутычка разведаддзела [[1-я беларуска-літоўская дывізія|1-й беларуска-літоўскай дывізіі]] генерала [[Ян Жандкоўскі|Яна Жандкоўскага]] з савецкім бронецягніком 48-й стралковай дывізіі.
* 3 мая 1923 — заснаванне каталіцкаекаталіцкай парафіі і прыстасаванне нямецкага кінатэатрукінатэатра пад капліцу.
* 1924 — англійская фірма «[[The Century European Timber Corporation]]» набывае тартакі і лясныя чыгункі. У Гайнаўку адбываецца вялікі наплыў працаўнікоўрабочых.
* 24 сакавіка 1924 — першы [[Страйкі ў Гайнаўцы|страйк]] на тэрыторыі [[Хімічная фабрыка (Гайнаўка)|хімічнай фабрыкі]] распачаў хвалю выступаў працаўнікоўрабочых, якая трывала з перапынкамі да верасня 1939 года.
* 1925 — першая [[Праваслаўе|праваслаўная]] капліца. У Гайнаўцы налічваецца каля 4000 мяшканцаўжыхароў, 70% з якіх складаюць палякі, астатнія — беларусы, яўрэі, рускія, немцы.
* 1929 — польскія ўлады касуюць дагавор з англійскай «Цэнтурай» зпа прычынупрычыне рабаўніцкай эксплююатацыіэксплуатацыі пушчы.
* 1930 — чатыры гайнаўскія фабрыкі забяспечваюць працай амаль 2000 супрацоўнікаў.
* 1934 — асадавёска становіцца сядзібай гміны ў складзе [[Бельскі павет (Падляскае ваяводства)|Бельскага павета]].
* 9 сакавіка 1936 — капліца спаленая [[бальшавік]]амі; пачатак будаўніцтва новай.
* 1939 — у Гайнаўцы налічваецца 17 тысяч мяшканцаўжыхароў. Дзейнічаюць Дзяржаўная школа драўнянай прамысловасці, 3 сярэднія школы, гімнастычнае таварыства «Сокал», атэль, два кінатэатры, аптэка, бібліятэка, тэатральная суполка.
* 17 верасня 1939 — [[Абарона Гайнаўкі|бітвы]] з немцамі падчас [[ВераснёўскаяПольская кампаніяабарончая вайна (1939)|Вераснёўскайабарончай кампаніівайны]], бамбарзіроўка ваколіц пілотамі [[Люфтвафэлюфтвафэ]] чыгуначнага вакзалувакзала. Праз некалькі дзён Гайнаўка перададзеная СССР.
* 27 верасня 1939 — аддзелы 10-й арміі бальшавікоў захапілі склады ўзбраення ў раёне Гайнаўкі, узялі ў палон 125 польскіх салдат і двух афіцэраў.
* кастрычнік 1939 — чэрвень 1941 — савецкая акупацыя.
* 10 лютага 1940 — [[Савецкія рэпрэсіі супраць польскіх грамадзян|дэпартацыя ў Сібір]] 462 жыхароў Гайнаўкі.
* 25 чэрвеня 1941 — Гайнаўка занятая нямецкімі войскамі. Адразу была спалена [[Гайнаўская сінагога|сінагога]], кінатэатр «LUX», рэстарацыя і атэль Гурскага.
* верасень 1941 — перасяленне яўрэяў у [[пружанскае гета]].
* 17 верасня 1943 — расстрэл 104 мяшканцаўжыхароў Гайнаўкі (у тым ліку жанчын з дзецьмі).
* ліпень 1944 — немцы знішчылі чыгуначны вакзал<ref>{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.wyburzone.pl/miasta/hajnowka/hajn1.html|title = Hajnówka / 01|format = |work = Wyburzone.pl|publisher = |dateaccessdate = 14 лютага 2013|language = pl|postscript = }}</ref> і воданапорныя вежы.
* 18 ліпеня 1944 — [[Чырвоная армія]] заняла Гайнаўку.
 
=== Польская народнаяНародная рэспублікаРэспубліка ===
* 1944 — у Гайнаўцы засталося 8 тысяч мяшканцаўжыхароў.
* красавік — май 1945 — у ваколіцах дзейнічаў аддзел [[5-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|5-й Віленскай брыгады Арміі Краёвай]] пад камандаваннем маёра [[Зыгмунт Шэндэляж|Зыгмунта Шэндэляжа]] «Лупашкі».
* 20 красавіка 1945 — салдаты [[Грамадзянская Армія Краёва|Грамадзянскай АКАрміі Краёвай]] раззброілі пастарунак камуністычнай міліцыі.
* 15 мая 1945 — патруль 1 швадрону 5-й Віленскай брыгады АК раззброіў пастарунак [[Варта аховы чыгункі|чыгуначнай аховы]] ля помпы на чыгуначнай станцыі
* 28 студзеня 1946 — [[3-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|3-я Віленская брыгада]] [[Нацыянальнае ваеннае задзіночанне|Нацыянальнага ваеннага задзіночання]] захапіла горадагорад і раззброіла пастарунак [[Грамадзянская міліцыя (Польшча)|Грамадзянскай міліцыі]] і Чырвонай арміі.
* 23 чэрвеня 1946 — уведзенаяуведзена ў эксплуатацыю знішчаная за нямецкай акупацыяй чыгунка да Белавежы.
* 1948 — пачатак пабудовыбудаўніцтва каталіцкага касцёла, скончанага толькі ў 1965 годзе з прычыны супраціву камуністычных уладаўулад.
* 1951 — атрыманне [[Статус горада|статусу горада]].
* 1954 — Гайнаўка стала цэнтрам [[Гайнаўскі павет|паветупавета]].
* 1975 — горад перастаў быць цэнтрам паветупавета.
* 1979 — запушчаная першая [[аўтобус]]ная лінія.
* 1981 — будоўлябудаўніцтва [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|праваслаўнай ТраецкайТроіцкай царквы]].
* 3 снежня 1984 — адкрытае чыгуначнае злучэнне да Белавежы.
* верасень 1985 — адкрыты помнік абаронцу горада ў 1939 годзе Баляславу Бервячонку.
* 9 верасня 1986 — уведзены ў эксплуатацыю новы чыгуначны вакзал.
* 1989 — распушчаныя камітэты [[Польская аб’яднаная работніцкаярабочая партыя|Польскай аб’яднанай работніцкайрабочай партыі]] і [[Аб’яднаная народная партыя (Польшча)|Аб’яднанай народнай партыі]].
 
=== Сучасная Польшча ===
* 1993 — ліквідацыя чыгуначнага злучэння са станцыямі Белавежа-Палац і Бельск Падляскі.
* 1995 — пачатаепачата будаўніцтва яшчэ двух праваслаўных храмаў: [[Царква Нараджэння святога Яна Хрысціцеля (Гайнаўка)|Нараджэння святога Яна Хрысціцеля]] і [[Царква Святога ДымітрыяДзмітрыя (Гайнаўка)|святога ДымітрыяДзмітрыя Салунскага]].
* 1 студзеня 1999 — Гайнаўка ізноўзноў стала цэнтрам паветупавета.
* 2000 — пачатак будаўніцтва касцёла пад тытулам [[Кірыла і Мяфодзій|святых Кірыла і Мяфодзія]].
* 2003 — пачатак будаўніцтва касцёла і кляштара [[Кларыскі вечнага пакланення|Аб’яднання сёстраў-кларысак]].
* 2004 — ліквідацыя пасажырскіх цягнікоў на чыгунцы Гайнаўка — [[Цісаўка (Беластоцкі павет)|Цісаўка]].
* 21 чэрвеня 2007 — гарадскі савет ўхваліўухваліў увядзенне [[Беларуская мова|беларускай мовы]] ў якасці дапаможнай.
* 2008 — адкрыты касцёл Святых Кірыла і Мяфодзія.
* жнівень 2010 — адкрыты касцёл Аб’яднання сёстраў-кларысак.
* 18 жніўня 2012 — візіт патрыярха маскоўскага і ўсяе Русі [[Кірыл (патрыярх Маскоўскі)|Кірыла I]] ў [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|Сабор Святой Тройцы]].
 
== Гаспадарка ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Гайнаўка"